بازار-گروه استانها: این روزها با ارسال پیامک برای شهروندان و صاحبان املاک باری دیگر صحبت خود اظهاری و دریافت مالیات خانه های خالی در محافل عمومی داغ شده است و بااین‌حال افرادی که هنوز به دنبال راه فراری برای عدم پرداخت مالیات می‌گردند به مشاوران املاک سطح شهر مراجعه بیشتری دارند تا شاید بتوانند با تهیه یک قولنامه و ثبت آن در سامانه املاک از زیر بار مالیات شانه خالی کنند.
همواره یکی از مشکلات اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی نبود بانک اطلاعاتی شناسایی واحدهای خالی از سکنه است که راهکار قانون برای این موضوع، راه اندازی سامانه املاک و اسکان بر اساس ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و از سوی وزارت راه و شهرسازی در نظر گرفته‌شده است اما بررسی خبرنگار بازار نشان می‌دهد نقص اطلاعات خانه‌های خالی در وزارت راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی همچنان ادامه دارد و هنوز آمار دقیقی از این خانه‌ها وجود ندارد.
بر اساس این قانون قرار بود اگر واحد مسکونی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر بیش از ۱۲۰ روز ساکن نداشته باشد مشمول مالیات بر مبنای درآمد اجاره شود. بدین‌صورت که به ازای هرماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های مندرج در این قانون، ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح ضرایب سال اول معادل ۶ برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه می‌شود.
پیامک شناسایی خانه‌های خالی
حسین فلاح یکی از شهروندان مشهدی بابیان اینکه در هفته گذشته پیامکی با این مضمون که ملک شما خالی شناخته‌شده است به بازار می‌گوید: من به دلیل کارم در مشهد مقدس تنها واحد آپارتمانی خود را در شهرستان اجاره دادم تا به ازای آن بتوانم خانه‌ای در مشهد اجاره کنم اما حالا پیامکی مبنی برخالی بودن آن دریافت کردم که متعجبم.
وی بابیان اینکه معلوم نیست چگونه این اطلاعات جمع‌آوری و به‌غلط از آن برداشت‌شده است اظهار می‌کند: متاسفانه هنوز هم بسیاری از مشاوران املاک قولنامه‌ها را ثبت رسمی نمی‌کنند و لذا درحالی‌که دولت آمار درست و صحیحی از مستأجران و قولنامه‌ها ندارد چگونه خانه‌های خالی را تشخیص و برای آنها مالیات تنظیم می‌کند؟!
بی‌اطلاعی شهروندان از قوانین
علی سبحانی کارشناس دادگستری در گفت‌وگو با بازار پیرامون ابهامات و بی‌اطلاعی بسیاری از مردم در خصوص این قانون بیان می‌کند: متاسفانه بسیاری از مردم در خصوص نحوه دریافت مالیات و چگونگی این قانون کاملاً بی‌اطلاع هستند و لذا این موضوع برای مردم و دولت نه‌تنها هزینه‌بر بلکه موجب اتفاق وقت بسیاری می‌شود.
وی در پاسخ به سؤال ما مبنی بر اینکه چه خانه‌هایی ازنظر اداراه مالیات خالی و مشمول دریافت مالیات می‌شوند می‌گوید: در صورتی که ملک به مدت ۱۲۰ روز غیر متوالی در طول سال مالیاتی خالی باشد مشمول مالیات بر خانه خالی خواهد شد.
وی اظهار می‌کند: حتی اگر ملکی خریداری‌شده اما هنوز به مالک جدید تحویل نشده و در فاصله زمان بین خرید تا تحویل نهایی به میزان ۱۲۰ روز خالی باشد و در اختیار یک مالک باشد، مشمول مالیات خانه خالی می‌شود.
این کارشناس دادگستری بابیان اینکه بهتر است شهروندان و مالکان در سامانه املاک نسبت به خود اظهاری اقدام کنند می‌افزاید: واحدهای مسکونی در شهرهای زیر یک‌صد هزار نفر جمعیت مشمول مالیات خانه خالی نمی‌شود اما چنانچه اطلاعات آنها در سامانه اظهار نشوند، مشمول جریمه خواهند شد.
واحدهای مسکونی در شهرهای زیر یک‌صد هزار نفر جمعیت مشمول مالیات خانه خالی نمی‌شود اما چنانچه اطلاعات آنها در سامانه اظهار نشوند، مشمول جریمه خواهند شد
سبحانی در پاسخ به این سؤال که بسیاری از خانه‌ها به دلیل قدمت بالا اصلاً امکان سکونت و یا اجاره دادن ندارد و لذا این خانه‌ها ازنظر قانون چه تکلیفی دارند نیز بیان می‌کند: به‌هرحال هر ملک خالی چه قابل سکونت باش یا خیر مشمول مالیات خانه خالی می‌شود.
معافیت های مالیاتی
این کارشناس حقوقی در خصوص ثبت املاک در سامانه ملی املاک می‌گوید: واحدهای مسکونی واقع در تمامی شهرهای زیر یکصدهزار نفر جمعیت و روستاهای کشور که هریک از مالک یا بهره‌بردار آنها در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت‌نشده باشد در حکم خانه خالی تلقی شده و مشمول جریمه‌ای معادل بیست درصد مالیات سال اول موضوع ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و واحدهای مسکونی واقع در شهرهای بالای یکصدهزار نفر جمعیت که هریک از مالک یا بهره‌بردار آنها در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت‌نشده باشد، در حکم خانه خالی موضوع ماده ۵۴ مکرر این قانون محسوب می‌شوند.
