توسعه صادرات غیر مستقیم با دیپلماسی اقتصادی| کار سخت صادرات نفت بدون مذاکرات وین در دولت رئیسی

بازار؛ گروه آب و انرژی: تحریم‌ های شدید اقتصادی باعث شده است که صادرات نفت به کمترین حد ممکن در ۴۳ سال گذشته برسد هر چند که صادرات فراورده های نفتی و پتروشیمی  افزایش یافته است. بر اساس اعلام سازمان برنامه و بودجه ایران سال گذشته فقط ۱.۲میلیارد دلار نفت فروخته است.  کاهش درآمدهای نفتی حالا ایران را در آستانه کسری بودجه ۴۵۰ هزار میلیارد  تومانی قرار داده است و اخبار مذاکرات وین هم چندان امیدوارکننده نیست و اخطارهای جدید آمریکا به چین، از سوی دیگر  نگرانی ها نسبت به آینده درآمدهای نفتی ایران را بیشتر کرده است.

 واشنگتن پست اخیرا در گزارشی نوشته است که امریکا به دنبال وضع تحریم‌های سنگین علیه چین است تا در صورتی که ایران حاضر به احیای برجام با شروط امریکا نشود، خرید نفت ایران از سمت چین با مشکلات بزرگتری مواجه شود. اما سوال اینجاست چین که در ماه های گذشته بزرگترین مشتری نفت ایران بوده، چقدر قرار است پای توافقش با ایران بایستد.

مجیدرضا حریری رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در اینباره به خبرگزاری بازار می گوید: هرچند که دولت چین بارها و بارها اعلام کرده که تحریم های آمریکا علیه ایران را به رسمیت نمی شناسد اما شرکت های چینی و بخش خصوصی این کشور هیچ گاه منافع اقتصادی خود را به خطر نمی اندازند و در عمل گفتمان های سیاسی بین مسئولین دو کشور عملا فایده ای در تجارت دو کشور در صورت ادامه تحریم ها نخواهد داشت.

هرچند که دولت چین بارها و بارها اعلام کرده که تحریم های آمریکا علیه ایران را به رسمیت نمی شناسد اما شرکت های چینی  و بخش خصوصی این کشور هیچ گاه منافع اقتصادی خود را به خطر نمی اندازند

او معتقد است توافق ۲۵ ساله ایران و چین هم در صورتی که مذاکرات وین به نتیجه نرسد، نمی تواند تاثیر زیادی در افزایش فروش نفت ایران به چین داشته باشد. چرا که خرید نفت از ایران در چنین  شرایطی به معنی تحریم شدن بنادر، پالایشگاه و شرکت های چینی است. به همین دلیل طبیعی است که شرکت های چینی در خرید نفت از ایران محتاطانه رفتار کنند.

به گفته او، چین سال گذشته ۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار مبادله تجاری با دنیا داشته که حدود ۶۰۰ میلیارد دلار آن با آمریکا بوده است.این در حالی است که تجارت ایران و چین پارسال تنها ۱۶ میلیارد دلار بوده است.

چین سال گذشته ۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار مبادله تجاری با دنیا داشته که حدود ۶۰۰ میلیارد دلار آن با آمریکا بوده است. در حالی تجارت ایران و چین پارسال تنها ۱۶ میلیارد دلار بوده است

شرکت های کوچک چینی تنها خریداران نفت ایران

مرتضی بهروزی فر کارشناس انرژی  هم در اینباره به خبرگزاری بازار  می گوید: در سال های گذشته که دونالد ترامپ تحریم های اقتصادی علیه ایران را افزایش داده بود، تنها شرکت های کوچک چینی که مراودات بین المللی زیادی نداشتند و عملا تحریم های آمریکا تاثیر زیادی روی عملکرد آنها نداشت، حاضر به خرید نفت ایران بودند. البته برای راضی نگه داشتن این شرکت ها ناچار بودیم که تخفیف های سنگینی را بدهیم.

