سهمیه‌های جدید اوپک پلاس، ایران و چند نکته

به گزارش بازار به نقل از شانا، وزیران نفت و انرژی تولیدکنندگان عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) موسوم به ائتلاف اوپک پلاس در نوزدهمین نشست خود (۲۷ تیرماه) افزون بر موافقت با افزایش روزانه ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید در هر ماه تا دسامبر ۲۰۲۲ با تغییر خط پایه تولید کشورهای روسیه (۵۰۰ هزار بشکه)، عربستان (۵۰۰ هزار بشکه)، امارات (۳۳۲ هزار بشکه)، عراق (۱۵۰ هزار بشکه) و کویت (۱۵۰ هزار بشکه) از ماه مه ۲۰۲۲ موافقت کردند.

آیا این توافق به ضرر ایران و به معنای اهدای سهمیه ایران به دیگر کشورهاست؟ آیا ایران سهمیه خود را در بازار نفت از دست داده است؟ پاسخ منفی است، اگرچه باید بپذیریم فرصت تاریخی بازگشت به‌موقع به بازار و فروش نفت با قیمت‌های بالا برای ایران به‌دلیل تحریم از دست رفته است.

نکته نخست: ایران هم‌اکنون در کنار کشورهای لیبی و ونزوئلا به‌دلیل تحریم از توافق کاهش عرضه نفت اوپک پلاس مستثنی است و در نظام توزیع سهمیه‌بندی اوپک پلاس قرار ندارد بنابراین اینکه ایران سهمیه خود را به دیگر کشورها اهدا کرده، گزاره درستی نیست. ایران همانطور که بیژن زنگنه، وزیر نفت بارها تأکید کرده بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها محموله‌های نفت خام خود را وارد بازار می‌کند و تا زمانی‌که تولیدش را به سطح پیش از تحریم‌ها نرساند وارد نظام سهمیه‌بندی نخواهد داشت.

اتفاقی‌ که برای لیبی هم افتاد. لیبی هم‌اکنون با تولید روزانه یک میلیون و ۱۶۳ هزار بشکه همچنان خارج از نظام سهمیه‌بندی است. میانگین تولید این کشور در سال ۲۰۲۰ برابر با ۳۶۷ هزار بشکه و در سال ۲۰۱۹ یک میلیون و ۹۷ هزار بشکه بوده است.

نکته دوم: موضوع ایران در شرایط حاضر به هیچ‌وجه سهمیه‌بندی اوپک نیست؛ مسئله نخست و پایانی ایران تحریم صادرات نفت است که اگر اجازه صادرات پیدا کند کسب سهمیه‌های اوپک به‌طور خودکار حاصل می‌شود درست مانند زمانی که عراق مشمول سهمیه‌بندی‌ها نبود و وقتی به بازار برگشت اوپک برای آن جا بازکرد و عراق سال‌هاست بدون توجه به سهمیه‌بندی‌ها حداکثر استفاده را از آن فرصت کرده و تولید خود را به ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسانده است.

اما آنچه در نشست اوپک پلاس مورد توافق قرار گرفت به موضوع سهمیه‌بندی این ائتلاف که ایران از آن معاف است برمی‌گردد ضمن اینکه اوپک پلاس بدرستی می‌داند که نمی‌تواند کشورها را از طریق نظام سهمیه‌بندی محدود کند موضوع لیبی کاملا بیانگر این واقعیت است اما اگر نیمه خالی این گزاره را ببینیم ایران می‌تواند از اوپک پلاس خارج شود و تولیدش را آزادانه انجام دهد و این موضوعی است که بی‌شک مورد علاقه اوپک پلاس نیست، اگر ایران تحت هر شرایطی به بازار برگردد اوپک پلاس جا برای بشکه‌های ایران بازخواهد کرد، البته هر چه نفت کمتری در بازار باشد بازگشت ایران به بازار راحت‌تر خواهد بود.

نکته سوم: اگر مذاکرات وین لغو نشده بود و توافق حاصل شده بود زنگنه به درستی می‌دانست و می‌توانست بازار را چگونه پس گیرد زنگنه در گفت‌وگویی با شانا اعلام کرده بود: «دلم می‌خواست بازگشت ایران به بازار نفت در دوران خودم اتفاق می‌افتاد، زیرا می‌دانستم از چه مسیری بروم که موفق شوم، اما هر شخصی به وزارت نفت بیاید و کمک بخواهد من در خدمت هستم و ریزه‌کاری‌ها و مسائل را خواهم گفت تا به‌گونه‌ای عمل کنند که هم به نفع جمهوری اسلامی باشد و هم آسیبی به بازار نرسد.» اما حال که زنگنه نیست به دولت منتخب یادآوری و سپس توصیه می‌شود تصمیم دیروز اوپک پلاس و تغییر خط جدید پایه تولید کشوهای عربستان، روسیه، امارات، عراق و کویت قرار است از مه ۲۰۲۲ اجرا شود یعنی دولت جدید ۹ ماه فرصت دارد تا با یک توافق با جامعه جهانی نه تنها تولید نفت ایران را به سطح ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز برساند بلکه با توجه به زیربناهای موجود، تولید نفت ایران را به بالاترین سطح ممکن برساند و همانند دیگر کشورها بالاترین رقم تولید را به‌عنوان سهمیه و مبنای جدید ثبت کند. نگذارید فرصت‌ها بیش از این از دست برود حیف است منابع هیدروکربوری ایران که برآورد می‌شود به اندازه ۹۰ سال است، زیرزمین بماند.