سبحانی هم چنین درباره برخورداری از معافیت‌های مالیاتی در این ماده قانونی نیز توضیح می‌دهد: سرپرستان خانوارها مکلف‌اند اقامتگاه اصلی خانوار را در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نمایند و لذا علاوه بر اقامتگاه اصلی، هر خانوار می‌تواند یکی از واحدهای تحت تملک خود را در شهری غیر از شهر محل اقامتگاه اصلی، به عنوان اقامتگاه فرعی ثبت نماید. در صورتی که اقامتگاه اصلی خانوار، تحت تملک یکی از اعضای خانوار باشد، خانوار مذکور می‌تواند حداکثر یک واحد دیگر از واحدهای تحت تملک خود را در همان شهر محل اقامتگاه اصلی به عنوان اقامتگاه فرعی ثبت نماید لذا اقامتگاه‌های موضوع این بند مشمول مالیات مندرج در ماده ۵۴ مکرر این قانون نمی‌شوند.
هوشمند سازی مالیات
در همین رابطه مدیرکل امور مالیاتی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار مالیات و روند دریافت آن را از مهم‌ترین ابزارهای سیاست‌های مالی در هر نظام اقتصادی و در کشورهای مختلف دنیا عنوان می کند.
احمدرضا مدبرنیا می‌افزاید: اگر دریافت مالیات در کشور قدرتمند و عادلانه باشد، نظام اقتصادی حاکم بر کشور نیز قوی و کارآمد خواهد بود از سوی دیگر زمانی که دریافت مالیات بر پایه عدالت اجتماعی باشد، باعث حرکت موتور محرک توسعه پایدار کشور می‌شود.
وی یادآور می‌شود: در همین راستا وقتی شفافیت اقتصادی داشته باشیم می‌توانیم به عدالت مالیاتی برسیم و در نگاه راهبردی به مقوله تحول و کار آیی نظام مالیاتی، آنچه بیش از همه موردتوجه و تأکید است، همانا تحقق نظام مدرن مالیاتی است.
مدیرکل امور مالیاتی خراسان رضوی در پاسخ به این سوال آیا نظام مالیاتی به صورت الکترونیکی و هوشمند محقق شده است نیز به بازار می‌گوید: نظام مالیاتی مدرن در دو گام اساسی تحقق می‌یابد، نخست اجرای طرح جامع مالیاتی که با بیش از ۳۰ خدمت مالیاتی به‌صورت الکترونیکی و گام دوم که هم‌اکنون در حال پیاده‌سازی است، اجرای برنامه «هوشمند سازی نظام مالیاتی» است که با تحقق آن، نظام مالیاتی از وضعیت مالیات الکترونیک به وضعیت مالیات هوشمند تغییر وضعیت خواهد داد.
وی هم‌چنین پیرامون اخذ مالیات از خانه‌های خالی نیز اظهار می کند: آمار خانه‌های خالی مشهد هنوز از سوی سازمان امور مالیاتی برای دریافت مالیات اعلام‌نشده است و لذا موضوع دریافت مالیات از خانه‌ها از تهران دنبال می‌شود و تاکنون آمار این موارد در خراسان رضوی از سوی سازمان امور مالیاتی به استان اعلام‌نشده است.
مدبر نیا ادامه می دهد: در این راستا به محض ابلاغ سازمان امور مالیاتی، اقدامات لازم را در این باره پیگیری و نسبت به وصول مالیات از خانه‌ها و حتی خودروهای لوکس بر مبنای قانون انجام خواهیم داد.
مدیرکل امور مالیاتی خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال که چه مالیات خانه‌های خالی این استان چه رقمی را در بر خواهد گرفت نیز اظهار کرد: تا زمانی که آماری از شمار خانه‌های خالی و خودروهای لوکس استان نداشته باشیم نمی توانیم هیچ برآوردی از ارزش مالیاتی این حوزه داشته باشیم.
موانع مالیاتی
بنا بر اظهارات کارشناسان هم اکنون مانع مهم در مسیر اجرای این قانون ضعف اطلاعات مورد نیاز برای شناسایی خانه‌های خالی است. در حالی که در سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران پس از انجام سرشماری نفوس و مسکن از وجود دو میلیون و۵۰۰ هزار خانه خالی در کشور خبر داد و در شرایطی که انتظار می‌رود این تعداد خانه خالی طی پنج سال گذشته افزایش یافته باشد اما طی هفته گذشته از سوی مسوولان اجرای این قانون اعلام شد تنها حدود دو هزار و ۵۰۰ واحد مسکونی خالی از سکنه به‌طور قطعی شناسایی شده و امکان دریافت مالیات از آنها وجود دارد لذا تا زمانی که بانک اطلاعاتی مربوط به همه خانه‌های خالی تکمیل نشود و همه این خانه‌ها شناسایی نشوند امکان اجرای قانون وجود ندارد.
نظر شما