بازار؛ گروه کشاورزی: صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ایران به کشورهای مختلف با چالش ها و موانع بسیاری همچون بالا بودن هزینه های حمل و نقل، مشکلات انتقال ارز و غیره مواجه است. با این وجود بسیاری از صادرکنندگان معتقدند موانعی که در داخل ایجاد می شود مشکل ساز تر از موانع خارجی است و همین امر موجب می شود نتوان آنگونه که شایسته است از طریق صادرات بخش کشاورزی ارزآوری داشت.
در این راستا خبرنگار خبرگزاری بازار گفتگویی با «محمد سعیدی» صادر کننده محصولات غذایی و خشکبار انجام داده است که به دلیل موانع موجود محصولات کشاورزی ایران را از کشور عمان به آفریقا، جنوب شرق آسیا و اروپا صادر می کند.
*به عنوان سوال اول در خصوص نوع فعالیت و بازارهای هدف خود توضیح بدهید.
ما صادر کننده محصولات غذایی به کشورهای مختلف از جمله قاره آفریقا، جنوب شرق آسیا و اروپا هستیم. در حال حاضر دفتری در فرانسه داریم و محل اصلی تولید مان در کشور عمان است که در آنجا تولیدکننده چیپس سیب زمینی با برند خودمان هستیم و یک مجموعه فراوری قهوه و پودر کاکائو نیز داریم. از سوی دیگر در بحث بسته بندی خشکبار نیز فعالیت داریم به طوری که خشکبار را به صورت فله ای از ایران خریداری می کنیم و در آنجا بسته بندی و به کشورهای مقصد صادر می کنیم. البته در آینده نزدیک نیز قصد داریم با همین هلدینگ یک مجموعه در کشور ترکیه راه اندازی کنیم.
بازار آفریقا بکر است به طوری که می توان سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار صنایع غذایی از ایران به این حوزه صادر کرد
*در بازار آفریقا عمدتا چه نوع محصولات غذایی با چه کیفیتی مورد پذیرش است؟
آفریقا یک حوزه بکر برای بازار و محصولات ایران است، در حالی که ذائقه نزدیکی در حوزه خشکبار و صنایع غذایی به بازار ایران دارند. به این ترتیب ما سعی داریم محصولات ما به صورت بسته بندی برود که ارزش افزوده ایجاد کند و هیچگونه فله فروشی به هیچ جای دنیا از جمله آفریقا نداشته باشیم. جالب است بدانید به دلیل اینکه بازار آفریقا بکر است ما می توانیم در حوزه صنایع غذایی سالانه بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار صادرات داشته باشیم. در واقع ما از طریق کشور عمان به این بازار دسترسی پیدا کرده ایم اما متاسفانه از سوی مسئولان برای دستیابی به این بازار از ما حمایتی نشده است.
*چه نوع حمایتی مد نظر شما است؟
عمدتا حمایت های قانونی! متاسفانه در طی چند سال گذشته حمایتی که نشده سنگ اندازی هایی هم شده است. به عنوان مثال به تجار در برخی موارد اجازه صادرات مستقیم نمی دهند و می گویند فقط تولیدکننده باید صادرات داشته باشد! که این موضوع به امر صادرات بسیار لطمه می زند. چون صادر کننده برای بازاریابی و پیدا کردن مشتریان خود هزینه می کند و لذا اگر دولت انتظار داشته باشد اطلاعات را دو دستی تقدیم تولیدکنندگان کنم قطعا چنین کاری شدنی نیست و همین موضوع این لطمه بزرگی به صادرات ایران زده است و شاهد هستیم بسیاری از صادرکنندگان دست از صادرات مستقیم کشیده اند و لذا صادرات خود را از طریق کشور دیگری انجام می دهند. از جمله خود ما که محصولات را به عمان می بریم و به نام همان کشور مجددا محصول را صادرات می کنیم.
