توحید ورستان؛ بازار: ایران و آرژانتین از دیرباز رابطه دیپلماتیک دارند که وجود میدان آرژانتین در تهران و خیابان ایران در این کشور نشانه‌ای از رابطه تاریخی دوجانبه است. اما در سه دهه اخیر این رابطه بیشتر تحت تأثیر مشکلات سیاسی بوده که روند تجارت دو کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است، هرچند در برخی از سال‌ها شاهد رشد این رابطه بوده‌ایم.
بیشتر مشکلات تهران و بوینس‌آیرس یا منبع تنش بین دو کشور، ریشه در بمب‌گذاری سال ۱۹۹۴ در مرکز جامعه یهودیان آمیا در بوئنوس آیرس است که ۸۵ کشته و ۳۰۰ زخمی برجای گذاشت. با ادعاهای مطرح شده علیه ایران و برخی از مقامات آن، روابط دوجانبه به سردی گروید. همیشه اسرائیل و ایالات متحده نسبت به عادی‌سازی فزاینده روابط آرژانتین با ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.
اسرائیل که سال‌ها تلاش کرده ایران را از طریق تحریم‌های بین‌المللی منزوی کند تا این کشور برنامه هسته‌ای خود را کنار بگذارد، تشکیل «کمیسیون حقیقت» مشترک برای بررسی پرونده آمیا را محکوم کرد. وزارت خارجه اسراییل در بیانیه‌ای اعلام کرد که اخبار مربوط به توافق را «با شگفتی و ناامیدی عمیق» دریافت کرده است.
بر اساس گزارش بانک توسعه بین آمریکایی، تجارت بین ایران و آرژانتین، برزیل، اکوادور، بولیوی و ونزوئلا در سال ۲۰۱۱ به ۳.۶ میلیارد دلار افزایش یافت. به استثنای برزیل، رابطه امریکا و ایران عاملی مهم در میان کشورهای آمریکای جنوبی است.
نیاز به یکدیگر
همچنین آرژانتین که به دلیل بدهی‌های معوقه به باشگاه پاریس و بانک جهانی از حضور در بازارهای اعتباری بین المللی محروم شده است، توافقنامه‌های دوجانبه‌ای را با بیشتر کشورها مانند ایران امضا کرده است. در مقابل ایران که تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته است، مجبور شده است به دنبال شرکای جدید از اوراسیا تا آمریکای جنوبی باشد.
آرژانتین واردات نفت خام ایران را در راستای تبعیت از تحریم‌های اقتصادی کاهش داده است، اما به صادرات حجم زیادی از کالاهای کشاورزی ادامه می‌دهد
همچنین در شرایطی که ایران با مشکل کاهش ارزش پول ملی به دلیل تحریم‌های نفتی مواجه است، تلاش می‌کند تا قیمت مواد غذایی خود را پایین نگه دارد که یکی از تامین‌کننده اصلی آن آرژانتین است. از همین رو، در سال‌های اخیر ایران به سرعت به یکی از واردکنندگان اصلی مواد غذایی آرژانتین تبدیل شده است، که زمینه‌ساز تقویت روابط دوجانبه نیز می‌شود.
هرچند آرژانتین واردات نفت خام ایران را در راستای تبعیت از تحریم‌های اقتصادی کاهش داده است، اما به صادرات حجم زیادی از کالاهای کشاورزی ادامه می‌دهد.
ایران در میان کشورهای نفت‌خیز دارای طبقه مصرف‌کننده است که آرژانتین به عنوان شریک تجاری برای کمک به رفع کسری انرژی و خرید محصولات کشاورزی و داخلی خود به دنبال آن است.
منطق اقتصادی در روابط ایران و آرژانتین
یکی از اشتراکات اقتصادی دو کشور نرخ تورم بالا است، هرچند نذخ تورم آرژانتین ۱۳ درصد بیشتر از ایران است. بطوریکه در هشت ماهه سال ۱۴۰۰ نرخ تورم آرژانتین ۵۲ درصد، ایران ۳۹ درصد و ترکیه ۲۰ درصد اعلام شده است. بنابراین رویکرد اقتصادی می‌تواند از جایگاه مهمی در سیاست گذاری کلان دو کشور داشته باشد.
منطق آرژانتین برای دوستی با ایران اساساً اقتصادی است، اما در عین حال طبیعتا سیاست هم در این میان تاثیرگذار است. البته در مقابل، این روابط اقتصادی تأثیر مثبت بر تضعیف تحریم‌هایی داشته است که ایالات متحده و سایر کشورها در سال ۱۹۷۹ علیه تهران وضع کرده است. اما آرژانتین معاملات خود با ایران را گاها تشدید هم کرده است، این امر حتی پس از تقویت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران در سال ۱۹۹۵ رخ داده بود، زمانی که بیل کلینتون، رئیس‌جمهور ایالات متحده فرمان اجرایی ۱۲۹۵۹ را امضا کرد که به طور یکجانبه تجارت ایالات متحده با ایران را به دلیل ادعای تأمین مالی این کشور از تروریسم بین‌المللی خاتمه داد.
