تهمینه غمخوار؛ بازار: موضوع تامین برق عراق در طی سالهای اخیر به موضوع چالش برانگیزی میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، جمهوری اسلامی ایران و کشورهای غربی از جمله امریکا تبدیل شده است.
یکی از مشکلات اصلی پیش روی عراق در طی سالهای اخیر که آمریکا اجازه ورود این کشور به حوزه انرژی از جمله برق را نداده، کمبود نیروگاه های برق و ضعف زیرساخت‌های این صنعت است که نیاز مبرم کشور را به واردات برق پررنگ تر ساخته و کمبود برق همچنان یکی از بحران های اصلی این کشور است.
در این میان، از سه سال گذشته رسانه های عراقی اخباری را مبتنی بر افزایش همکاری های دولت عراق و شورای همکاری خلیج فارس در زمینه اقتصادی و انرژی منتشر کرده اند، به طوری که عراق در اواخر تابستان ۲۰۱۹ ، قراردادی با شورای همکاری خلیج فارس برای خط انتقال برق امضا کرد و قرار شده بود تا این خط انتقال ۵۰۰ مگاوات برق را به شبکه گسترده این کشور تا اواخر سال ۲۰۲۰ وارد کند.
همچنین در ۹ ماه گذشته، خبری نیز در رابطه با توافق اردن و عراق توافق در جهت اتصال شبکه برق دو کشور و صدور برق از اردن به عراق منتشر شد، در حالی که مقامات عراقی از سال ۲۰۱۹ همواره اعلام کرده بودند که سه سال زمان نیاز است تا کشور از لحاظ انرژی خودکفا شود و فعلا نیاز به واردات برق به خاطر ارزان بودن انرژی در ایران دارد.
در همین راستا، در اوایل هفته جاری اتفاق مهمی رخ داد. روز یکشنبه گذشته، بغداد میزبان نشست سه جانبه رهبران عراق، اردن و مصر بود. این دیدار در راستای دو نشست قبلی به منظور اجرای توافقات حاصله میان آنها در چارچوب پروژه موسوم به «شام جدید» که بر پایه سه ستون از جمله نفت عراق، نیروی انسانی مصر و استفاده از اردن به عنوان حلقه ارتباطی آن دو بنا شده است، برگزار گردید.
بر اساس این دیدار و مذاکرات صورت گرفته، پروژه اقتصادی «شام جدید» یک گام به واقعیت نزدیک شد و قرار است تا خط لوله نفتی بصره را به بندر عقبه اردن متصل کند. از این رو بخش مهمی از نفت عراق بدون نیاز به گذشتن از تنگه هرمز، به بندر عقبه اردن و از آنجا به بازارهای بین‌المللی صادر خواهد شد.
بر همین اساس، پس از این ائتلاف، عده ای از رسانه ها و تحلیلگران مسائل منطقه اظهار کردند که دیدار رهبران مصر و اردن از عراق در صدد این است که منطقه را بیشتر به سمت همسویی با اهداف آمریکایی‌ها سوق دهد و به نوعی از نفوذ ایران در منطقه بکاهد. آنها معتقدند که میزبانی این اجلاس توسط بغداد، پیام روشنی به تمام کشورهای همسایه عراق داشت و این موضوع را تاکید کرد که عراق جدید، دیگر وابسته و در محور منافع همسایگانی چون ایران نخواهد بود در حالی که عراق ۴۰ درصد از نیاز برقش را از ایران تامین میکند.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع تعمیق روابط اقتصادی عراق با کشورهای عراق و مصر و تلاش برای کاهش وابستگی به ایران، خبرنگار بازار گفتگویی را با «سید محمد هاشمی فرد»، عضو اتاق بازرگانی تهران و اتاق مشترک ایران و عراق و فعال اقتصادی در خصوص توافق عراق با کشورهای عربی و تلاش برای کاهش وابستگی به ایران، ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
«سید محمد هاشمی فرد» در ابتدا گفت: اگر اشتراکات میان دو کشور ایران و عراق را کنار بگذاریم، یک کار اقتصادی باید در درجه نخست -اقتصادی- باشد و فاکتورها و اٍلمانهای اقتصادی را دارا باشد. در بین تمامی کشورهایی که برای حل مشکلات زیربنایی عراق، اعلام آمادگی کرده اند، هیچ کشوری مانند ایران رفتار نکرده است. ما در شرایطی که خودمان به شدت به گاز احتیاج داشتیم، صادرات گاز به عراق را قطع نکردیم. هنوز بعد از گذشت چندین سال، عراق پول برق ایران را پرداخت نکرده است! همچنین، عراق مبالغ ناشی از صادرات گاز را به بهانه تحریم های امریکا و این موضوع که پولهای جمهوری اسلامی در بانک تجاری عراق (تی بی آی) بلوکه شده، نپرداخته است!
