توسعه صنعت به قیمت نابودی زیست بوم زاینده‌رود؟ | اقتصاد کشاورزی اصفهان در خطر است

ریحانه شهبازی؛ بازار: شکی نیست که توسعه صنعتی در هر کشوری در پیشرفت اقتصادی و برون رفت آن از مشکلاتی مانند تحریم به ویژه در مواقع خاص تاثیر بسزایی دارد اما نباید از این نکته غافل شویم که این توسعه باید به شکلی باشد که خود از میان رفتن بنیان یک استان را رقم نزند. باید استانی و مردمی باقی باشند تا در طول سالهای آینده نیز صنعت بتواند دست اقتصاد کشور را در زمانی که از هر سو تحت تحریم های شدید اقتصادی قرار داریم، بگیرد. این روزها حال استان اصفهان خیلی خوب نیست و این حال به نوعی به توسعه غیر متقارن و فاقد اصول استاندارد جهانی مرتبط می شود جایی که از ظرفیت معادن و ذخایر طبیعی ماند رودخانه ها بیش از اندازه لازم به جای بهره برداری درست سوء استفاده می شود.

در طول سالهای گذشته زاینده رود برای توسعه صنایعی مانند فولاد، ذوب آهن و موارد دیگر نقش اساسی داشته است اما عامل اصلی موثر در کمک به شکل گیری این صنایع بزرگ اکنون به یک قربانی تبدیل شده است که به گفته کارشناسان انتقام خود را از مردم نصف جهان خواهد گرفت.

پرچم‌داری اصفهان به عنوان قطب صنعتی کشور مدیون منبع آب آشامیدنی پنج میلیون نفر جمعیت این استان است که به اسم توسعه و به کام صنعت دیگر ذخیره‌ای برای تامین این مایه حیاتی را ندارد؛ سرعت توسعه ناموزون و پر زرق و برق صنعت و سودآوری‌های کوتاه مدت آن حتی به قیمت نابودی زیست بوم‌های کشور چندان مسئولان و مدیران را مجذوب خود کرده که حفظ منافع ملی و منابع زیست محیطی و حیاتی کشور را در اولویت‌های چندم  تصمیم‌گیری‌های خود قرار داده‌ است.

در واقع از منظر مدیریت و اقتصاد در موضوعات مدیریت منابع آبی باید حفظ منابع طبیعی به عنوان میراث ملی در اولویت اول قرار گیرد. از این رو کلان شهر اصفهان با بی‌تدبیری مسئولان و توهم برخورداری، آبی برای ادامه حیات ندارد که حتی بدون آن دیگر چرخ صنعت هم به کار نمی‌افتد و معاش کارگران را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

همه این موارد به کنار، پس از بذل و بخشش آب زاینده‌رود و مشاهده سختی زندگی کشاورزان و ساکنان مناطق مختلف استان، تصمیم به جبران آب از طریق طرح انتقال آب از بهشت‌آباد متوقف شده است و  رئیس اسبق دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در این باره  به خبرنگار بازار گفت: طرح سد بهشت آباد و سامانه انتقال آب از طریق بهشت آباد به حوزه زاینده رود یک طرح ملی بوده که مطالعات آن به وسیله شرکت توسعه منابع آب ایران انجام شده است.

توسعه به قیمت نابودی تنها رودخانه فلات مرکزی 
عیسی ابراهیمی، ادامه داد: اکنون باید سازمان‌ها و ارگان‌هایی که با اعطای مجوزهای برداشت آب و یا موافقت با اجرای سیاست‌های غلط در مورد آب در حوزه زاینده رود، پاسخ گوی ساکنین شرق اصفهان به ویژه کشاورزان باشند، زیرا کشاورزان شریف و زحمت‌کش که به دلیل نبود آب و از بین رفتن زمین‌های مرغوب کشاورزی و از دست دادن فعالیت و شغل خود در مضیقه به سر می برند.