او ادامه داد: همین حالا هم که برجام تعیین تکلیف نشده چین حاضر به خرید شفاف نبوده و معمولا نفت ایران را تحت نام نفت  عراق، امارات و اندونزی تحویل می گیرد تا از شر تحریم ها در امان باشد.

بهروزی فر ادامه داد: در صورت نیاز  و احساس خطر چین هم همان رفتاری را که روسیه با ایران انجام داد را در پیش می گیرد. نباید فراموش کرد که آمریکا و چین تجارت حدود یک تریلیون دلاری  با هم دارند. در چنین شرایطی چین هیچ گاه بازار بزرگی مثل آمریکا را فدای ایران نمی کند و ما باید خود به دنبال راه چاره ای برای افزایش مراودات تجاری خود با دنیا باشیم.

در شرایطی برجام تعیین تکلیف نشده چین حاضر به خرید شفاف نبوده و معمولا نفت ایران را تحت نام نفت  عراق، امارات و اندونزی تحویل می گیرد تا از شر تحریم ها در امان باشد

این کارشناس انرژی بر این باور است که، استفاده تمام قد از توان دیپلماسی برای توسعه بازارهای ما هم بسیار اهمیت دارد. تاکنون متاسفانه صنعت نفت و تولیدات آن کاملا در اختیار سیستم سیاسی بوده و سیستم دیپلماسی ما هیچ وقت برای اقتصاد راهگشا نبوده در حالی‌که در تمام دنیا سیاست‌ها در جهت دست‌یابی به بازاریابی و رشد اقتصادی کشورهاست. صادرات غیر مستقیم هم می تواند برای نیل به فروش نفت بیشتر مورد  استفاده قرار بگیرد. می‌توانیم از نفت و گاز در تولید کالای انرژی بر استفاده و آنها را صادر کنیم. اما صادرات نفت با حجم بالا با روش‌های موجود تقریبا دور از ذهن است.

واردات نفت چین از ایران به صفر رسید؟
در این میان  گمرک چین در آمارهای جدید خود اعلام کرده که طی شش ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱ هیچ نفتی از ایران وارد این کشور نشده است. به گزارش بلومبرگ، آمارهای گمرک چین حاکی است که در نیمه اول ۲۰۲۱ در مجموع ۳.۱ میلیارد دلار واردات از ایران داشته که نسبت به دور مشابه پارسال تغییری نکرده، اما صادراتش به ایران از ۴.۲۵ میلیارد دلار در شش ماهه ابتدایی پارسال به ۳.۶۲ میلیارد دلار در دور مشابه امسال کاهش یافته است. چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران و به همراه سوریه، تنها کشورهایی هستند که به رغم تحریم‌های آمریکا نفت از ایران وارد می‌کنند.

البته  آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، از دو برابر شدن خرید نفت چین از ایران طی این دوره نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد، از جمله تانکر ترکرز گزارش داده است که در نیمه اول سال ۲۰۲۱ ایران روزانه به طور متوسط یک میلیون بشکه نفت راهی چین کرده است. این رقم حتی ۳۰ درصد بیشتر از خرید نفت چین از ایران در دوران قبل از تحریم‌ها هست.

در سال های پیش از تحریم ایران روزانه ۸۰۰ هزار بشکه نفت به چین صادر می کرد. اما با شدت گرفتن تحریم ها عملا چنین بازاری  را از دست دادیم. حتی همین مقدار اندک صادرات هم به شیوه های غیر مرسوم انجام می شد

حریری رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در پاسخ به این سوال که رقم واقعی صادرات نفت به  این کشور آسیایی چقدر است، گفت: آمار فروش نفت به واسطه شرایط تحریمی ایران غیر شفاف و محرمانه است. اما به هر حال نباید فراموش کرد که در سال های پیش از تحریم ایران روزانه ۸۰۰ هزار بشکه نفت به چین صادر می کرد. اما با شدت گرفتن تحریم ها عملا چنین بازاری  را از دست دادیم. حتی همین مقدار اندک صادرات هم به شیوه های غیر مرسوم انجام می شد.