این فعال اقتصادی اضافه کرد که بخش غیر قابل اغماضی از وقوع این مسئله، بهانه جویی ها از سوی عراق است، در حالی که امریکا نیز با شیطنت های خود مانع تراشی کرده و البته تمایل ندارد که ما به پولهای خود دست یابیم. طی چند سال اخیر، برق و گاز ایران به عراق صادر شده، در حالی که عراقی ها مبلغ این صادرات را پرداخت نکرده اند! حتی سفرهای زیادی از سوی مقامات و مسئولین عالی رتبه ایرانی از جمله رئیس جمهور، وزرا، رئیس بانک مرکزی، رئیس اتاق مشترک و غیره به عراق صورت گرفته و توافقات دوجانبه ای در نشستهای تخصصی به امضا رسیده، اما عراقی ها به گونه ای رفتار کرده اند که گویی هیچ توافقی منعقد نشده است!
هاشمی فرد ادامه داد: هر کشوری برای این که به لحاظ اقتصادی سهم بیشتری از بازار عراق داشته باشد، قصد دارد تا ایران را منزوی سازد که البته خیلی اوقات موفق نیستند؛ چرا که مزایای اقتصادی، جغرافیایی و مشترکات دینی و مذهبی و عقیدتی و ... کشور ما از جمیع مزایای دیگر کشورها بیشتر است. کشور ما از معادن، ثروت، منابع انسانی و افراد متخصصی برخوردار است که با قیمتی اقتصادی و رقابتی می توانند به جذب و اجرایی کردن پروژه های مختلف در حوزه های متفاوت، بپردازند.
عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق تصریح کرد: ایرانی ها به صورت مستقیم در پروژه های نفتی عراق حضور ندارند، در صورتی که در همین دوره تحریم بسیاری از شرکتهای ایرانی که در این حوزه فعال هستند، خودشان رشد داشته و توانایی خرد کردن کنده عراق را در بسیاری از حوزه ها دارند. در حقیقت عراقی ها اجازه حضور شرکتهای ایرانی را نمی دهند و آمریکا برای نقش آفرینی شرکت های متخصص و توانمند ایرانی در حوزه نفت و انرژی مانع تراشی می کند.
آمریکا برای نقش آفرینی شرکت های متخصص و توانمند ایرانی در حوزه نفت و انرژی مانع تراشی می کند
عضو اتاق مشترک ایران و عراق گفت: یکی از ابعاد این موضوع، همان صادرات دانش فنی است که به هیچ وجه به صادرات کالا مربوط نمی شود. ما می توانیم چندین میلیارد دلار در این زمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی و مشارکت در پروژه های مختلف، به اشکال متفاوت حقوقی، داشته باشیم، ولی از سوی عراقی ها و در اصل آمریکا، امکان پذیر نیست.
وی گفت: شما به اردن اشاره کردید؛ این کشور در زمینه انعقاد توافق برق با عراق تلاش زیادی از خود نشان داده، در حالی که ترکیه نیز به عنوان رقیب اصلی ما در بسیاری موارد در نظر گرفته می شود؛ و چین نیز در اکثر کشورهای دنیا حضوری فعال و موثر دارد و همواره رقیب همه کشورهاست؛ یعنی داستان چین جدا است و باید برای این مقوله، حسابی جداگانه باز کرد!
این فعال اقتصادی اضافه کرد: اما علت این امر که ما در برخی موارد، کمی از ترکیه عقب افتاده ایم، ناشی از بینش و رفتار دولت این کشور است. ترکیه یک کشور «صادرات محور» است که از مفهوم صادرات آگاه بوده و ارزش آن را عمیقا درک کرده است. این کشور با وجود آنکه از منابع طبیعی و معدنی کمتری نسبت به ایران برخوردار است، اما در حوزه دانش فنی، صادرات و فرآوری محصولات خام و تبدیل آن به محصولات میانی و محصولات نهایی، در حال حاضر صاحب سبک و تجاربی ارزش آفرین است.
