بازار؛ گروه خودرو: همین چند وقت پیش بود که روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از یکی از مقامات اروپایی خبر داد آمریکا تمایل دارد برخی از تحریم‌های صنایع از جمله خودروسازی ایران را کاهش دهد. تحریم‌هایی که به رغم تمام سختی‌ها و مشکلاتی که پیش پای صنایع کشور قرار دادند و باعث ایجاد مسیر تازه‌ای در بخش‌های مختلف از جمله خودروسازی و قطعه سازی شدند؛ خودکفایی و برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل برای کاهش ارز بری و وابستگی به واردات قطعات خودرو همان راه تازه‌ای بود که سیاست‌مداران آمریکایی انتظار آن را نداشتند و بالاخره ناچار شدند کوتاه بیایند.
البته هنوز معلوم نیست این لج بازی آمریکایی‌ها دقیقا در چه تاریخی و تا چه مدت کنار گذاشته شود اما مساله مهم این است که بعد از لغو تحریم‌ها چه اتفاقی در داخل کشور رخ می‌دهد؟ آیا باید همچون گذشته درهای کشور را به روی خارجی‌ها باز کرد و اجازه داد هر موقع خواستند بیایند و بروند یا اینکه بالاخره بعد از چند دوره تجربه تحریم و ضربه خوردن از اعتماد به خارجی‌ها باید سیاست تازه‌ای اتخاذ کرد؟
خودکفایی و و مقاومت ثمره تحریم‌ها
حدود سه سال پیش، زمانی که ترامپ خروج از برجام را اعلام کرد، خودروسازی و قطعه سازی اولین صنایعی بودند که مورد تحریم‌های خصمانه آمریکا قرار گرفتند. در همین راستا سعید مدنی مدیرعامل اسبق گروه خودروسازی سایپا به بازار گفت: با شروع تحریم‌های اقتصادی برنامه خودکفایی و بها دادن به شرکت‌های دانش‌بنیان مورد توجه قرار گرفت تا بتوانیم ادامه مسیر را بدون نیاز به خارجی‌ها طی کنیم.
مدنی اضافه کرد: آغاز چنین روندی بسیار خوب بود؛ چرا که تهدیدها تبدیل به فرصت شدند. بنابراین بعد از مدتی شاهد این خواهیم بود که دوباره تحریم‌ها به شکلی جمع خواهند شد و متاسفانه بلافاصله اقداماتی همچون خودکفایی و جلوگیری از واردات کالاهای لوکس که مبتنی بر اجرای برنامه اقتصاد جنگی بودند به فراموشی سپرده می‌شوند و دوباره مسئولان سیاست فروش نفت را از سر می‌گیرند. از همین رو هر چه طی مدت تحریم‌ها به دست آورده بودیم از دست می‌رود. این اتفاقی است که بارها شاهد تکرار آن بوده‌ایم.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: ریچارد نفیو، طراح تحریم‌های آمریکا علیه ایران در دوران ریاست جمهوری اوباما در یکی از کتاب‌های خود به صراحت به این موضوع اشاره می‌کند که برخی از اوقات تحریم‌هایی که آمریکا علیه کشورهایی همچون ایران اعمال می‌کند نتیجه برعکس دارد. یعنی به محض اینکه فشار تحریم ها را افزایش می دهند ایرانی‌ها یا هر کشور دیگری به سمت خودکفایی و مقاومت حرکت می کنند. بنابراین تحریم‌کنندگان به محض اینکه احساس کنند تحریم‌ها اثر ندارد آن‌ها را لغو می‌کنند تا مجدد واردات کالا به آن کشورها از سر گرفته شود و از ساخت داخل و توسعه داخلی دست بر دارند.
نباید فریب کاهش تحریم‌ها را خورد
مدنی با اشاره به اینکه ترس از توسعه داخلی صحبت از کاهش تحریم‌ها را به میان کشیده است، تصریح کرد: این دفعه هم همین است چون متاسفانه یادمان می رود که چندین بار این موضوع تکرار شده است. یعنی بارها تحریم ها برداشته و دوباره گذاشته شده است. این درحالی است که برنامه ریزی اقتصادی ایران با توجه به شرایط سیاسی که با دنیا وجود دارد باید بر اساس اقتصاد جنگی باشد. آمریکا هم همچنان اقتصادی بر مبنای اقتصاد جنگی دارد.
