شکیبا کولیوند؛ بازار: لالجین، خطه‌ای که خاک را با هنر کیمیا می‌کند و مهم‌ترین مرکز تولید سفال در استان همدان است به‌لحاظ کمیت، علاوه‌بر شهرت در استان، از شهرت جهانی نیز برخوردار بوده چراکه هنر سفالگری نسل به نسل به مردم شهر لالجین رسیده و هنر آبا و اجدادی مردم این شهر است تا آنجاکه بیش از ۸۰ درصد مردم این منطقه به‌طور مستقیم و غیر مستقیم، در این حرفه و کارهای مرتبط به آن اشتغال دارند.
نسل جوان لالجینی‌ها همچنان یادگار و میراث پدرانشان را دنبال کرده‌اند تا جایی که صنایع دستی لالجین، جهانی شده است
سفال‌های تولیدی این منطقه از اصالت خاصی برخوردارند و نسل جوان لالجینی‌ها همچنان یادگار و میراث پدرانشان را دنبال کرده‌اند تا جایی که صنایع دستی لالجین، جهانی شده است.
لالجینی‌ها مواد ساخت سفال را خودشان تهیه می‌کنند و شهر جهانی سفال لالجین با ۱۵ هزار نفر جمعیت و بهره مندی از ۸۵۰ کارگاه سفالگری و ۲۵۰ فروشگاه عرضه محصولات سفال، بیش از ۲۰ درصد صادرات استان همدان را به خود اختصاص داده است.
هنر منحصربه‌فرد هنرمندان این دیار در تولید سفال به‌گونه‌ای است که از تهیه مواد اولیه تا تولید، تکمیل، توزیع و صادرات سفال و سرامیک یا در لالجین انجام می‌شود و یا در این شهر قابلیت انجام آن وجود دارد.
همین امتیازات سبب شد در راستای ارسال پرونده شهر (لالجین) به شورای جهانی صنایع دستی، داوران این شورا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۵ از شهرهای مشهد، لالجین و بریز بازدید کرده و داوری خود را ارائه دادند و نتایج آن را برای کارشناسان عالی شورای جهانی صنایع دستی ارسال کردند تا درنهایت لالجین در فهرست شهرهای جهانی با نشان «شهر جهانی سفال» جای گیرد.
این صنعت به‌عنوان زمینه‌ای برای اشتغال‌زایی، جذب گردشگر داخلی و خارجی، درآمدزایی و البته ارزآوری، اهمیت دوچندانی پیدا کرده است
با تمام این امتیازات خاص و منحصر به فرد طی یکی دوسال اخیر در وضعیتی که شیوع ویروس کرونا و گرانی مواد اولیه بر بسیاری از صنایع اثرگذار بوده، صنایع دستی نیز از این وضعیت به دور نمانده به نحوی که می‌بینیم این‌روزها لالجین، شهر جهانی سفال شرایط خوبی ندارد و تولیدکنندگان این عرصه با گرانی چندین برابری مواد اولیه، تعدیل نیروها، کاهش فروش و صادرات عدیده‌ای روبه‌رو هستند.
این درحالی است که صنعت سفالگری به‌عنوان زمینه‌ای برای اشتغال‌زایی، جذب گردشگر داخلی و خارجی، درآمدزایی و البته ارزآوری، اهمیت دوچندانی پیدا کرده ضمن اینکه در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان نیز توسعه و گسترش صنایع دستی محلی چون سفال و سرامیک جزء اقدامات اولویت‌دار و محرک توسعه در بخش صنعت استان مطرح شده است.
اما به‌راستی این‌روزها که بحث گرانی مواد اولیه و مشکلات فروش و صادرات دست بسیاری از هنرمندان و فعالین عرصه صنایع دستی را بسته، حال‌وروز سفالگران شهر لالجین همدان چگونه است؟
در وضعیتی لالجین شهر جهانی سفال محسوب می شود که هم چنان به سبب مناسب نبودن بسته بندی های محصولات سفالی و یا فاقد بسته بندی بودن و به نوعی روزنامه پیچ شدن و مواردی از این دست تولیدات مورد استقبال برخی از گردشگران نیست و این همان موضوعی است که بازار را برای فروش محصولات چینی آماده کرده است.
محصولات چینی، سفالی و سرامیکی که نه تنها دارای بسته بندی های مناسب سوغات و هدیه دادن و جا به جایی هستند بلکه رنگ و لعاب های به روزتری نیز دارند و حتی گاه به سبب اینکه کار دست نیستند و کارخانه ای تولید شده اند، قیمت های ارزانتری هم دارند به گونه ای که در این بین شاهدیم چین، گوی سبقت را از محصولات سفالی همدان ربوده است.
این روزها علاوه بر چین، کشور ترکیه نیز در مسیر تولیدات سرامیکی پا پیش گذاشته و شاهدیم که ماگ های سرامیکی هر دقیقه با یک مدل و ظاهر جدید وارد بازار فروش می شوند و قیمت های بسیار بالای آن ها هم نتوانسته است موجب دلزدگی مخاطبان شود!
باید قبول کنیم که همدان نیازمند استانداردسازی، برندسازی و معرفی هرچه مناسب‌تر این محصول است
اما به‌راستی در این مسیر باید چه کرد؟ باید قبول کنیم که همدان نیازمند استانداردسازی، برندسازی و معرفی هرچه مناسب‌تر این محصول است تا بتواند بازارهای داخلی و خارجی را از آنِ خود کند؛ اما در این مسیر چه قدم‌هایی باید در حوزه نوآوری برداشته شود؟ ورود به عرصه تولید سفال و کارهای هنری وابسته به آن اگرچه نیاز به تجربه کاری دارد اما در این مسیر اگر نتوان به روز رسانی را چاشنی این اقدامات کرد، برگ برنده ای نخواهیم داشت!
درست است که شیوع ویروس کرونا بازارهای فروش و البته صادرات را محدود کرد اما متأسفانه همان طور که بارها عنوان شده نتوانسته‌ایم از برند شهر جهانی لالجین در جهت اشتغال‌زایی و صادرات مناسب استفاده کافی را ببریم.
این درحالی است که صادرات صنایع دستی نه‌تنها ارزآوری را به همراه دارد، بلکه نام و نشان و برند همدان و فرهنگ بومی ما را به دیگر کشورها منتقل خواهد کرد؛ ظرفیتی که اگر در بخش اقتصادی نادیده گرفته شود به واسطه آن بسیاری از کسب و کارها و چراغ کارگاه ها در لالجین؛ شهر جهانی سفال و در همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین، خاموش خواهد شد.
بدین سان، زمان آن رسیده تا شاهد حمایت‌های مناسب و ورود سفالگری لالجین به عرصه نوآوری و استانداردسازی همراه با توجه به موضوع برندسازی و بسته‌بندی مناسب باشیم تا چراغ کارگاه‌های تولیدی در این زمینه یک به یک خاموش نشود و شاهد ترک برداشتن شهر جهانی سفال در آینده‌ای نزدیک نباشیم و نگذاریم اقتصاد این حوزه اسیر چین و چینی ها شود...
نظر شما