بازار؛ گروه بین الملل: ایران و عراق طی دو دهه گذشته علاوه بر آن که موفق به ارتقای روابط و مبادلات تجاری خود شده اند، همچنین میزبان حجم گسترده ای از مسافران کشور مقابل بوده اند و امروزه بخش گردشگری یکی از مهمترین بخش های روابط دو جانبه تهران و بغداد به شمار می رود.
به رغم گسترش مبادلات تجاری و گردش پذیر بودن ایران و عراق برای اتباع هر دو کشور، اما هنوز زیرساخت های حمل و نقلی میان دو همسایه پیشرفت زیادی نداشته است.
در سفر اخیر «فواد حسین» وزیر امور خارجه عراق به ایران و دیدار با «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران مقدمات آغاز ساخت و تکمیل خط آهن شلمچه-بصره به منظور کمک به گسترش روابط تجاری بین دو کشور فراهم شد.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «حسین عسکری» استاد دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا تنظیم نموده که در ادامه می آید.
حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. عسکری استاد تجارت بین الملل و امور بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا و رئیس موسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث های او در دانشگاه جورج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.
*با توجه به سفر اخیر مقامات امنیتی و اقتصادی عراق به ایران، روابط ایران و عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟
من معتقدم که روابط این دو کشور مناسب است. با این حال، من فکر می کنم روابط آنها حتی می تواند عمیق تر و قوی تر باشد اگر ایران مورد توجه جمعیت سنی عراق نیز قرار گیرد.
*مهمترین موانع و چالشها در روابط اقتصادی عراق و ایران کدامند؟
این واقعیت که حدود ۳۰ درصد عراق سنی است. عراقی ها عرب هستند در حالی که ایرانی ها عرب نیستند. ایالات متحده کشوری بود که پیشگام سقوط صدام حسین بود و همه عراقی ها را از زیر سلطه ظالمانه وی آزاد کرد.
در حالی که بخشی از مردم عراق قدردانی نسبت به ایالات متحده را احساس می کنند، بخش بزرگی از مردم عراق، ایالات متحده آمریکا را نیروی اشغالگر می دانند.
امروز ایالات متحده آمریکا دشمن شماره یک ایران است – با وضع تحریم ها علیه ایران، تحقیر ایران، منزوی کردن ایران، ترور سردار قاسم سلیمانی و حمایت از عملیات مخفی اسرائیل علیه ایران. در همان زمان عراق همچنان به حمایت اقتصادی و مالی غرب نیاز دارد.
بنابراین برخی از عراقی ها از ایالات متحده آمریکا استقبال می کنند، در حالی که اکثریت شیعه عراق، ایران را به عنوان یک شریک می بینند و با این وجود ایران و ایالات متحده دشمن هستند. عراق در این بین گرفتار شده است. در نتیجه نیروهایی وجود دارند - ایالات متحده آمریکا و متحدانش همراه با همه اعراب خلیج فارس - که سخت تلاش می کنند بین ایران و عراق اختلاف ایجاد کنند.
*عراق در دوران بعثی ها دشمن ایران بود و پس از سقوط صدام ، روابط اقتصادی دو کشور وارد مرحله جدیدی از رقابت و همکاری شد. اهمیت این روابط برای دو کشور چیست؟
روابط قوی برای هر دو کشور حیاتی است زیرا آنها با فشارهای زیادی روبرو هستند. در تاریخ آنها درگیری و جنگ وجود دارد. اختلافات سکولار و قومی در عراق؛ آن را نسبت به نزاع های داخلی آسیب پذیر می کند. هر دو کشور در واقع اکثریت جمعیت شیعه در جهان را دارند.
اقتصاد ویران شده آنها و پتانسیل توافق و احیای اقتصادی متقابل - فرصت هایی برای تجارت، سرمایه گذاری مرزی، اکتشاف و توسعه مشترک نفت/ گاز و قیمت گذاری و تولید نفت فراهم می کند. آنها با تهدید متجاوزان منطقه ای و جهانی روبرو هستند و اتحاد نظامی هر دو کشور را بسیار قویتر خواهد کرد.
*در سفر اخیر «فواد حسین» وزیر امور خارجه عراق به ایران و دیدار با «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران مقدمات آغاز ساخت و تکمیل خط آهن شلمچه-بصره به منظور کمک به گسترش روابط تجاری بین دو کشور فراهم شد. به نظر شما اهمیت این خط آهن چیست و چه میزان سود اقتصادی برای دو کشور به همراه خواهد داشت؟
من فکر می کنم اگر دو کشور متحد شوند، سرمایه گذاری و تجارت بالقوه ای بین آنها وجود خواهد داشت. هم افزایی می تواند عالی باشد. پروژه هایی که انجام آنها برای یکی از کشورها بسیار بزرگ است با بازارهای بزرگتر و بیشتر در صحنه بین المللی می تواند به واقعیت تبدیل شود. این خط آهن از چنین تلاشهایی پشتیبانی خواهد کرد. همچنین می تواند گردشگری و توسعه مناطق توسعه نیافته در هر دو کشور را ارتقا دهد.
*یکی از موضوعات مهم در همکاری های منطقه ای نحوه تعامل سه کشور ایران ، عراق و عربستان است. به نظر شما همکاری ایران و عراق چه تأثیری بر نظم امنیتی خلیج فارس خواهد داشت؟
عربستان سعودی حتی قبل از انقلاب به ایران مشکوک بود، اما از سال ۱۹۷۹ سوءظن به پارانویا تبدیل شده است. سعودی ها از همکاری با ایران پرهیز کرده اند زیرا احساس کرده اند که با حمایت ایالات متحده آمریکا می توانند ایران را منزوی و توسعه نیافته نگه دارند و در نتیجه تهدیدی کمتر از خود نشان دهند.
سعودی ها به همراه اسرائیل به طور غیرمستقیم دست به دست هم داده اند تا این انزوا در ایران را بسیار موثر جلوه دهند. اما اکنون با توجه کمتر ایالات متحده آمریکا به خلیج فارس و چرخش آن به سمت اقیانوس آرام، رئیس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا؛ کسی که صریحاً به «محمد بن سلمان» گوشزد کرده است، سعودی ها نیاز ویژه ای به امنیت دارند.
آنها با نزدیک شدن ایران و عراق به یکدیگر، این مسئله را سریعتر احساس می کنند. آنها احساس می کنند می توانند خیلی بیشتر از ایران به عراق اعتماد کنند زیرا عراق عرب بوده، سنی های زیادی دارد و سابقه همکاری محدود نیز بین آنها وجود دارد. بنابراین عراق برای آنها واسطه ای خوب و شریک آینده احتمالی برای بلاتکلیفی ایران خواهد ساخت.
بنابراین همکاری های ایران و عراق همکاری های عمومی تری را در خلیج فارس امکان پذیر می کند - همکاری عراق و ایران به عنوان کاتالیزور و عامل جذبی برای جمع کردن همه طرفها. این مهم ممکن است تا حدودی خلاف شهود به نظر برسد اما به اعتقاد من آینده خلیج فارس می تواند روشن تر باشد زیرا ایران و عراق همکاری بیشتری باهم خواهند داشت.
نظر شما