مدیرعامل اسبق خودروسازی سایپا اضافه کرد: البته اشاره به موارد فوق به این معنا نیست که از رفع تحریم ها به عنوان یک فرصت استفاده نکنیم. به این معنا است که برنامه های دراز مدت را هم داشته باشیم. با کاهش تحریم ها به طور حتم مقداری فروش نفت بالا و نرخ دلار پایین خواهد آمد و قیمت تمام شده خودرو نیز به همین میزان کاهش پیدا خواهد کرد. خودروسازان خارجی هم به کشور وارد خواهند شد و سرمایه گذاری هایی در این زمینه انجام خواهد شد.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: با این تفاسیر لغو تحریم‌ها به ایجاد یک رونق نسبی کمک خواهد کرد. البته این رونق نباید باعث این شود که ساخت پلت فرم های خودمان را فراموش کنیم یا موارد این چنینی اتفاق بیفتد. به نظر بنده بهترین شرایط این است که با توجه به اینکه قیمت تمام شده خودرو مرتب افزایش در کشورهای دیگر به خاطر آپشن های زیادی که روی آن گذاشته می شود و در کشور ما به خاطر افزایش قیمت دلار و نهاده های تولید افزایش می‌یابد و با دستمزدهایی که در ایران داده می شود نیز طبقه متوسط به پایین نمی توانند به راحتی صاحب خودرو شوند؛ بنابراین دولت وظیفه دارد که شرکت های لیزینگ را فعال کند.
ضرورت راه اندازی شرکت‌های لیزینگ
مدیرعامل اسبق گروه خودروسازی سایپا با اشاره به ضرورت راه اندازی مجدد شرکت‌های لیزینگ برای کمک به قشر کم درآمد، گفت: شرکت های لیزینگ به کمک بخش دولتی و سرمایه بخش خصوصی می‌توانند مسیر خودرو دار شدن خانواده‌های ایرانی را هموار کنند. یعنی از الان دولت باید به شرکت های خودروسازی برای تاسیس شرکت لیزینگی کمک کند که هم شرکت ها و هم خودروسازان و بانک ها سود خوبی ببرند و مردم هم بتوانند خودرو تهیه کنند.
مدنی با اشاره اینکه در حال حاضر در هیچ کجای دنیا خرید خودرو دغدغه مردم نیست، تاکید کرد: در خارج نیز معمولا خودروهای طبقات متوسط به صورت اقساطی فروخته می شوند. یعنی خریدار خودرو را تحویل می‌گیرد و تا پنج سال قسط می دهد. همانطور که اشاره شد خودرو مقوله ای نیست که در کشورهای دیگر به عنوان دغدغه مردم شناخته شود. این موضوع در ایران فقط وجود دارد. بنابراین اگر سرمایه های سرگردانی که در ایران وجود دارد را به شرکت های لیزینگ تبدیل کنیم و حاشیه سود خوبی نیز برای آن‌ها قرار گیرد برای خیلی کمک می کنند که هم مردم صاحب خودرو شوند و هم خودروساز بدون دغدغه و گرفتاری های امروز به افزایش تولید دست یابد. البته به شرط اینکه مساله قیمت‌گذاری را هم مسئولان به شکلی برطرف کنند.
توسعه در گرو ایجاد جاذبه اقتصادی
با تقویت احتمال کاهش تحریم‌ها به نظر می‌رسد که صنعت خودرو کشور بعد از تحمل حدود سه سال محدودیت بین‌المللی، بالاخره از انزوا خارج شود و دوباره مشارکت‌های بین‌المللی خود را از سر گیرد. اتفاقی که به اعتقاد برخی از کارشناسان و فعالان این صنعت دوباره زمینه پیشرفت و توسعه تکنولوژیکی برای خودروسازی‌های کشور فراهم می‌شود. در این راستا بابک صدرایی کارشناس صنعت خودرو در گفتگو با بازار بیان کرد: ابتدا باید دید که تعریف از پیشرفت چیست و در چه عصری زندگی می کنیم؟ کسانی پیشرفت می کنند که صاحب تکنولوژی هستند. این موارد نیز یک شب و یک روز حاصل نمی شود.
صدرایی اضافه کرد: دست یابی به تکنولوژی و علم پروسه ای دارد که با ارتباطات بلند مدت و به دور از نوسان و بحث های سیاسی و اقتصادی فراهم می‌شود. البته در کنار این موارد باید زیرساخت های لازم برای پذیرش آن در کشور نیز وجود داشته باشد. مساله اصلی برای صنعت خودرو ایران رفتن و آمدن خودروسازی‌هایی همچون پژو، رنو، سیتروئن، نیسان، کیا و غیره نیست. خودروسازان در طول تاریخ بارها به ایران آمده و رفتند. مشکل این است که تعامل با این ها را بلد نیستیم تا آن ها تشویق شوند به صورت بلند مدت به بازار ایران نگاه کنند.
