ثریا آسایش؛ بازار: سابقه معدن کاری تاریخی در استان یزد به هزار تا هزار و ۴۰۰ سال قبل بر می‌گردد و حدود یک قرن است که در یزد به معدن به عنوان یک صنعت و حرفه نگاه می‌شود که این مهم بیانگر سابقه طولانی معدن‌کاری در یزد است. هرچند آب در یزد کمیاب است ولی دشت‌های وسیع که در بردارنده معادن است این کمبود را مرتفع کرده و باید با استفاده از تکنولوژی روز دنیا در جهت بهره‌برداری مناسب از معادن استان گام برداشت.
معادن استان باعث چرخه تولید و اشتغال می‌شود پس ضروری است سپاسگزار این نعمت خدادادی بود و از خام فروشی خروجی معادن جلوگیری نمود. همچنین با ایجاد صنایع سنگین در کنار معادن از یک سو به توسعه بخش معدن استان کمک کرد و از سوی دیگر با تأسیس کارخانه‌ها، باعث اشتغال جوانان یزدی شد. شفافیت و همکاری همه جانبه دستگاه‌ها برای تحقق این امر مهم ضروری است تا از خروج سرمایه استان جلوگیری به عمل آورد و بتوان از یزد نهایت استفاده را برد.
اهمیت معدن برای استان باعث شد تا پای صحبت‌های رئیس خانه معدن یزد، سعید افضلی‌پور بنشینیم تا با دغدغه‌ها و مشکلات معدنکاران و سیر تحولات معدن در استان آشنا شویم و ضمن آشنایی با ظرفیت‌های فعلی معادن یزد، از ظرفیت‌های طبیعی معادن و تأثیر آن بر اشتغال جوانان یزدی پرس و سؤال کنیم.
* درباره تعداد و نوع فعالیت معادن استان یزد توضیح دهید؟
۶۷۰ معدن فعال در استان یزد وجود دارد که به طور مستقیم اشتغال ۱۳هزار و ۵۰۰ نفر در حوزه معدن استان را موجب شده که با احتساب بخش فرآوری و صنایع معدنی حدود ۳۵ هزار نفر به طور غیر مستقیم در بخش معدن به فعالیت می‌پردازند.
۶۷۰ معدن فعال در استان یزد وجود دارد که به طور مستقیم اشتغال ۱۳هزار و ۵۰۰ نفر در حوزه معدن استان را موجب شده است
بزرگ‌ترین ذخیره روی خاورمیانه و در حیطه سنگ آهن از نظر ذخایر و تولیدات در رتبه دوم کشوری، استان یزد قرار گرفته است. ذخایر مس استان بعد از کرمان و آذربایجان در رتبه سوم می‌باشد و در بخش سنگ‌های ساختمانی نیز یزد در رتبه پنجم کشور خوش درخشیده است. منابع غنی خاک‌های نسوز و صنعتی استان موجب گسترش صنایع کاشی و سرامیک که بخش عظیمی از اشتغال استان را شامل می‌شود، شده و از ظرفیت‌های دیگر معادن استان به شمار می رود.
* معادن فعال استان از نظر زمانی چگونه تقسیم بندی می‌شوند؟
برخی از معادن استان تمام مدت سال بر اساس نیاز بازار فعال هستند و برخی دیگر از معادن دارای ذخایر کوچک می‌باشند که این ذخایر کوچک در حوزه فنی و نیاز بازار برای معدن صرفه اقتصادی ندارد زیرا در تمام طول سال فعال نیستند؛ به عنوان نمونه برخی معادن نیاز یک کارخانه کوچک را تامین می‌کنند که شش ماه از سال را به فعالیت می‌پردازند و مابقی روزهای سال، نیاز خود را انباشت کرده و از ذخیره خود در طول سال استفاده می‌کند.
* نحوه مالکیت و بهره برداری معادن در استان یزد به چه صورت انجام می‌شود؟
مالکیت اصلی معادن در اختیار دولت است ولی مجوز برداشت آن را می‌توان به بخش خصوصی شامل اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار کرد. طبق قانون این افراد باید صلاحیت فنی و مالی شامل تخصص علمی، تجربه کاری و توان مالی مناسب داشته باشند که احراز تمام این شرایط، موجب دریافت امتیاز حق بهره برداری از معدن می‌شود.
