بازار؛ گروه بین الملل: سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در سفر وزیر خارجه جمهوری خلق چین به تهران در آستانه پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک دو کشور، با حضور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و همتای چینی آن در روز شنبه گذشته به امضا رسید، سندی که به تعبیری ترجمه روابط دو کشور می باشد و به سطح مشارکت راهبردی ارتقا پیدا کرده است.
در سال ۱۳۹۴ و در جریان سفر رئیس جمهور چین به تهران، در ارتباط با سند جامع همکاری های ۲۵ساله، بحث و گفتگو هایی صورت گرفته و برای بررسی بین مقام های دو کشور، رد و بدل شده بود تا روابط دو کشور به سطح راهبردی و جامعی هدایت شود، زیرا روابط ایران و چین سرشار از ابعاد مختلف و دارای چندین لایه عمیق است. بنابراین نیاز بوده که این روابط در قالب یک سند و به صورت کاملا اساسی تنظیم شود.
بر اساس اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه، در این سند همه ابعاد همکاری های تجاری، اقتصادی و حمل و نقل دو کشور به همراه مشارکت ایران در طرح یک کمربند_یک جاده ذکر شده و یک محوریت خاصی به بخش خصوصی دو طرف داده شده و همکاری های این بخش برای دو طرف مورد تاکید قرار گرفته است.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «پروفسور ویلیام بیمن» تنظیم نموده که در ادامه می آید. پروفسور ویلیام بیمن، استاد و رئیس دپارتمان انسان‌شناسی دانشگاه مینه سوتا آمریکا است. وی یک پژوهشگر شناخته شده بین‌المللی در زمینه خاورمیانه و جهان اسلام، به‌ویژه ایران، منطقه خلیج‌فارس و آسیای میانه به شمار می‌رود. بیمن همچنین طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم‌شناسی آمریکا را بر عهده داشته است.
*وزیر خارجه چین در سفر به ایران توافق ۲۵ ساله با ایران را امضا کرد. اهمیت این توافق در چیست؟
توافقنامه ایران و چین از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس این توافقنامه ایران می تواند نفت خود را به فروش رساند زیرا چین تحریم های ایالات متحده آمریکا بر کشورهای ثالث معامله کننده با ایران نادیده می گیرد. از آنجا که چین در واقع یک کشور اقتدارگرا است، انواع نگرانی هایی که در اروپای غربی در مورد مجازات توسط خزانه داری ایالات متحده آمریکا وجود دارد را ندارد.
در حقیقت منعی برای تجارت با ایران برای چین وجود ندارد. یکی از موانع تجارت با ایران، منع استفاده از دلار آمریکا است. از آنجا که تجارت بین المللی با دلار آمریکا انجام می شود، این بدان معناست که تقریباً تمام تجارت با ایران متوقف شده است. چین اهمیتی به این موضوع نمی دهد و به دلیل قدرت اقتصادی نمی تواند به طور موثر توسط ایالات متحده مجازات شود.
در این معامله چین تولیدات نفتی ایران را با قیمتی ارزان تر و زیر قیمت بازار می خرد. در عوض، چین ۴۰۰ میلیارد توسعه زیربنایی در ایران انجام خواهد داد. تمرکز بر منطقه مکران خواهد بود که چین قبلاً در آن فعالیت کرده است. این امر تجارت با چین در خارج از خلیج فارس را تسهیل می کند و حمل و نقل را در خارج از تنگه حساس هرمز، که ممکن است تحت عملیات نظامی باشد، حفظ می کند. این توافقنامه برای ایران راهی برای دور زدن تحریم های آمریکا است.
با این حال، در اینجا خطری وجود دارد. ایران باید به پروژه های توسعه چین در بقیه جهان، به ویژه آفریقا توجه کند. این پروژه ها همیشه بسیار بیشتر از کشور میزبان به نفع چین بوده اند.
چینی ها ابتکار «یک کمربند یک جاده» طولانی مدت دارند که تلاشی برای بازسازی جاده ابریشم تحت مدیریت چین است. ایران همیشه در مورد هژمونی و کنترل خارجی محتاط بوده و این توافق نامه باید به دقت بررسی شود.