این فعال صنعت خودرو، ادامه داد: اگر برجام دیگری باشد باز هم مشکل بزرگی داریم که نتوانسته ایم تعامل داشته باشیم و بازار ایران برای اقتصاد بلند مدت مناسب سازی نشده است. نتوانسته ایم ثبات اقتصادی ایجاد کنیم. تنها در صورتی که اقتصادی به دور از رانت، فساد و غیره شکل بگیرد خودروسازان خارجی به ایران می آیند، سرمایه گذاری و کار می کند. زمینه سرمایه‌گذاری در ایران کمتر از ترکیه و خیلی از کشورهای حاشیه خلیج فارس نیست اما متاسفانه در اینجا سرمایه گذار احساس امنیت نمی کند.
ضرورت برنامه ریزی انقلابی
صدرایی با اشاره به اینکه سیاست‌های داخلی مانع ورود سرمایه‌گذاران خارجی و ماندگاری آن‌ها در کشور است، بیان کرد: وقتی سرمایه گذار سیاست های داخلی را می بیند احساس نمی کند که می تواند سرمایه‌گذاری طولانی مدت داشته باشد. برای همین نه بازگشت و نه رفت خودروسازان خوشحال کننده و ناراحت کننده نیست. چون زمانی جای ناراحتی و خوشحالی دارد که بتوانیم تعامل ایجاد و حلقه ای را ایجاد کنیم که خودروساز درگیر ارتباط تنگاتنگ شود.
وی اضافه کرد: شاید این دفعه هم مثل دفعه های گذشته باشد و تنها دستاورد برای صنعت کشور تشویق به مونتاژ کاری باشد. بنابراین اگر می خواهیم از این شرایط بهره ببریم باید برنامه ریزی اقتصادی بلند مدت داشته باشیم. یک برنامه ریزی انقلابی در تمامی صنایع از جمله خودروسازی داشته باشیم. شاید به وسیله آن بتوانیم مسیر توسعه را طی کنیم.
بسترسازی گام اول برای سرمایه‌گذاری
این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این سوال که چه زمانی انتقال تکنولوژی ایجاد می شود؟ گفت: زمانی که بازاری را ایجاد کنیم که سرمایه گذار بتواند به آن نگاه بلند مدت داشته باشد. بازاری آزاد و نه بازاری که مهندسی شده باشد که بگوییم ۷۰ درصد تا ۸۰ درصد تحت نظر ایران خودرو است، ۱۰ تا ۲۰ درصد هم متعلق به باقی باشد. باید به نحوی زمینه سازی کنیم که سرمایه‌گذاران دست به انتقال تکنولوژی بزنند و اگر این کار را نکنند از چرخه رقابت حذف شوند یا قیمت تمام شده تولید آن‌ها گران باشد.
صدرایی با اشاره به اینکه باید خودروسازان خارجی را به این مسیر هدایت کنیم که به صورت پیوسته در بازار رقابتی خواهان هزینه ها باشند و تیراژ تولید بالا و منفعت داشته باشند نه اینکه به یک خودروساز بگوییم با ۱۰ هزار خودرو شروع به کار کن. ۱۰ هزار خودرو برای یک خودروساز کلان عدد قابل توجهی نیست. برای مثال برای شرکت هیوندای در کرمان موتور تیراژ ۵ تا ۱۰ هزار خودرو عددی نیست. همین می‌شود که خودروساز با هر تحریمی می رود چون نه سرمایه گذاری انجام داده است و نه وابستگی خاصی به بازار ایران دارد.
این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: زمانی انتقال تکنولوژی انجام می شود که برای آن یک بازار بزرگ را ایجاد کرده باشیم. از طرفی با رشد اقتصادی تمام بخش را شکوفا و قدرت خرید مردم را افزایش داده باشیم. در چنین شرایطی به تمام خودروسازان می توان اعلام کرد که بیایند در ایران کار کنند و هر کسی خدمات بهتری داشت و انتقال تکنولوژی بیشتری داشت حمایت بیشتری هم دریافت کند. آن‌ها خودشان قطعه سازی، سیستم توزیع و تولید را ارتقا خواهند داد. اما در صورتی که بخواهیم بر مبنای سیاست گذشته پیش برویم دو دهه دیگر هم به خبرنگاران تماس می‌گیرند و می گویید چطور باید از خودروسازان دنیا تکنولوژی دریافت کرد؟
نظر شما