چگونه می‌توان منابع آبی یک استان را خارج  و تمدن بیش از ۴۰۰ ساله ایرانی اسلامی را در حوزه آبخیز و تنها رودخانه فلات مرکزی ایران را نابود کرد، با این ذهنیت که در جای دیگری توسعه صنعتی آن هم صنایعی مانند فولاد، کاشی و سرامیک و ... بدهیم و ادعای بی نیازی به آب داشته باشیم

عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان با انتقاد از عملکرد برخی از مسئولان گفت: چگونه می‌توان منابع آبی یک استان را خارج  و تمدن بیش از ۴۰۰ ساله ایرانی اسلامی را در حوزه آبخیز و تنها رودخانه فلات مرکزی ایران را نابود کرد، با این ذهنیت که در جای دیگری توسعه صنعتی آن هم صنایعی مانند فولاد، کاشی و سرامیک و ... بدهیم و ادعای بی نیازی به آب هم بکنیم؟ آیا منطقی است در اقلیم‌هایی که با توسعه برخی صنایع سازگاری ندارد، چنین صنایعی را راه اندازی کنیم و حتی آن را جزء افتخارات خود بدانیم.

وی گفت: متاسفانه در کشور ما صنعت پول بیشتری در اختیار دارد و در نتیجه قدرت بالایی در چانه زنی دارد، زود بازده است و می‌تواند سیاست‌های کلی کشور را به نفع خودش تغییر دهد. البته بسیاری از مسئولان به این موضوع واقف هستند اما واکنش در خوری در قبال آن ندارند.

ابراهیمی ادامه داد: برداشت بی رویه آب از زاینده‌رود جهت آبیاری باغ‌های ایجاد شده بر روی تپه‌های اطراف زاینده رود در بالادست رودخانه که به دلیل نامناسب بودن خاک در نهایت باغ‌های مثمری نخواهند بود، از دیگر نمونه‌های  تصمیم‌گیری‌های ناسنجیده است.

تامین آب پایدار با اجرای طرح بهشت آباد
الهام آزاد، نماینده مردم نائین، خور و بیابانک در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به وضعیت آب استان به ویژه در شرق اصفهان اظهار کرد: دو شهرستان نائین و خور و بیابانک در شرق اصفهان از آب پایدار برخوردار نیستند و با مشکل کم آبی روبرو است.

وی ادامه داد: متاسفانه انتقال آب از یزد حتی آب شرب این دو شهرستان را تامین نمی‌کند و راه چاره آن سامانه انتقال آب بهشت‌آباد است. اما در راه اندازی تونل بهشت‌آباد دست‌اندازهایی وجود دارد که با مباحثه و گفت‌وگو حل خواهد شد.

نماینده مردم نائین، خور و بیابانک در مجلس شوای اسلامی بیان کرد: بارش باران و پر شدن سد شهرستان خور و بیابانک تا حدودی مشکل آب را برای مقطعی کوتاه رفع کرده اما نیاز است که آب پایدار با اجرای سامانه دوم محقق شود.

آزاد با بیان اینکه کل استان اصفهان با مشکل کم آبی درگیر است، تصریح کرد: راه اندازی تونل بهشت‌آباد از مسائل و دغدغه‌های امروز استان است که در این باره مجمع نمایندگان استان اصفهان با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی این مسائل را مطرح کرده است.

وی معتقد است که این مشکل باید در بُعد ملی حل و در بین مردم کشیده نشود و البته پیگیری‌های بیشتری را نیاز دارد که صرفا به صورت کلیشه‌ای درمورد این مسائل صحبت نشود.

