ونوس بهنود؛ بازار: بررسی وضعیت مشاغل در بازار اردبیل نشان می‌دهد، به دلایل مختلف گرایش به مشاغل خدماتی و فنی رو به افزایش است. محدودیت واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها، ضعف ریشه دار زیرساخت ها در بخش گردشگری و مشکلات بخش کشاورزی موجب شده تا در هر سه محوری که امکان اشتغال زایی وجود دارد، پای بازار اردبیل لنگ بزند.
در این میان دانشگاه‌ها مدعی‌اند متناسب با نیاز بازار کار دانشجو می‌پذیرند و آموزش کافی و وافی نیز ارائه می‌دهند. از طرفی برخی نهادها نیز مدعی‌اند، ضعف‌های مدرسه و دانشگاه را متناسب با نیاز بازار پوشش می‌دهند. از جمله فنی و حرفه ای که در سرفصل‌های آموزشی خود به صراحت بندهایی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی، دانش آموزان و گروه های هدف دیگری از جمله سربازان، زنان خانه دار و روستاییان دارد.
دوباره خوانی و دوباره کاری که مدت‌ها است در اردبیل خروجی از آن به گوش نمی‌رسد. به همین منظور پای صحبت های بهروز امامی، سرپرست اداره کل فنی و حرفه ای استان نشستیم. اظهارات ایشان در پاسخ به سوالات خبرگزاری بازار جهت داوری و ارزیابی عملکرد این مجموعه خدمت شما ارائه می‌شود.
در ابتدا بفرمایید، برای کاهش بیکاری در استان چه کرده‌اید؟
به اعتقاد بنده راهکار حل معضل بیکاری در کشور و استان توجه جدی به مهارت آموزی و کارآفرینی و عبور جامعه از فرهنگ غلط مدرک گرایی است. به همین منظور اداره کل آموزش فنی و حرفه ای برنامه ریزی برای مهارت آموزی گروه‌های هدف متنوع را در دستور کار دارد که شامل دانشجویان، دانش آموزان، سربازان وظیفه، زندانیان، افراد داری معلولیت، زنان سرپرست خانوار، آسیب دیدگان اجتماعی، معتادین بهبود یافته، ساکنین مناطق روستایی، متقاضیان مهارت آموزی، عشایر، ساکنان سکونتگاه‌های غیر رسمی، مناطق محروم مرزی، دانش آموختگان دانشگاهی، مشمولان بیمه بیکاری و زنان خانه‌دار است.
دربخش های مهارت آموزی الگوی خاصی برای استان بومی سازی کرده اید؟ پیشنهاد شما برای استان چیست؟
بله. طرح مهارت آموزی در محیط کار واقعی در راستای اجرا شدن بند ۲ سیاست های کلی اشتغال ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و بند ۵ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی «طرح مهارت آموزی در محیط کار واقعی» با رویکرد ایجاد بسترهای لازم برای اشتغال مولد و پایدار و همچنین استمرار و تثبیت اشتغال فرصت های موجود و مورد نیاز جامعه به ویژه در مشاغل خرد و خانگی با استفاده از ظرفیت بخش های غیردولتی در توسعه آموزش های مهارتی و نیاز برای استفاده از ظرفیت های آموزشی موجود در محیط های کارگاهی و در راستای توسعه و تنوع الگوهای آموزشی تدوین شده است.
اهداف این طرح شامل آشنایی با محیط کسب و کار، کسب تجربه و آماده سازی و ایجاد خودباوری در مهارت آموز برای ورود به عرصه اشتغال و کارآفرینی، حفظ و پایداری مشاغل سنتی و بومی خصوصا در صنایع دستی، کمک به بنگاه های فعال به منظور شناسایی و جذب نیروی کار مستعد و توانمند، کاهش هزینه های جذب و بکارگیری نیروهای فاقد مهارت و استفاده از ظرفیت و توان آموزشی عملی بنگاه های اقتصادی است.
مطالعه ای از بازار طی یکسال گذشته انجام شده و آیا نوع مهارت های مورد نیاز بازار احصاء شده است؟ این مهارت ها با برنامه مصوب شما همخوان است؟
بله یکی از مشکلات نیروی انسانی در ایران نبود انطباق نیازهای بازار کار کشور با مدارک تحصیلی و نوع آموزش در دانشگاه های کشور است به طوری که دانشگاه فرد را برای قبول مسئولیت اقتصادی آماده نمی کند بلکه تنها به دادن مدرک اکتفا می کند.