هاشمی فرد افزود: در خصوص مقایسه رفتار ترکیه با ایران در بازار مشترک عراق، مثلا اگر تاجر ایرانی تمایل به دایر کردن یا راه اندازی فروشگاه یا نمایشگاه کالاهای خانگی را داشته باشد، باید فروشگاه بزرگی را اجاره کرده و نصف مبلغ اجاره یا همه آن را به صورت نقد و یکجا، با این نوسان شدید نرخ دلار که با آن مواجهیم، در ابتدا به موجر عراقی بپردازد، آنهم در کشوری که در برخی ماههای سال از جمله رمضان، محرم و صفر به نوعی تعطیل است و به علاوه اواخر سال ۹۸، معضل کرونا نیز تاثیر شدیدی گذاشته است، بپردازد.
وی افزود: همچنین به لحاظ جغرافیایی و البته بهداشتی نیز ممکن است شرایطی رخ دهد که مردم نتوانند برای خرید به بیرون از منازل بیایند. این مسائل در حالی مطرح است که تاجر ایرانی پول اجاره و هزینه نیروی کار خیلی گران برای اشتغال را نیز پرداخت کرده است! در عراق هزینه های زندگی بسیار بالا ولی کیفیت و بهره وری آن پایین است و بین هزینه و فایده تناسب منطقی وجود ندارد! با این وضعیت، تاجر ایرانی باید هزینه های صادرات و گمرکی کالای خود را نیز بپردازد!
در عراق هزینه های زندگی بسیار بالا ولی کیفیت و بهره وری آن پایین است و بین هزینه و فایده تناسب منطقی وجود ندارد!
عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق ادامه داد: حال، تاجر و فعال اقتصادی ترک، برای دایر کردن یا راه اندازی یک فروشگاه در عراق، ابتدا قراردادی را با طرف عراقی منعقد می کند و کل مبلغ اجاره را دولت ترکیه متقبل می شود. این امر یعنی حمایت ناشی از درک عمیق ارزش و تاثیر صادرات؛ زیرا دولت متوجه شده که تنها با پرداخت این مبلغ اجاره، موجب ایجاد مزیتی ارزشمند و تاثیرگذار در روند عرضه و فروش و صدور کالاهای تولیدی در کشور شده و در نهایت آن تولید به ترتیب موجب اشتغال، استقلال، خلق ثروت و البته عزت مندی مردم و رشد فردی و اجتماعی و در نهایت رونق و شکوفایی همه جانبه خواهد شد!
هاشمی فرد افزود: دولت ما واقعا کجا چنین اقدامی را انجام داده است؟! بخش خصوصی تا چه حدی میتواند به تنهایی بار این کار را به دوش بکشد؟! دولت ایران درک درستی از اقتصاد صادرات محور ندارد، که اگر داشت صادرات ما به عراق با قیمتهای بسیار رقابتی، افزایشی معنادار پیدا میکرد! ما باید بینش متفاوتی نسبت به اقتصاد داشته باشیم. تا زمانی که درک درستی از مفهوم ثروت افرینی نداشته باشیم، خام فروش باقی خواهیم ماند.
عضو اتاق بازرگانی خاطر نشان کرد: این که ما نفت و یا قیر و دیگر مشتقات نفتی را به صورت خام به فروش می رسانیم، به نظر شما راه کسب درآمد است؟! ما در رابطه با محصولاتی که فرآوری نشده و آن ها را تبدیل به محصول نهایی نمی کنیم، ثروت فروشی می کنیم، نه ثروت آفرینی!!
وی گفت: حقیقت این است که روز به روز و بشکه به بشکه از میزان موجودی منابع و ذخایر کشورمان کاسته می شود، در حالی که از اندکی افزایش نرخ فروش یک بشکه نفت خود، خوشحال می شویم؛ این مسئله فاجعه است!! تمام تلاش ما باید در این راستا باشد که با ثروت آفرینی، اقتصاد کشور را حفظ و تقویت و تضمین نماییم، و توسعه به گونه ای باشد که حتی المقدور، تمام کالاهای خام خود را به کالاهای نهایی تبدیل کنیم. توسعه تنها از یک وجه برخوردار نیست بلکه تمامی وجوه آن باید به گونه ای متوازن و متناسب، هم راستا و هم جهت، رشد پیدا کند. ما باید همگن حرکت کنیم و مشکلاتمان همزمان تشخیص و شناسایی و سپس برطرف شوند، تا خروجی و نتایج چشمگیری حاصل شود.