*برای راه یافتن به بازار های جهانی چه عواملی موثر است؟
خود ما در آفریقا در حد بازارهای پخش و توزیع کار می کنیم و موفقیت آمیز هم بوده است. اما در کشورهای عربی توانسته ایم به فروشگاه های زنجیره ای ورود کنیم که الزام کار ما نیز محسوب می شود. به طوری که الان خشکبار ایران را در تمام فروشگاه های کشورهای عربی به فروش می رسانیم اگرچه به نام ایران نیست و عمدتا به نام ترکیه و یا عمان است. در حقیقت درد و مشکل ما این است که با نام کشور خود نمی توانیم صادرات کنیم.
در حوزه جنوب شرق آسیا نیز به صورت فروشگاه های زنجیره ای فعالیت داریم اگرچه به دلیل بافت تراکم جمعیتی که وجود دارد راه های دیگری برای ورود به این بازار همچون پخش و توزیع در سطح خرده فروشی نیز وجود دارد.
از سوی دیگر یکی از حوزه های صادراتی فوق العاده خوب ما بازار هند است که با وجود اینکه خودشان تولیدکننده و صادر کننده هستند اما بازار خوبی برای صنایع غذایی ایران محسوب می شود. همچنین در کشور چین بازار خوبی داریم. با این وجود در سال گذشته فقط ۲ میلیون دلار محصولات غذایی از ایران به چین ارسال شده است در صورتی که اگر شرایط مهیا شود حداقل بالای ۱۰۰ میلیون دلار می توانیم به این کشور صادرات داشته باشیم.
سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی به دلیل عدم نظارت و استفاده کشاورزان از سموم غیر ایمن موجب شده برخی محصولات کشاورزی ایران در دنیا پذیرفتنی نباشد
*چه عواملی باعث می شود ایران نتواند در حوزه صنایع غذایی این میزان صادرات به چین داشته باشد؟
در حوزه صنایع تبدیلی و صنایع غذایی عدم نظارت موجب می شود کشاورز از سموم غیر ایمن استفاده کنند؛ به همین دلیل پسماند سموم در محصولات کشاورزی ما به شدت بالا است و همین امر باعث می شود محصولات ما در دنیا خواهان نداشته باشد در حالی که اگر کنترل شود و نظارتی روی سموم باشد به فرموده بزرگان می توان در چاه های نفت را بست و فقط با صادرات صنایع غذایی و صنایع تبدیلی کشور را اداره کرد. در حقیقت ارز آوری ایجاد شده برای کشور از طریق صادرات محصولات غذایی و محصولات فرآوری شده برای مدیریت کشور کافی خواهد بود.
*با توجه به اینکه به کشورهای اروپایی هم صادرات دارید، کمی در خصوص بازارها و شرایط صادرات به این حوزه توضیح بدهید.
در ابتدا باید بدانید که الان موضوع سم آفلاتوکسین موجود در پسته ایران تبدیل به یک موضوع سیاسی شده است و ضربه های اساسی به این بخش زده است. به طوری که الان خود ما پسته ایران را به صورت فله به ترکیه می بریم و در آنجا بسته بندی و سپس با نام ترکیه به کشورهای اروپایی صادر می کنیم و هیچ کس در خصوص سم آفلاتوکسین احتمالی موجود در محوله ارسالی از ما توضیحی نمی خواهد. اما کافی است همین پسته را مستقیما از ایران صادر کنیم، کشورهای اروپایی بدون تست کردن متهم به وجود سم آفلاتوکسین در محموله ارسالی می شویم! لذا یک پروسه طولانی مدت جلوی راه ما می گذارند تا حقانیت خود را ثابت کنیم و همین پروسه طولانی موجب می شود به بار ارسالی نیز لطمه وارد شود.
*الان کدام خشکبار ایران در سه حوزه مورد فعالیت شما بیشتر خواهان دارد؟
غالبا پسته، زعفران، کشمش و خرمای ایران به شدت مورد خواهان در این سه حوزه فعالیتی ما است.