* فرآوری معادن استان چقدر در جلوگیری از خام فروشی اولویت دارد؟
اولویت کشور فرآوری حداکثری مواد معدنی است. بخش اعظم معادن استان فرآوری شده و مقدار کمی از آن خام فروشی می‌شود که تمرکز دولت و مسئولان استان بر این است که از خام فروشی جلوگیری به عمل آید. معمولا واحدهای فرآوری در جوار معادن تاسیس شده و تکنولوژی موجود در آن باعث افزایش کیفیت ماده معدنی می‌گردد. در ایران تکنولوژی معادن، ظرفیت های زیادی برای گسترش دارد و متخصصان معدن در کشور از تکنولوژی کشورهای روسیه، چین، اروپا و آفریقا استفاده می‌کنند و بخشی هم بر اساس اتکا به توان داخلی به تکنولوژی های لازم دست یافته‌اند.
مهم‌ترین مشکل بخش معدن یزد بروکراسی صدور مجوزهای معدنی است
* عمده مشکل در بخش معدن یزد چیست؟
مهم‌ترین مشکل در بخش معدن استان بروکراسی صدور مجوزهای معدنی در استان است که بخشی از آن ناشی از پاسخ منفی دستگاه‌های استعلام شونده می‌باشد؛ یعنی در استان ذخایری وجود دارد که برای توسعه و اشتغال کارآمد هستند و برای ورود تجهیزات آن باید مجوز گرفته شود و این مجوزها از دستگاه‌های استعلام کننده درخواست می‌شود.
برخی مواقع پاسخ استعلام‌ها منفی است یا دیر می‌آید و در واقع پاسخ استعلام‌ها مانع فعالیت اقتصادی در یزد می‌شود. از این رو، تقاضای معدنکاران این است که همکاری حداکثری برای صدور سهل مجوزات معدنی در استان انجام شود و مسئولان امر با تشکیل کارگروه‌های تسهیل در ایجاد روند بهتر صدور مجوزات اثرگذار باشند تا نظر مساعد دستگاه‌ها جلب شود که اکثر مواقع کارگروه‌ها راهگشا هستند و بعضی مواقع راه به جایی نمی‌برند.
* برخی صاحبنظران معتقدند که معدن به محیط زیست استان آسیب وارد می‌کند، نظر شما چیست؟
کشوری را نمی‌توان در دنیا یافت که کار معدنی در آن صورت نگیرد. ذات معدن همراه با کندن و کاویدن است و این فعالیت استخراجی طبیعتا با تغییراتی در سطح پوشش گیاهی همراه می‌باشد؛ ولی در قانون پیش بینی لازم در این مورد صورت گرفته که بخشی از جبران خسارت ناشی از تخریب پوششش گیاهی را معدنکاران به دولت پرداخت می‌کنند و اگر دولت‌ها آن را صرف بهسازی پوشش گیاهی نمی‌کنند بحث دیگری است و باید دید این بودجه کجا هزینه و مصرف می‌شود.
برخی مواقع پاسخ استعلام‌ها منفی است یا دیر می‌آید و در واقع پاسخ استعلام‌ها مانع فعالیت اقتصادی است
در همه دنیا روال اینگونه است و کشوری را نمی‌توان مخالف این مسیر پیدا کرد برخی افراد اعلام می‌کنند ژاپن دنبال فن‌آوری‌های هایتک است در حالی که ژاپن یک کشور کاملا معدنی محسوب می‌شود؛ ولی چون خشکی و مساحت آن کم است حجم عملیات معدن‌کاری را در بستر دریا انجام می‌دهد به عنوان نمونه محصولات معادن زغال سنگ آن شش برابر ایران است و فعالیت معدنی مشکل زیست محیطی و آلایندگی ایجاد نمی‌کند.
* جایگاه معادن استان را در سال‌های پیش رو چگونه ارزیابی می‌کنید؟
استان یزد در دوره‌های آتی یکی از قطب‌های بزرگ تولید کنستانتره روی می‌باشد که در کل خاورمیانه محصول روی خود را عرضه می‌کند. در مورد عناصر خاکی نادر که جزء محصولات ارزشمند محسوب می‌شود در استان یزد ذخایری کشف شده که فعلا تکنولوژی فرآوری آن وجود ندارد ولی در یکی الی دو دهه آینده این تکنولوژی وارد کشور می‌شود و این ذخایر مورد بهره برداری قرار می‌گیرد که برای صنایع هایتک ارزشمند هستند.
در حال حاضر ایران وارد کننده این مواد است و اگر این معادن در استان یزد فعال شوند نیاز کشور را تامین می‌کنند. در حوزه معادن عمیق اگر تکنولوژی مناسب آن وجود داشته باشد می‌توان در مورد معادن زغال سنگ و سنگ آهن که در اعماق زمین است ایران هم حرفی برای گفتن داشته باشد؛ به این دلیل که در حال حاضر ذخایر سطحی و نیمه عمیق در کشور مورد بهره برداری قرار گرفته و ذخایر عمیق هنوز دست نخورده باقی مانده است.
نظر شما