کشاورزان سالهاست که با روشهای مختلف تلاش کرده اند بی مهری های مسئولان در ارتباط با عدم تامین حق آبه قانونی آنها تاثیری بر تولید محصولات و گردش اقتصاد استان نگذارد؛ کشاورزانی که وضعیت اقتصادی آنها به گونه ای متحول شده است که زکات دهندگان دیروز به زکات گیران امروز تبدیل شده اند

نباید فراموش کنیم که کشاورزی اصفهان همواره در کشور مطرح بوده است و هنوز هم با وجود خشکسالهای دست ساز اخیر سهم زیادی از محصولات کشاورزی کشور در استان اصفهان تولید می شود. کشاورزان سالهاست که با روشهای مختلف تلاش کرده اند بی مهری های مسئولان در ارتباط با عدم تامین حق آبه قانونی آنها تاثیری بر تولید محصولات و گردش اقتصاد استان نگذارد. سال گذشته به واقع برای آنها سالی بی برکت بود چرا که زاینده رود به دلیل برداشتهای بی رویه بالادستی سال خشکی را تجربه کرد و از سویی هر روز ترس از  اصرار برخی استانها بر برداشت های غیرقانونی به نام طرح هایی که توسط دادگستری متوقف شده است بر اضطراب و نگرانی آنها می افزاید، کشاورزانی که وضعیت اقتصادی آنها به گونه ای متحول شده است که زکات دهندگان دیروز تبدیل به زکات گیران امروز تبدیل شده اند.

افزایش مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشاورزان با کمبود آب
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به بحران کم‌آبی استان اصفهان و پیامدهای آن به خبرنگار بازار گفت: استان اصفهان طی چند دهه است که هشدار پدیده خشکسالی را با خود حمل می‌کند و بالغ بر ۸۵ درصد مناطق استان اصفهان در شرایط خشکسالی قرار گرفته است.

منصور شیشه‌فروش با اشاره به لزوم اجرای طرح‌های تامین آب زاینده رود و پرداخت حق‌آبه کشاورزان، اظهار کرد: اثرات خشکی این رودخانه و کمبود آب سبب افزایش کانون‌های گرد و غبار، فرونشست زمین، کم آبی و حتی آلودگی هوا شده است و برای کشاورزان نیز مشکلات اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشته است. همچنین ۱۶ کانون گرد و غبار در استان اصفهان به وسعت یک میلیون و ۹۰ هزار هکتار وجود دارد که همگی به دلیل کم بارشی و اقلیم خشک است.

اجحاف در حق کشاورزان
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان نیز با گلایه از وضعیت حق‌آبه کشاورزان اظهار کرد: میزانی که برای تامین آب شرب به استان مجاور داده شده بالغ بر ۷۴ میلیون مترمکعب آب از حوضه زاینده رود است، به عبارتی علاوه بر پساب، سه برابر آنچه که باید به این استان تخصیص داده می‌شد از حوضه زاینده رود تأمین می‌شود.

اسفندیار امینی معتقد است که با خشکاندن مزارع کشاورزان اصفهانی برای توسعه صنعت جفا در حق کشاورزان است و چرا نباید آمار سرانه مصرف شرب استان‌های این حوضه و برداشت‌های بی‌رویه رصد و بررسی دقیق شود تا حقی ضایع نشود.

وی اضافه کرد: کشاورزی استان اصفهان سهم عمده ای در رشد و رونق اقتصادی کشور دارد اما در سالهای گذشته یا محصولات کشاورزان به دلیل عدم برخورداری به موقع از آب از میان رفته است و یا به موقع برای فروش آماده نشده و کشاورزان از این باب خسارت فراوانی دیده اند.

باور نابودی زاینده‌رود به قیمت صنعت و توسعه برای استانی که همه به برخورداری آن را می‌شناسند بسیار سخت است و این توهم برخورداری و البته منفعت زیاد اما کم بازده صنعت باعث شده تا مسئولان بالادستی حساسیتی نسبت به تامین حق‌آبه‌های استان اصفهان نشان ندهند.  باید علاوه بر تلاش مسئولان استانی مردم و به ویژه کشاورزان موجی برای احقاق حقوق خود به راه‌اندازند و عواقب آن را بیش از پیش در سطح ملی و بین‌المللی بازتاب دهند.