آرژانتین همزمان با حفظ روابط اقتصادی با ایران و رعایت برخی از تحریم‌ها در زمینه تجارت نفت بین دو کشور، مسیر ظریفی را طی می‌کند. از آنجایی که کالاهای غذایی جزو تحریم‌ها نیستند، آرژانتین از تجارت مواد غذایی با ایران نهایت استفاده را می‌کند تا راه را برای روابط تجاری مهم آینده هموار کند
برخی از تحلیلگران استدلال می‌کنند که رابطه اقتصادی آرژانتین و ایران برای هر دو طرف سودمند است. اکونومیست این رابطه را تحلیل و توضیح داده که آرژانتین به طور فزاینده‌ای شروع به دور شدن از «غربی» می‌کند که بدهی‌های اقتصادی زیادی متحمل را شده است تا به جای طرد شدن توسط جامعه جهانی، شراکت تجاری را ایجاد کند که از نظر مالی برای آن سودمند است.
با وجود مشکلات سیاسی، رابطه اقتصادی دوجانبه ادامه داشته و حتی کمک کننده هم بوده است. برای مثال، کریستین ساینس مانیتور پس از تحریم‌های شدید اخیر آمریکا علیه ایران نوشت: آرژانتین واردات نفت خام ایران را کاهش داده است تا از تحریم‌های موجود پیروی کند، اما به صادرات حجم زیادی از کالاهای کشاورزی ادامه می‌دهد و به جلوگیری از کمبود مواد غذایی کمک می‌کند که می‌تواند به ناآرامی‌های اجتماعی منتج شود.
بنابراین امروزه آرژانتین همزمان با حفظ روابط اقتصادی با ایران و رعایت برخی از تحریم‌ها در زمینه تجارت نفت بین دو کشور، مسیر ظریفی را طی می‌کند. از آنجایی که کالاهای غذایی جزو تحریم‌ها نیستند، آرژانتین از تجارت مواد غذایی با ایران نهایت استفاده را می‌کند تا راه را برای روابط تجاری مهم آینده هموار کند.
موقعیت ایران در تجارت خاورمیانه، یک گزینه مناسب برای آرژانتین است و از دیدگاه بوئنوس آیرس، این امر باید تقویت شود.
البته اگر آرژانتین به افزایش روابط دیپلماتیک و مالی خود با ایران ادامه دهد، احتمالا از برخی امتیازات احتمالی در همکاری با ایالات متحده و اروپا محروم می‌شود. با این وجود، این رابطه می‌تواند سودآور باشد زیرا آرژانتین به بازار مستعد ایران دسترسی خواهد داشت، همانطور که دیگر کشورهای منطقه از جمله برزیل و ونزوئلا نیز این مسیر می‌پیمایند. از همین روی پیش بینی می‌شود در سال‌های آینده بوئنوس آیرس و کاراکاس مسیرهای ایجاد روابط اقتصادی جهانی از جمله ایران را ایجاد کنند. آنها ممکن است مسیری را همکاری با چین را انتخاب کنند یا حتی به تقویت روابط خود با ایالات متحده و کشورهای اروپای غربی فکر کنند.
آمار تجارت تهران-بوینس‌آیرس
روابط اقتصادی دو کشور یکی از ابعاد مهم در روابط فیمابین بوده است به گونه‌‍ای که تا قبل از انفجار آمیا ( ۱۹۹۴) حجم روابط دو کشور به بیش از ۲.۱ میلیارد دلار هم رسید. محصولات کشاورزی آرژانتین (گندم، برنج، ذرت، دانه‌های روغنی، روغن خام آفتابگردان و سویا) از کیفیت بالا و قیمت‌های مناسبِ قابل رقابت با سایر تولیدکنندگان در سطح جهان برخوردار می‌باشد و همواره بعنوان یکی از منابع تأمین کالاهای اساسی کشور، مورد توجه بوده است.
در مجموع حجم تجارت دوجانبه در پایان سال ۱۳۹۹ با کاهش ۲۸ درصدی همراه بود تا این کشور را در رتبه ۳۷ شریک تجاری ایران قرار دهد
همچنین مبادله بین آرژانتین و ایران در عمل در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ به حالت تعلیق درآمد، زیرا ایرانی‌ها به دلیل درخواست قاضی روبرتو کانیکوبا کورال برای دستگیری هشت مقام سابق ایرانی و یک شهروند لبنانی به عنوان مسئول فکری، تصمیم به کاهش روابط تجاری گرفتند.
در حال حاضر براساس داده‌های رسمی میزان صادرات ایران به آرژانتین در پایان سال ۱۳۹۹ بیش از ۶۳ هزار دلار بود که رقم ناچیزی در تجارت جهانی است البته این میزان در سال ۱۳۹۵ به ۱۰ میلیون دلار هم رسیده بود. با این میزان صادرات، آرژانتین در رتبه ۹۸ مقاصد صادراتی ایران قرار گرفته است.
در مقابل میزان صادرات آرژانتین به ایران نزدیک به ۱۶۰ میلیون دلار بود که از این نظر آرژانتین رتبه ۲۵ را کشورهای صادراتی به ایران را دارد. بنابراین تراز تجاری دو کشور با بیش از ۱۵۸ میلیون دلار به نفع آرژانتین بود. در مجموع حجم تجارت دوجانبه در پایان سال ۱۳۹۹ با کاهش ۲۸ درصدی همراه بود تا این کشور را در رتبه ۳۷ شریک تجاری ایران قرار دهد.
نظر شما