اکتشاف موفق آب ژرف در سیستان| کار با جدیت بیشتر دنبال می شود

بازار؛ گروه استان ها: به گزارش خبرنگار بازار از محل اکتشاف دومین چاه ژرف در سیستان، این پروژه علمی تحقیقاتی با موفقیت چشمگیری همراه و موجب استحصال دبی قابل توجه آب با کیفیت از منابع زیرزمینی در اعماق سرزمین بی آب سیستان شده است.

گفتنی است سال آبی گذشته را در حالی پشت سر گذاشتیم که طبق اعلام سازمان هواشناسی کشور یکی از کم آب ترین سال ها طی ۱۵ سال اخیر بوده است. همین کم بارشی و همینطور چالش موجود در منابع تامین آب کشور باعث کاهش سطح آب پشت سد ها و در نتیجه کاهش ظرفیت تولید برق از نیروگاه های برقابی شد. ازاین رو با توجه به اقلیم جغرافیایی ایران و از طرفی دیگر تغییرات کلی اقلیم جهان، تشدید چالش در حوزه آب امری قطعی است. 

اما موضوع خشکسالی در سیستان و بلوچستان و معضلات ناشی از آن متأسفانه به هیچ عنوان مسئله تازه و جدیدی نیست، اما نگرانی اصلی اینجاست که تاکنون هیچ اقدام مطالعاتی و عملیاتی دقیقی برای بررسی این مهم در این منطقه استراتژیک کشور انجام نشده است.

خشک شدن بستر دریاچه هامون سالهاست که به یک معضل مهم زیست محیطی برای منطقه سیستان تبدیل شده و متأسفانه این روزها شرایط زندگی در سیستان و بلوچستان به دلیل تبعات ناشی از این خشکسالی بسیار سخت‌تر از گذشته شده و مردمان این منطقه با معضلاتی همچون آلودگی هوا، بیماری‌های قلبی و ریوی، بیکاری، مهاجرت و حاشیه نشینی روبه رو هستند.

کم بارش ترین پاییز و زمستان سیستان و بلوچستان در ۵۰ سال اخیر 
طبق اعلام سازمان هواشناسی، تمام بارش های زمستان ۹۹ در سیستان و بلوچستان در حالی به ۰.۴ میلی متر رسید که هیچگاه در ۵۰ سال اخیر وضعیت بارش های استان اینقدر بغرنج نشده است.

در حالی از ابتدای سال زراعی یعنی مهرماه تا کنون تنها ۵.۲ میلی متر باران در استان سیستان و بلوچستان باریده که کم بارش ترین پاییز و زمستان استان در ۵۰ سال اخیر به شمار می‌رود.

از همین رو به منظور مواجهه با بحران کم آبی در ایران تاکنون تکنیک‌های مختلف برای حل این بحران در کشور به کار گرفته شده که از جمله می‌توان به موضوعاتی مانند انتقال آب، سدسازی، استفاده از آب شیرین کن‌ها و حفر چاه ژرف اشاره کرد. اما این راه حل‌ها تاکنون نتوانسته است بحران آب و خشکی رودها و دریاچه‌های کشور را برطرف کند.

مساله آب‌های ژرف یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در چند سال اخیر از سوی برخی محققان داخلی مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه برخی مسئولان دولتی و کارشناسان محیط‌زیست به دلایل مختلف، مخالف برداشت از آب‌های ژرف هستند اما کشورهایی چون استرالیا، کانادا، آمریکا و حتی عربستان از این آب‌ها برداشت کرده و می‌کنند.

مطالعات شناسایی آب‌های ژرف در ایران قدمت زیادی دارد و به قبل از انقلاب باز می‌گردد. برآوردی که «گلیسون» یک دانشمند متخصص در این حوزه در سال ۲۰۱۵ از سفره‌های آب ژرف در کل زمین انجام داده است نشان می‌دهد حدود ۱۰۰۰ میلیارد متر مکعب آب ژرف که منشاء آن از کوه‌های هندوکش بوده و از افغانستان سرچشمه می‌گیرد می‌توان تامین کرد این در حالی است که استخراج این آب از هر لحاظ به نفع کشور است.

