بورس با تورم رونق می گیرد| سیاست انقباضی جهان در پساکرونا | تب ارز رمز می خوابد

حامد شایگان؛ بازار: برخلاف پیش بینی ها که تصور می شد با توجه به اینکه اقتصاد ایران در سال ۹۹ حداکثر تورم را تجربه کرده و با رفتن ترامپ و کاهش فشار حداکثری با ادامه تحریم ها اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰ روند مثبتی را خواهد داشت با این حال تاکنون این اتفاق نیفتاد است، جواد صلاحی اقتصاددان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری بازار با اشاره به اینکه میزان نقدینگی کشور در خرداد ۱۴۰۰ به گفته برخی منابع بیش از ۳ برابر اردیبهشت ماه افزایش یافته و این یک زنگ خطر برای رشد تورم در چند ماه آینده است، اعلام کرد: اگر تحریم های بین المللی ادامه پیدا کند و دولت نتواند منابع ارزی را به کشور وارد کند حداقل تورم امسال ۴۰ درصد خواهد بود. در ادامه متن کامل این گفتگو را می خوانید؛

* در شرایط کنونی وضعیت اقتصاد کشور اصلا مناسب نیست، با این حال بسیاری از نهادها همچون بانک مرکزی با استناد به وضعیت رشد اقتصادی ایران در سال ۹۹ پیش بینی های مثبتی را از شرایط اقتصادی ایران در سال جاری ارائه می دهد، در حال حاضر وضعیت کنونی چگونه است آیا این پیش بینی ها درست است؟
رشد نقدینگی در خرداد ماه امسال سه برابر اردیبهشت بوده و این نشان می دهد که دولت از همین الان که در ابتدای سال هستیم با کسری بودجه مواجه و مجبور شده برای تامین اعتبار بودجه از بانک مرکزی استقراض کند و این حجم از رشد نقدینگی باعث شده که چشم انداز منفی را برای کشور در ماه های آینده رقم بزند، به طوری که برخلاف تصور عده ای که فکر می کردند امسال میزان تورم در کشور کاهش خواهد یافت با روند کنونی حداقل تورم کشور ۴۰ درصد خواهد بود مگر اینکه توافقات برجام حاصل شود و آزادسازی منابع بلوکه شده نیاز دولت به چاپ اسکناس را از بین ببرد و از این طریق نقدینگی بدون پشتوانه در کشور ایجاد نشود.

بورس در آینده رشد خواهد کرد، زیرا کشور با تورم شدید و کمبود بودجه مواجه شده و از طرفی این افزایش قیمت دلار هم سیگنال بن بست مذاکرات وین است

* دولت همواره از بورس به عنوان یکی از بازارهای هدایت و کنترل نقدینگی نام برده است اما سال گذشته نشان داد که بورس نقشی در کنترل نقدینگی نداشته است، نظر شما در این زمینه چیست و آیا بورس در روندی مثبت امسال حرکت خواهد کرد؟
بورس در آینده رشد خواهد کرد، زیرا کشور با تورم شدید و کمبود بودجه مواجه شده و از طرفی این افزایش قیمت دلار هم سیگنال بن بست مذاکرات وین است، این دلیل هم عاملی برای رشد بورس خواهد بود. از طرف دیگر با توجه به اینکه وضعیت تولید با توافق برجام بهبود می یابد وضعیت بورس هم روند صعودی خواهند داشت. اما به طور کلی در بورس محو نقدینگی وجود ندارد، زیرا فردی که فروشنده است در مقابل یک خریدار قرار دارد و این مساله منجر به ادامه جریان نقدینگی می شود.

گفته می شود گره هایی در مذاکرات وجود دارد ولی از نظر اقتصادی پیش بینی ها حکایت از توافق دارد و با توجه به اینکه حجم نقدینگی بسیار بالا رفته اگر بخشی از منابع ارزی بلوکه شده در خارج آزاد شود مسائل تا حدودی برطرف می شود اما این مساله هم موقتی است

* آیا توافقات احتمالی در ماه های آینده می تواند در اقتصاد ایران و به ویژه کنترل تقدینگی نقش داشته باشد؟ 
در شرایط کنونی گفته می شود گره های در مذاکرات وجود دارد ولی از نظر اقتصادی پیش بینی ها حکایت از توافق دارد و با توجه به اینکه حجم نقدینگی بسیار بالا رفته اگر بخشی از منابع ارزی بلوکه شده در خارج آزاد شود مسائل تا حدودی برطرف می شود اما این مساله هم موقتی است.

