بازار؛ گروه استانها: نمدمالی میراث به‌جامانده از یک کار هنری ۱۰۰درصد طبیعی است با توجه به نبود حمایت و بی‌توجهی مسئولان و از طرفی درگیری جوامع امروز با فناوری نوین جایگاه این هنر دستی بسیار کم‌رنگ شده است
تولید نمد در بسیاری از شهرستان‌ها و روستاهای خراسان در گذشته انجام می‌شده که امروزه منسوخ‌شده است و تغییر سبک زندگی و سازگار نبودن تولیدات نمد با دکوراسیون های امروزی به علت بوی نافذ پشم در تولیدات نمدی، محدودیت در تنوع محصولات نمدی و انتقال نیافتن دانش بومی به نسل آینده ازجمله عوامل منسوخ شدن تولید نمد است.
اما در میان موج از تعطیلی کارگاه‌های نمدمالی یکی از بانوان خراسانی سعی کرده است تا محصولاتی بازارپسند برای داخل و خارج از کشور تولید کند که حالا اسم و آوازه‌اش تا نروژ و آلمان هم رفته است.
درحالی‌که این روزها به دلیل جاذبه‌های شهری و مشاغل کاذب فعالیت در این نوع رشته‌ها چندان چشمگیر نیست و به اصلاح عموم نمی‌توان بر روی درآمدزای آن حساب باز کرد اما این بانوی خراسانی با ورود به این رشته هنری نه‌تنها توانسته سبک جدید و نوینی را برای تولید در دستور کار قرار دهد بلکه با راه‌اندازی یک کارگاه موفق شده تا تعدادی از بانوان بیکار را نیز بر سرکار آورده و ایجاد اشتغال کند.
«ناهید مؤذن» متولد ۱۳۶۰ اهل تربت‌حیدریه کارآفرینی است که با استفاده از نمد قدیم به شیوه مدرن توانسته، بیش از ۳۰۰ محصول متنوع را تولید کند.
این کارآفرین خراسانی که پیش از با شرکت در مسابقه «میدان» در صداوسیما نیز نظر بسیاری از داوران و مردم را به خود جلب کرد توانسته تا با استفاده از این هنر قدیمی، زمینه کار بیش از ۳۰ زن سرپرست خانوار را فراهم کند.
تلاش این بانوی خراسانی موجب شد تا برای راهی که در پیش‌گرفته است و آشنایی با مشکلات وی ساعتی با این کارآفرین به گفت‌وگو بنشینیم.
* نمدمالی چیست؟
نمد نوعی بافته سنتی است که با پشم تولید می‌شود، برای تهیه نمد، عمل بافتن انجام نمی‌شود، بلکه با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت، الیاف پشمی درهم کوبیده می‌شود که دو خاصیت جعدیابی و پوسته‌ای شدن پشم امکان تولید نمد را فراهم می‌کنند.
نمد را به دلیل سهولت در فراهم آوردن ابزار و مواد موردنیاز، به‌ویژه برای دامداران، از قدیمی‌ترین دست‌ساخته‌های بشری قلمداد می‌کنند که با آن دو نیاز عمده تأمین زیرانداز و پوشش رفع می‌شد، پشمی که برای تولید نمد به کار می‌رود پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند است، از صابون و زرده تخم‌مرغ نیز برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده می‌کنند.
* بیشترین کاربرد نمد چیست؟
محصولات نمدی همان‌طور که عرض کردم علاوه بر استفاده به‌عنوان زیرانداز در تن‌پوش‌ها و کلاه‌های سنتی نیز استفاده می‌شود همچنین نمد به‌عنوان یک عایق قوی حرارتی و برودتی کاربرد دارد و محصولات نمدی معمولاً به افغانستان نیز صادر می‌شود.
* برای چند نفراشتغالزایی کردید و این افراد به واسطه همکاری با شما چقدر درآمد دارند؟
۳۰ نفر، نیروهایمان نسبت به توانمندی و علاقه در بخش هنری و تزئینی نمدمالی تفکیک می‌شوند و لذا میزان درآمد بانوانی که با من مشغول به کار هستند هر دو هفته برای ۵ ساعت کاری در روز، از ۷۰۰ تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان متغیر است.
* این کار را از کجا شروع کردید؟
ابتدا با همکاری و حمایت همسرم و از خانه آغاز کردیم. شروع کارم با مربی مهد و تدریس فرهنگ و هنر در دبیرستان بود بعدها نقاشی و مجسمه‌سازی را نیز آموختم و لذا ازآنجایی‌که نمد حس خوبی را به من می‌داد تصمیم گرفتم برخی هنرها را با نمد تلفیق کنم زیرا نمد و پشم همانند گل، زمینه خوبی برای کارهای حجمی است و لذا نتیجه‌اش محصولات امروزی شد.