هزینه استخراج آب ژرف از تصفیه آب دریا کمتر است و هزینه انتقال آب و پمپاژ هم نخواهد داشت

هزینه استخراج آب ژرف از تصفیه آب دریا کمتر است و هزینه انتقال آب و پمپاژ هم نخواهد داشت هر چند که کشورهای دیگر هم می‌توانند این حفاری را انجام دهند چرا که منشأ آن به شرق افغانستان و مرز هند و تبت باز می‌گردد.

از سوی دیگر طبق اعلام کارشناسان آبهای جاری در اعماق زمین، تجدید پذیر بوده و آب حاصل از آن هم کاملا قابل شرب است ضمن اینکه در کویر ایران هم این آب قابل دستیابی است. برخی تخمین‌ها حاکی از وجود ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب آب ژرف تجدیدپذیر در ایران است. 

اما مساله برداشت از آب‌های ژرف در ایران از حدود سال ۹۵ مطرح و پیگیری شد. خشکسالی‌های مداوم در جنوب شرق کشور که مشکلات بسیاری را برای اهالی استان سیستان و بلوچستان به وجود آورده بود یکی از مهم‌ترین علت‌ها برای پیگیری این موضوع بود.

از همین رو در تیر سال ۹۵، حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد طرح آب‌های ژرف را به معاون رئیس‌جمهور ارائه کرد. این پیشنهاد موجب برگزاری جلساتی شد که در نهایت در صفحه ۲۴۷ بودجه سال ۹۶ ردیفی برای این موضوع اختصاص یافت.

در ادامه نیز با موافقت سازمان برنامه و بودجه ۲۵ میلیارد تومان به عنوان رقم اولیه برای حفاری نخستین چاه استخراج آب ژرف در ایران اختصاص یافت و مدتی بعد بالاخره مطالعات شناسایی ذخایر جدید آب در مناطق ژرف و عمیق ایران آغاز شد تا بعد از شناسایی ظرفیت‌های آبی کشور، از طریق نقشه‌های سطحی زمین شناسی و مطالعات ژئوفیزیک عملیات حفاری در جست و جوی منابع تجدید پذیر آب در مناطق اولویت‌بندی شده کشور انجام شود.

طبق برآوردهای انجام شده مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان در اولویت حفاری برای رسیدن به آب ژرف قرار دارند

طبق برآوردهای انجام شده مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان در اولویت حفاری برای رسیدن به آب ژرف قرار دارند از همین رو کار اکتشاف آب‌های ژرف برای نخستین بار در منطقه سیستان آغار شد و حفاری اولین چاه آب ژرف در منطقه سیستان در فروردین ۹۷ اجرایی شد.

اما از همان روزهای ابتدایی طرح این موضوع و حتی قبل از هر اقدامی اظهار نظرهای عجیب و گاهاً ناامید کننده مطرح شد و برخی از مسئولان رده بالای دولتی بدون ارائه دلیل قانع کننده‌ای با آن مخالفت کردند، با این وجود کار ادامه پیدا کرد تا اینکه اولین چاه آب ژرف در منطقه سیستان به آب رسید.

اولین چاه آب ژرف در منطقه سیستان به آب رسید
وزیر کشور در سفری که در تیر ماه سال ۹۷ به سیستان و بلوچستان داشت در نشست شورای اداری منطقه سیستان در فرمانداری زابل با اشاره به آب رسیدن چاه ژرف در سیستان گفت: در حال حاضر ۳۵ لیتر آب بدون پمپ از عمق ۲ هزار و ۵۰۰ متری از طریق این چاه به سطح زمین می‌آید که امیدواریم نتایج بسیار خوبی نیز به همراه داشته باشد.