* یکی از راهکارهای که اقتصاد ایران برای مقابله با تحریم ها و فشار اقتصادی دارد افزایش تولید است اما در شراط کنونی نتوانسته از این ابزار به خوبی استفاده کند در یکسال گذشته چه مشکلاتی برای تحقق این هدف وجود داشته است؟
در شرایط کنونی قطعی برق که باعث ایجاد مشکل برای واحدهای تولیدی شده می تواند مشکلاتی را هم برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد و اگر این روند ادامه داشته باشد می تواند چالش های مانند گرانی کالاها را به همراه داشته باشد، زیرا در زمستان هم با قطعی گاز روبرو بوده ایم و بسیاری از واحدهای تولیدی نتوانستند به خوبی تولید کنند و در تابستان هم قطعی برق منجر به کاهش تولید آنها شده به همین دلیل احتمال گرانی برخی از کالاها در نتیجه همین کاهش تولید وجود دارد.

در شرایط کنونی قطعی برق که باعث ایجاد مشکل برای واحدهای تولیدی شده می تواند مشکلاتی را هم برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد و اگر این روند ادامه داشته باشد می تواند چالش هایی مانند گرانی کالاها را به همراه داشته باشد

* یکی از عوامل موثر در رشد نقدینگی کسری بودجه است پیش بینی ها حکایت از چقدر کسری بودجه در سال ۱۴۰۰ دارد و چه مشکلاتی ممکن است در آینده برای کشور به وجود بیاورد و چه راهکارهای برای مقابله با این بحران باید اندیشیده شود؟
در حال حاضر پیش بینی ها حکایت از این است که میزان کسری بودجه بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است و همین مساله اگر ادامه داشته باشد میزان رشد قیمت ها در سال جاری  همان طور که اشاره کردم بیش از ۴۰ درصد خواهد بود و با توجه به سیاست قیمت گذاری دستوری که وجود دارد در شش ماهه دوم سال با بحران گوشت و لبنیات مواجه می شویم زیرا دامداران با خسارت سنگین مواجه هستند و نخستین قدم این است که دولت قیمت گذاری دستوری را کنار بگذارد تا تولید افزایش یابد و اشتغالزایی و درآمدزایی هم بالا برود و البته این افزایش حقوق کارکنان که در نتیجه رشد تولید و اقتصاد رخ می دهد می تواند نگرانی تورمی را خنثی کند.

در حال حاضر پیش بینی ها حکایت از این است که میزان کسری بودجه بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است و همین مساله اگر ادامه داشته باشد میزان رشد قیمت ها در سال جاری بیش از ۴۰ درصد خواهد بود

* چه سیاست های مالی دولت باید در بودجه ۱۴۰۰ اجرایی کند که تورم در اقتصاد کشور هم کنترل شود؟
اگر دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی را رها کند تا رانت خوارها از این محل سواستفاده نکنند و اگر کسری بودجه را هم بخواهد تامین کنند باید از انتشار اوراق استفاده کنند که نوعی استقراض از مردم است و نباید به دنبال چاپ اسکناس جدید برود زیرا این مساله همچنان به رشد نقدینگی و تورم دامن خواهد زد و تبعات آن نه تنها برای دهک های متوسط و ضعیف جامعه است بلکه برای دولت هم تبعاتی به همراه خواهد داشت زیرا با بروز مشکلات جدید در کشور هزینه های بیشتری باید برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی بپردازد.

* به جز چاپ اسکناس توسط بانک مرکزی در حال حاضر چه عواملی منجر به رشد نقدینگی در کشور شده است و باید چه سیاست هایی در تقابل با آن اجرا شود؟
یکی از عوامل رشد نقدینگی در کشور عدم بازپرداخت بدهی های کلان بانکی است که توسط برخی افراد از بانک ها دریافت شده یا برخی بانک ها بدهی های خود را به بانک مرکزی نداده اند، از این رو  دولت باید از ابزارهای خود استفاده کند که این پول به سیستم بانکی برگردد و به نحوی محو نقدینگی انجام شود، در کشورهای دیگر بعد از اینکه خلق نقدینگی رخ می دهد محو نقدینگی هم انجام می دهند  و ایران هم در شرایطی قرار گرفته که باید محو نقدینگی انجام دهد. در واقع فرایند اینطور است که وقتی بانک مرکزی به بانک های بدهکار فشار بیاورد که باید بدهی خود را به بانک مرکزی پرداخت کنند آنها هم  مجبور می شوند به بدهکاران بانکی که تسهیلات کلان دریافت کردند، فشار وارد کنند تا بدهی خود را بازگرداند یا بازپرداخت اقساط تسهیلات کلان انجام شود.