تمام تلاش ما باید در این راستا باشد که با ثروت آفرینی، اقتصاد کشور را حفظ و تقویت و تضمین نماییم، و توسعه به گونه ای باشد که حتی المقدور، تمام کالاهای خام خود را به کالاهای نهایی تبدیل کنیم
عضو اتاق تهران اظهار کرد: در خصوص حضور ما در عراق، باید توجه داشت که بحث اقتصاد و زبان آن متفاوت است. رفتار عراقی ها در زمینه تامین برق از طریق کشورهای دیگر، غیر منطقی نیست. ضمن این که باید به این نکته توجه داشت که اگر امارات، عربستان، قطر، اردن و مصر و دیگر کشورهای عربی و همچنین ترکیه، چین، روسیه، حتی اخیرا امریکا و اروپا در بازار عراق حضور خوبی دارند، دلایل مختلفی وجود دارد، اما دلیل عمده و اول و الویت این کشورها ثروت آفرینی و توسعه اقتصادی برای خودشان است و نه عراق! اگر آنها در رابطه با حضور در عراق با ایران رقابت دارند، این رقابت کاملا منطقی و قابل پذیرش است، زیرا نتیجه این رقابت موجب و موجد شکوفایی همه جانبه می شود.
این فعال اقتصادی یادآور شد: جالب است بدانید که نسبت جمعیت ایران در کل دنیا در حدود یک درصد است؛ در حالی که سهم کشورمان در بازار عراق نسبتا بالا ولی نسبت به پتانسیل و ظرفیت و توان خود ایران به شدت پایین است! اگر ما توانمند نبودیم، مشکلی نبود و اینگونه توجیه می کردیم که ظرفیت مان همین است، اما اگر نتوانیم از پتانسیلها و ظرفیت ها و توان خود به گونه ای همگن، هم افزا، صحیح و البته حداکثری استفاده کنیم و میدان را برای رقبا خالی کنیم، حتی کشورهایی نظیر اردن و کویت هم رقیب ما در عراق می شوند، چرا که ما انقدر قوی و توانمند رفتار نمیکنیم که این کشورها هم به فکر رقابت می افتند.
اگر ما توانمند نبودیم، مشکلی نبود و اینگونه توجیه می کردیم که ظرفیت مان همین است، اما اگر نتوانیم از پتانسیلها و ظرفیت ها و توان خود به گونه ای همگن، هم افزا، صحیح و البته حداکثری استفاده کنیم و میدان را برای رقبا خالی کنیم، حتی کشورهایی نظیر اردن و کویت هم رقیب ما در عراق می شوند
وی گفت: این توانایی و پتانسیل ما برای رشد و شکوفایی لازم است، اما کافی نیست؛ بلکه باید برای حضوری موفق، موثر، مستمر و پویا برنامه داشت و قطعا برای تبیین و تدوین چنین برنامه ای، از اشخاص توانمند و مرتبط، کاردان و البته دلسوز بهره برد و فضا و زمینه را برای حضور و نقش آفرینی چنین اشخاصی مهیا نمود!
عضو اتاق مشترک تصریح کرد: مسئله مهم دیگر این است که در طول سالهای گذشته، آن صداقت و خلوص نیت ناب از سوی عراقی ها دیده نشده است و این توقع هم شاید آنچنان شدنی و میسور نباشد.
هاشمی فرد اضافه کرد که البته عراقی ها حق دارند که با هر کشوری برای توسعه کشور خود مذاکره و تعامل کنند و هر کشوری پیشنهادات بهتری ارائه دهد به سراغ آن کشور روند. ایران باید برای حفظ داشته های خود و توسعه و تقویت آنها تلاش کند و به اصلاح رفتار خود و بکارگیری زبان درست اقتصاد و نه با راه تقابل در عراق بپردازد، چرا که در شرایط تحریم، عراق دریچه مبادلات بانکی و پولی ما می باشد. علاوه بر بحث اقتصاد، بحث امنیت ایران نیز حائز اهمیت است.
وی در پایان گفت: با دید اقتصادی، بدون تحقق امنیت، هیچ آورده ای نخواهیم داشت. در حقیقت، هم باید مرزهای ایمن داشته باشیم و هم روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی گسترده ای با کشورهای همسایه خود مبنی بر رویکرد برد_برد داشته باشیم. در حال حاضر، عراق مهمترین همسایه ماست و باید برای تعامل با این همسایه غربی، هوشمندانه تر رفتار کرد. ارزش واقعی دو نعمت سلامتی و امنیت، در نبود خود، نمایان میشود!
نظر شما