جواد حیران نیا؛ بازار: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس روز ۱۷ ژوئن نامه‌ای به مسئولان ایرانی در این خصوص نوشته اما «ایران به این نامه پاسخ نداده و مشخص نکرده که آیا قصد حفظ کردن توافق فعلی را دارد یا خیر.»
در بخشی از بیانیه نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل آمده است: «در این خصوص به پاسخ فوری ایران نیاز است. رافائل گروسی بر اهمیت حیاتی گرآوری داده از فعالیت‌های تهران به موجب این توافق تأکید کرده است.»
آژانس اتمی گفته تداوم فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت در ایران و گردآوری بی‌وقفه داده توسط تجهیزات این نهاد بین‌المللی، ضروری است.
بر این اساس «گروسی» شورای حکام اعضای این شورا را در جریان مسئله مربوط به توافق فنی با ایران قرار داده است.
سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.
با سر رسیدن زمان این اقدام، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفندماه سال گذشته به توافقی برای ارائه دسترسی‌های داوطلبانه از سوی ایران به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس دست یافتند. این توافق چند هفته پیش پیش به مدت یک ماه دیگر (تا تاریخ ۲۴ ژوئن مصادف با سوم تیرماه) تمدید شد.
در حالی آژانس ارزیابی فنی از این توافق دارد که ایران توافق حاصل شده با آژانس را توافقی سیاسی می داند و نه فنی. بدن معنا که ایران معتقد است توافق مذکور در جهت تسهیل توافق وین صورت گرفته است و نه اینکه جزو وظایف ایران ذیل آژانس باشد.
«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان های بین‌المللی در وین نیز دیروز شنبه در این خصوص تاکید کرد که اقدام ایران در ثبت داده‌ها، یک تصمیم سیاسی برای تسهیل گفت‌وگوهای سیاسی و کمک به موفقیت آن بوده و نباید به عنوان تعهدی در رابطه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظر گرفته شود.
وی در پیامی توییتری نوشت: «از زمانی که ایران به اجرای توافقنامه پادمان جامع خود ادامه می‌دهد ادامه یا قطع ثبت داده‌ها ارتباطی به تعهدات پادمانی ایران ندارد».
غریب آبادی در پیام توییتری خود اضافه کرد: «هرگونه تصمیمی که توسط ایران در این زمینه اتخاذ شود تنها بر اساس ملاحظات سیاسی بوده و آژانس نمی‌تواند و نباید آن را به عنوان چیزی که حق آن را داشته در نظر بگیرد».
غریب آبادی همچنین در رابطه با گزارش مدیرکل آژانس پیرامون تفاهم فنی مشترک بین دو طرف و عدم پاسخ ایران در این خصوص، اظهار داشته بود: هر چند تفاهم فنی مشترک سه ماهه میان آژانس و ایران صورت گرفت، اما باید توجه داشت که مبنای این تفاهم، تسهیل مذاکرات سیاسی و کمک به موفقیت آن در جهت مختصات مدنظر کشورمان بود و نه الزام ایران نسبت به اجرای خواست آژانس.
وی افزوده بود: بر اساس تصمیم سیاسی ایران، نقش آژانس صرفا در حد یک مجری است.
این در حالی است که مدیر کل آژانس بر خلاف این تفسیر، عدم تمدید توافق ایران و آژانس را به شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل گزارش کرده است و آنرا جزو وظایف ایران ذیل آژانس تعریف کرده است.
حال امریکا نیز عدم تمدید این توافق را بهانه ای برای فشار علیه ایران قرار داده است. به طوریکه «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا عدم توافق موقت بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را یک نگرانی جدی طرف آمریکایی خواند و خواستار حل و فصل این موضوع شده است.
«بلینکن» همچنین اخیراعنوان کرده است پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند به مانعی غیرقابل عبور تبدیل شود. وی در گفتگو با روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز گفته بود: «اگر این ادامه یابد، اگر آنها به چرخش سانتریفیوژهای پیشرفته با سطح بالاتر و بالاتر ادامه دهند ما به نقطه‌ای می‌رسیم که به صورت عملی بازگشت به پارامترهای توافق هسته‌ای اولیه را بسیار سخت می‌کند.»
وزیر خارجه آمریکا درباره زمان احتمالی خروج دولت بایدن از گفت‌وگوهای هسته‌ای گفت که وی نمی‌تواند تاریخی برای آن تعیین کند اما این تاریخ دارد نزدیکتر می‌شود.
بلینکن که جمعه در پاریس حضور داشت در کنفرانس خبری مشترک با «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه گفت: «باید برجام را به جعبه‌ای که در آن بود برگردانیم. اختلافات با ایران درباره شرایط بازگشت به تعهدات و توافق هسته‌ای هنوز پابرجاست و امیدواریم شروع دوباره مذاکرات طی روزهای آینده آن را حل کند. ما زمانی به توافق می‌رسیم که ایران به تعهدات خود در توافق عمل کند. اگر ایران به دنبال جنبه‌های دیگر برنامه هسته‌ای که در برجام ممنوع شده است برود این یک «نقطه» خواهد بود؛ جاییکه بازگشت به برجام دیگر خیلی سخت خواهد شد. اما هنوز به این نقطه نرسیده‌ایم. نمی‌توانم تاریخی برای آن ذکر کنم چرا که مساله اضطراری این موضوع را بیشتر می‌کند.»
در حالی ایران اعلام می کند که به تعهدات خود بر اساس پادمانهای مندرج در NPT عمل می کند که غرب و آژانس در تلاش هستند تا توافقی که به منظور تسهیل در احیای برجام صورت گرفته را در زمره تکالیف ایران ذیل آژانس تعریف کنند.
در واقع طرف آمریکایی به دنبال این است که تا تعهدات ایران ذیل آژانس که تحت برجام بود یا در جهت تسهیل شرایط احیای برجام صورت گرفته بود را به تعهدات فنی ایران ذیل آژانس تغییر دهد. این تفسیر باعث می شود تا ایران فارغ از نتایج مذاکرات وین با نظم گسترده ای از راستی آزمایی و بازرسی ها از مراکز هسته ای خود مواجه باشد که بسیار فراتر از تعهدات پادمانی ایران خواهد بود.
از سوی دیگر طرف امریکایی در تلاش است تا با استفاده از اهرم آژانس امتیازات مناسبی از مذاکرات وین از ایران دریافت کند. البته روند کلی بدین صورت است که حتی با احیای برجام، اهرم آژانس علیه ایران فعال بماند.
نظر شما