*از لحاظ زمانی، امضای این توافق چه پیامی برای طرفهای غربی و آمریکا دارد؟
این توافقنامه از اهرم های آمریکا بر ایران و برجام می کاهد. ایالات متحده آمریکا هنوز موافقت نکرده است که تحریم هایی را که پس از خروج رئیس جمهور ترامپ از برجام اعمال شد، لغو کند. سیاستمداران در ایالات متحده آمریکا، در درجه اول جمهوری خواهان، رئیس جمهور بایدن را تحت فشار قرار داده اند تا بدون امتیاز اضافی از ایران در مورد استقرار موشک، پشتیبانی از حزب الله لبنان و حوثی ها در یمن و سایر امتیازات وارد برجام شود.
توافق ایران و چین احتمال اینکه ایالات متحده بتواند ایران را مجبور به انجام این امتیازات کند، کمتر می کند. این توافق نامه همچنین از نظر اقتصادی به چین کمک می کند. چین به سرعت در حال تبدیل شدن به قدرتمندترین کشور از نظر اقتصادی است و تلاش ایالات متحده برای از بین بردن اقتصاد ایران در دوره ترامپ دلیل این است که ایران علی رغم نگرانی های امنیتی مایل بود وارد این توافق شود. چین و ایران از این توافق سود می برند. ایالات متحده آمریکا با این توافق آسیب دیده است و مقر اصلی دونالد ترامپ و تلاش نافرجام او تحت عنوان سیاست فشار حداکثری علیه ایران است.
* ایالات متحده آمریکا از امضای این سند همکاری ابراز نگرانی کرده است. چه چیزی موجب نگران آمریکا شده است؟
چین با این توافق نفوذ اقتصادی و نظامی خود را در خاورمیانه بیشتر گسترش می دهد. چین با امارات، عربستان سعودی و قطر اتحاد اقتصادی طولانی مدت دارد. این توافق نفوذ آنها را به ایران گسترش می دهد. علاوه بر این، این توافقنامه از نظر اقتصادی چین را تقویت می کند. ایالات متحده در واقع درگیر جنگ تجاری با چین است و هر چیزی که از نظر اقتصادی به نفع چین باشد به ضرر ایالات متحده آمریکا است.
*در سفری که ظریف به چین داشت، وزیر خارجه چین به نوعی امضای این توافق را به حل و فصل اختلافات ایران با کشورهای منطقه گره زده بود. اما در حال حاضر به ایران سفر کرده تا این توافق را امضا کند. آیا تغییری در دیدگاه چین متعاقب به قدرت رسیدن بایدن در آمریکا به وجود آمده است؟ به عبارت دیگر آیا چین منتظر سیاست دولت جدید آمریکا بوده است؟
قطعاً درست است که چین منتظر دیدن نتیجه انتخابات ایالات متحده آمریکا بود. خصومت دولت بایدن با چین و به نظر می رسد نسبت به ایران بسیار کمتر است. بنابراین چین احتمالاً تصور می کرد که در صورت امضای این توافق نامه، ایالات متحده اعتراض یا تلافی نمی کند. علاوه بر این، روابط اقتصادی قوی چین با کشورهای عربی منطقه این احتمال را ایجاد می کند که چین بتواند اختلافات بین ایران و کشورهای همسایه عرب خود را کاهش دهد.
اکنون چین خود را به عنوان یک قدرت جهانی می بیند. ایالات متحده آمریکا، در تلاش برای منزوی کردن ایران، درهای چین را برای ورود به منطقه و گسترش نفوذ خود باز کرده است. خروج از برجام که اجازه چنین کاری را داد، به نظر من یک اشتباه کاملا احمقانه از سوی رئیس جمهور ترامپ و دولت او بود. رئیس جمهور بایدن تلاش کرده است خسارت وارده به ایالات متحده آمریکا را کاهش دهد.
با این حال، می خواهم تکرار کنم که ایران باید در معاملات خود با چین بسیار محتاط باشد. چین در گسترش نفوذ و کنترل خود در بسیاری از نقاط جهان بسیار موثر بوده است. آنها بسیار بلند پروازانه بوده و ایرانیان باید این مهم را درک کنند.
نظر شما