* چند نوع محصول از نمد تولید می‌کنید؟
بیش از ۳۰۰ نوع محصول داریم که شامل دستکش، پاپوش‌های منزل، کیف، کفش، لباس، شال، تابلو، تزئینات اتاق کودک ،روتختی و آباژور است.
* چگونه توانستید یک‌رشته منسوخ را به بازارهای جدید پیوند بزنید؟
نمد دارای خواص کشف‌شده بسیاری است و درمان کمردرد و دردهای رماتیسم و دردهای ناشی از عمل جراحی مفاصل نیز با استفاده از نمد آرام‌بخش است.
هنگام خوابیدن روی نمد گرمای حاصل از تماس بدن با نمد تشدید می‌یابد، به همین سبب گردش خون به‌راحتی انجام می‌شود ، به دلیل جذب رطوبت نمد کفی کفش یا کفش‌های نمدی از عرق و بوی بد پا جلوگیری می‌کند .
برای مثال نمد عایق خوبی است و راننده‌ای که مدام در حال رانندگی پایش دچار لرزش می‌شود و دچار بیماری می‌شود اما وقتی‌که نمد را در کفی کفش می‌گذارد ،مانع لرزش پدال می‌شود و یا وقتی پا یا دست می‌شکند قبل از گچ گرفتن لایه‌نازکی را از نمد برای بهبود و تسکین دردها استفاده می‌کنند و یا کفی کفش برای تنظیم فشارخون، ترک پا، دیسک کمر، سوزش پا و میخچه تاثیرگذاراست.
این مزایا هر خواننده‌ای را ترغیب برای خرید می‌کند حالا اگر کمی ذوق و سلیقه را به آن بیفزاییم مانند محصولات مشتری‌پسندی که تهیه می‌کنیم لذا پیوند زدن آن با بازارهای داخلی و خارجی چندان مشکل نخواهد بود.
* آیا در زمینهٔ صادرات نیز فعالیت داشتید؟
برای صادرات تماس‌های زیادی داریم و ایرانی‌های مقیم خارج استقبال بسیار خوبی تاکنون از این محصولات داشتند.
بخشی از محصولاتمان را به کشورهایی چون آلمان، ایسلند، اتریش، قرقیزستان، امارات و ترکیه صادر کردیم و حتی از کشور آلمان پیشنهاد برای آموزش مجازی این هنر داشتم.
از موارد دیگر بحث قرارداد با نروژاست که از طرف کمیته امداد و بخش بین‌الملل پیگیری‌های لازم انجام و به ما پیشنهاد داده‌شده است، همچنین درصدد هستیم تا با راه‌اندازی کارگاه تولیدی در شهری هم چون تبریز در مسیر صادرات تسهیل گری کنیم.
* مواد اولیه را چگونه و با چه زحمتی تهیه می‌کنید؟
برای نمد از پشم گوسفند منطقه تربت حیدریه که دارا ی مقاومت است ،استفاده می کنیم که درگذشته کیلویی ۴۰ هزار تومان اما در حال حاضر به دوبرابرقیمت و به ۸۰ هزار تومان رسیده است.
همچنین پشم مرینوس را ازاسترالیا خریداری می‌کنیم که دارای لطافت است که این محصول هم قبل از کرونا و تحریم‌ها کیلویی یک صد هزار تومان وارد می شد اما در حال حاضر به کیلویی ۲۰۰ هزارتومان و دوبرابر رسیده است.
* چقدر نسل جدید برای این حرفه علاقه نشان می دهد؟
متأسفانه هرروز از تعداد کارگاه‌های نمدمالی و علاقه‌مندان به این حرفه کاسته می‌شود اما هنوز صدای دستگاه‌های نمدمالی از گوشه و کنار برخی روستاها مانند سرغایه از توابع بخش احمدآباد به گوش می‌رسد؛ روستایی که مردمش روزگاری با ده‌ها کارگاه نمدمالی و بیش از ۱۰۰دستگاه قالی‌بافی مشغول به تولید بودند اما امروز ۵۰درصد کارگاه‌های نمدمالی تعطیل‌شده است اما بااین‌حال هنوز افرادی هستند که تلاش می‌کنند تا هنر دست و نمدمالی فراموش نشود و همان‌طور که من و همکارانم به موفقیت رسیدیم آن‌ها هم می‌توانند از همین رشته به‌اصطلاح منسوخ‌شده درآمد کسب کنند.
نظر شما