عبدالرضا رحمانی فضلی با تاکید بر اینکه تحقیقات در این خصوص همچنان ادامه دارد، گفت: به گفته مجری طرح این میزان آب در چند روز آینده به ۱۰۰ لیتر در ثانیه نیز افزایش می‌یابد.

دومین چاه آب ژرف منطقه سیستان نیز به آب رسید
اما کار همچنان ادامه پیدا کرد تا اینکه حبیب الله دهمرده نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه سال گذشته از به آب رسیدن دومین چاه آب ژرف در منطقه سیستان خبر داد.

وی میزان آب دهی دومین چاه آب ژرف در منطقه سیستان را تا عمق ۱۹۴۰ تا روز ۱۶ اسفند ۹۹ بسیار عالی خواند و ابراز امیدواری کرد در آینده نزدیک شاهد اعلام نتایج مهم این پروژه آبی در شمال استان سیستان و بلوچستان باشیم‌.

گفتنی است، این فیلم مربوط به میزان آبدهی دومین چاه آب ژرف است.

اعتبار استفاده از آب های ژرف در سیستان و بلوچستان تامین می شود
از همین رو خوشبختانه پس به آب رسیدن دو چاه ژرف در منطقه سیستان، محمدباقر نوبخت، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در ۱۷ فروردین امسال و در جریان بازدید از حاشیه شهر زاهدان گفت: برای استفاده از آب‌های ژرف اعتبارات قابل توجهی تاکنون در سیستان و بلوچستان سرمایه‌گذاری شده و برای تکمیل آن هر میزان اعتبار در صورت ضرورت توسط دولت تخصیص داده می شود.

عملیات اجرایی حفر چاه ژرف سوم در منطقه سیستان آغاز می شود
همچنین نادرقلی ابراهیمی، دبیر ستاد آب و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در تاریخ ۲۲ فروردین سال جاری در نشست مشترک با استاندار سیستان و بلوچستان با بیان شروع عملیات اجرایی حفر چاه سوم ژرف در منطقه سیستان اظهار داشت: ۲ تجربه خوب در چاه اول و دوم وجود دارد زیرا این چاه اول نخستین چاهی بود که مطالعات منابع زیرزمینی آن انجام و در روش حفاری به اجبار از روش‌های اکتشافی نفتی استفاده شد.

وی با بیان اینکه برای حفاری چاه اول از ۷۵۰ تن نمک یا گل حفاری که رقم بالایی بوده و برای حفاری در چاه دوم از ۷۵ تن نمک یعنی ۱۰ درصد میزان چاه اول استفاده کردیم، افزود: در حفاری چاه دوم نسبت به اول زمان و نوع نگاه به حفاری تغییر کرده بود.

دبیر ستاد آب و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به اینکه در نقاط مشابه کوه‌های هندوکش در ارتفاع ۲ هزارو ۵۰۰ متر به بالا همین اثر انگشت از آب وجود دارد، تصریح کرد: با توجه به بررسی Ec آب در لایه‌های یازدهم به پایین این EC در آب‌های زاهدان ۱۷ هزار است که نشان‌دهنده تحول و خبر خوشحال‌کننده بزرگی است.

وی بیان کرد: با توجه به شرایط ژئوپولوتیکی که در افغانستان به وجود آمد نظر مجامع رسمی بر این شد که حقمان را دست بالا از این کشور بگیریم از این‌رو اجرا چاه سوم مصوب شد.

در مجموع نکته حائز اهمیت این است که با توجه به شرایط اقلیمی و همچنین خشکسالی های دو دهه اخیر در استان سیستان و بلوچستان و همچنین رفتار نامناسب دولت افغانستان در خصوص تخصیص حق آبه هامون و هیرمند عملیات اجرایی چاه سوم سیستان باید با حدکثر سرعت اجرا و به نتیجه برسد.