یکی از عوامل رشد نقدینگی در کشور عدم بازپرداخت بدهی های کلان بانکی است که توسط برخی افراد از بانک ها دریافت شده یا برخی بانک ها بدهی های خود را به بانک مرکزی نداده اند

* در حال حاضر یکی از مسائلی که درباره نرخ ارز وجود دارد این است که دولت بخشی از کسری بودجه خود را از محل مابه التفاوت ارزی تامین می کند حال بفرمائید جه رابطه ای بین کسری بودجه و نرخ دلار در کشور وجود دارد؟
به طور قطع وقتی کسری بودجه وجود داشته باشد قیمت دلار هم بالا می رود زیرا دولت از محل فروش ارزی برای تامین کسری بودجه استفاده کند. از این رو، مگر اینکه برجام به نتیجه برسد و ارزهای بلوکه شده به کشور وارد شوند تا نرخ ارز تا حدودی پایین بیاید که البته به نظر می رسد در شرایط کنونی رقم نقدینگی بالا مانع کاهش قیمت ارز در کشور می شود. به عبارت دیگر میزان نقدینگی در کشور باید کنترل شود تا امکان کاهش قیمت ارز به وجود بیاید.

* آیا برجام به تنهایی می تواند کسری بودجه کشور در سال ۱۴۰۰ را جبران کند؟
به طور قطع امضای برجام به دلیل اینکه منجر به فروش بیشتر نفت بیشتر می شود کسری بودجه را جبران می کند و میزان تورم هم مهار می شود.

بازار مسکن اگر افت داشته باشد بسیار جزئی افت خواهد بود که ناشی از رکود است. به عبارت دیگر قدرت خرید مردم در بخش مسکن به شدت کاهش یافته و بخشی از سرمایه بخش مسکن به صورت جابه جایی تقاضا است به همین دلیل سرمایه تا حدودی در جریان است و افت خیلی زیادی ممکن است رخ ندهد

* گفته می شود که رشد قیمت ها در ایران بیشتر تابع ارز و به نوعی تورم هزینه است، حال با توجه به اینکه در چند ماه گذشته قیمت دلار تا حدودی تعدیل شده یا در ادامه ممکن است بازهم کاهش پیدا کند آیا روی بازار مسکن تاثیر خواهد گذاشت؟
بازار مسکن اگر افت داشته باشد بسیار جزئی افت خواهد بود که ناشی از رکود است. به عبارت دیگر قدرت خرید مردم در بخش مسکن به شدت کاهش یافته و بخشی از سرمایه بخش مسکن به صورت جابه جایی تقاضا است به همین دلیل سرمایه تا حدودی در جریان است و افت خیلی زیادی ممکن است؛ رخ ندهد.

* در حال حاضر بانک مرکزی نرخ سود بین بانکی را کاهش داده است این مساله چه اثری بر وضعیت تورم و افزایش قیمت ها در بازار سرمایه ای کشور خواهد داشت؟
وقتی نرخ سود بین بانکی کاهش پیدا کند و از طرف دیگر تورم بالاست همین مساله زنگ خطری برای تورم جدید است زیرا به مردم می گوید پول های خود را از بانک خارج کنند و به بازار مسکن، دلار، طلا و ... وارد کند و همین مساله به التهاب و تورم دامن خواهد زد.

* خبرهای جدید از بازار جهانی دلالت بر رشد اقتصادی و امیدواری بر افزایش تولید در ماه های آینده دارد آیا اقتصاد ایران هم موازی با وضعیت کنونی جهان متحول خواهد شد یا خیر؟ و این مساله تحت تاثیر چه عواملی است؟
در حال حاضر اقتصاد جهانی روند رو به رشدی دارد زیرا آنها در حال پشت سر گذاشتن بحران کرونا هستند و وضعیت تولید هم رو به بهبود است، اما در ایران این اتفاق نیفتاده و از طرف دیگر تحریم ها باعث شده که کشورهای دیگر نتوانند با ایران کار کنند یعنی در شرایطی که تقاضا در کشورهای اروپایی برای فولاد و ... بالا می رود فروش این محصولات برای ایران به دلیل تحریم ها تنها کمی بیشتر می شود زیرا تحریم ها به دلیل مشکلاتی که برای نقل و انتقالات پول به وجود آورده عملا امکان بهره برداری از فضای مثبت اقتصاد جهانی را محدودیت کرده است.