تنها کشمش گولد ایران قابلیت صادرات دارد که الان در بازار داخل نایاب است و هر آنچه بوده صادر شده است
*با این تفاسیر صادرات کشمش ایران چرا امسال با مشکل مواجه شد؟
کشمشی که به درد صادرات بخورد در واقع «کشمش گولد» ایران است که الان این نوع کشمش در بازار ایران نایاب است. در واقع یکسری محصولات را نمی توان از نظر کیفی به عنوان کالای صادراتی مطرح کرد. در حالی که مثلا کشور ترکیه روی محصول خود کار کرده است و تمام کشمش تولیدی در این کشور قابلیت صادرات به سراسر دنیا را دارد اما در کشور ما تنها یک نوع که همان گولد است قابلیت صادرات دارد که هر آنچه بوده صادر شده است و الان در بازار داخلی دیگر موجود نیست.
*در بحث صادرات چیپس سیب زمینی نحوه فعالیت تان چگونه است و صادرات این محصول را از کجا انجام می دهید؟
ما سیب زمینی مورد نیاز برای تولید چیپس سیب زمینی را معمولا از ایران می بریم و به صورت کامل در عمان تولید چیپس را انجام می دهیم و سپس به بازارهای هدف صادر می کنیم. با این وجود یکی از مشکلات ما این است که در حالی که خریدار سیب زمینی از ایران هستیم به یکباره و با یک تصمیم گیری ناگهانی و ممنوعیت صادرات این محصول مواجه می شویم و همین امر باعث می شود تمام برنامه های ما مختل شود. بنابراین برای اینکه خط تولیدمان نخوابد مجبور می شویم سیب زمینی مورد نیاز را با قیمت بالاتری از کشور پاکستان تامین کنم.
*بخش دیگر فعالیت شما در حوزه فرآوری قهوه و پودر کاکائو است. با توجه به اینکه این دو محصول در کشور ما وجود ندارد کمی توضیح بدهید که نوع فعالیت تان در این بخش به چه نحو است؟
ما قهوه و کاکوئو را از کشورهای آفریقایی تهیه می کنیم و در کشور عمان فرایند فرآوری را انجام می دهیم و مجددا به کشورهای جنوب شرق آسیا، ایران، ترکیه و دیگر کشورهای مقصد صادر می کنیم.
اگر از طریق اصلاح نژاد بذر مختلف کیفیت محصولات کشاورزی ایران ارتقا یابد به دلیل مزیت قیمتی این محصولات در بازارهای جهانی به خوبی قابلیت رقابت دارد
*اصلی ترین مزیت رقابتی که محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران برای صادرات دارد چیست؟
اولین مزیت رقابتی محصولات ما با توجه به شرایط آب و هوایی کشور کیفیت محصولات است که باید روی آن کار شود و از طریق اصلاح نژاد بذر کیفیت محصولات ارتقا داده شود. از سوی دیگر مزیت بعدی، قیمت محصولات است که در بازارهای جهانی قابل رقابت است. البته به شرطی که به تولیدکننده و صادر کننده کمک شود تا هم بتواند خوب تولید کنند و هم راحت صادر کنند.
*الان از نظری کیفی محصولات کشاورزی کدام کشور رقیب محصولات صادراتی ایران است؟
نکته جالب توجه اینکه اگر در ایران دولت فقط دو محصول پسته و زعفران را جدی بگیرد و روی آن کار کند کاملا در دنیا بی رقیب هستیم. با این وجود می بینیم که الان کشور چین نوعی انجیر تولید می کند که جایگاه انجیر ما را با توجه به پایین بودن قیمت، به خطر انداخته است.
همچنین در حالی که هند به شکلی جدی روی دانه های روغنی کار می کند از سوی ایران هیچ کار جدی در بخش کشاورزی انجام نمی شود و تا به حال رخ نداده در حالی که می توان به خوبی روی آنها مانور داد. بنابراین امیدواریم دولت بعدی در این زمینه فعالیت کند.
نظر شما