در شرایطی که تقاضا در کشورهای اروپایی برای فولاد و ... بالا می رود فروش این محصولات برای ایران به دلیل تحریم ها تنها کمی بیشتر می شود زیرا تحریم ها به دلیل مشکلاتی که برای نقل و انتقالات پول به وجود آورده عملا امکان بهره برداری از فضای مثبت اقتصاد جهانی را محدود کرده است

* در یک ماه گذشته بازار رمز ارزها با نوسانات زیادی مواجه بوده است و از آنجایی که ایران هم از رمزارزها برای دورزدن تحریم ها استفاده می کند تغییرات این بازار از اهمیت بالایی برخوردار است در شرایط کنونی دلایل نوسان رمز ارزها در بازارهای جهانی چیست؟
در حال حاضر پولشویی ممکن است در رمز ارزها اتفاق بیفتد ولی مساله ای که وجود دارد این است که ارزش رمز ارزها تابعی از سیاست های بانک های مرکزی است و در زمان کرونا به دلیل سیاست های انبساطی بانک مرکزی اروپا و آمریکا قیمت رمز ارزها بالا رفت اما بعد از کرونا سیاست های انقباضی دنبال می شود، به همین دلیل قیمت رمز ارزها بالا نمی رود. از طرف دیگر در شرایط کنونی رمز ارز و طلا به صورت رقیب عمل می کنند و زمانی که تقاضا برای طلا افزایش یابد برای رمز ارزها تقاضا کاهش می یابد و البته تقاضاهای کلان روی قیمت رمز ارزها موثر است.

* چرا در حال حاضر اقتصادهای بزرگ دنیا از سیاست های انقباضی در اقتصاد خود استفاده می کنند؟
در حال حاضر پیش بینی می شود که سیاست های انقباضی کشورهای توسعه یافته منجر به توقف رشد نقدینگی شود، زیرا در زمان شیوع ویروس کرونا کشورهای بزرگ با استفاده از سیاست های انبساطی و توزیع منابع بین مردم و شرکت های بزرگ مانع از بروز مشکلات اقتصادی شدند و در راستای تامین معاش جامعه گام برداشته اند اما در شرایط کنونی به دلیل افزایش تزریق واکسن کرونا و کنترل ویروس کوئید ۱۹ عملا دیگر نیازی به اجرای سیاست های انبساطی مالی نیست زیرا تولید گسترش پیدا کرده و با اجرای سیاست های انقباظی در نهایت رشد اقتصادی هم رقم خواهد خورد.

پیش بینی می شود که سیاست های انقباضی کشورهای توسعه یافته منجر به توقف رشد نقدینگی شود، زیرا در زمان شیوع ویروس کرونا کشورهای بزرگ با استفاده از سیاست های انبساطی و توزیع منابع بین مردم و شرکت های بزرگ مانع از بروز مشکلات اقتصادی شدند

* در شرایط کنونی ایران از کدام سیاست اقتصادی استفاده می کند و این مساله در تورم اقتصاد چقدر تاثیر دارد؟
در شرایط کنونی رشد نقدینگی در ایران به معنای سیاست انبساطی است  و از آنجایی که این تغییرات خارج از اراده دولت و متاثر از کسری بودجه است معلوم نیست تا چه زمانی ادامه پیدا کند و احتمال دارد با روند کنونی تورم اقتصادی در ایران بیش از پارسال باشد.

* آزادسازی ارزهای بلوکه شده بعد از برجام هم می تواند در راستای سیاست های انبساطی باشد چراکه باید بخشی از این منابع برای واردات و ... استفاده شود در چنین شرایطی دولت باید چه راهکاری را در پیش بگیرد که بتواند کنترل بیشتری بر اقتصاد کشور داشته باشد؟
ارزی که بعد از برجام آزاد می شود بخشی از آن باید به صورت واردات کالای سرمایه ای باشد که منجر به توسعه شود و از طرف دیگر بخشی از کسری بودجه از این طریق جبران شود تا نیاز به چاپ اسکناس در کشور نباشد و از این طریق اقتصاد کشور را از تورم جدید دور کرد.