در همین راستا سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور با مطالعه دقیق طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار ( طرح تکاپو ) در دستور کار قرار داده و این اداره کل اولویت برنامه های آموزشی خود را به رسته های اولویت دار طرح تکاپو اختصاص داده است.
طرح تکاپو یکی از طرح‌های وزارت کار است که به توسعه و ساماندهی کسب و کارهای خرد و خانگی و اتصال آن به بنگاههای کوچک و متوسط توجه می‌کند.
خوشه‌بندی‌ها و ابعاد توسعه اشتغال و سرمایه گذاری از مهمترین رویکردهای طرح تکاپو است و ساماندهی کسب و کارهای خانگی و خرد گاهی به شکل خوشه‌ای یا در قالب بنگاههای پشتیبان صورت می‌گیرد اما درمجموع در وزارت کار به سمت پایدارسازی این نوع مشاغل حرکت خواهیم کرد.
چند درصد از هنرآموزان شما وارد بازار کار شده اند؟ گفته می شود کیفیت آموزش مطابق نیاز روز بازار نیست؟ موافقید.
لازم است ذکر نمایم که همه کارآموزان مراکز آموزش فنی و حرفه ای صرفاً برای اشتغال وارد کارگاه های آموزشی نمی شوند ازجمله اینها دانشجویان، دانش آموزان که به دلیل طی کار عملی رشته آموزشی خویش و افزایش توان مهارتی از کارگاه ها استفاده می نمایند.
ازطرف دیگر برای اشتغال علاوه بر آموزش های فنی و حرفه ای، وجود سرمایه گذارهای کارآفرین، همچنین سرمایه گذاری بخش دولتی لازم است.
با این وجود طی بررسی‌های سالیانه به عمل آمده اشتغال کارآموختگان این مراکز بیش از ۵۰درصد است.
درخصوص کیفیت آموزش و انطباق آن با نیاز بازار کار نیز لازم است ذکر شود استانداردهای مشاغل سالیانه براساس چهارچوب ابلاغی سازمان جهانی کار توسط سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور بازبینی و تجهیزات کارگاه‌های آموزشی به روزرسانی
می شوند. علاوه بر آن مربیان سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور مرتباً دوره های ارتقاء مهارت لازم را طی می کنند با این تفاسیر آموزشهای مهارتی استان دارای استاندارد لازم و کافی است.
با چه مشکلاتی در تأمین زیرساخت های آموزشی مواجه اید؟ به ویژه فضای فیزیکی و تجهیزات.
یکی از مشکلات مهمی که گریبانگیر کارآموزان و مربیان آموزش فنی و حرفه ای است، بحث زیرساخت‌های لازم برای آموزش مجازی بود که البته بخشی از این مشکلات با گذشت یکسال همچنان ادامه دارد.مشکلات زیرساختی از قبیل نداشتن اینترنت پرسرعت برای کارآموزان و مربیان، مشکلی مشترک بود که امر آموزش را با اختلال مواجه می‌کرد.از دیگر مشکلات زیرساختی نبود امکانات از جمله ابزارهای هوشمند برای گذراندن آموزش مجازی است. بسیاری از کارآموزان روستایی و مناطق محروم با نداشتن ابزارهایی چون گوشی هوشمند دچار مشکل شده‌اند و عملا نمی‌توانند در کلاس‌های مجازی حضور پیدا کنند.البته مشکلات نوسانات سرعت اینترنت حتی در برخی شهرهای بزرگ هم قابل طرح است.
دسترسی نداشتن برخی از کارآموزان به لپ‌تاپ، تبلت و گوشی هوشمند در حالی است کهبا رشد فزاینده قیمت این اقلام، تأمین آن برای کارآموزان نسبت به گذشته بسیار دشوارتر شده است.ویکی دیگر از مشکلات به روز رسانی تجهیزات و فضاهای آموزشی با تامین اعتبار لازم است.
به اعتقاد شما آموزش فنی و حرفه ای چقدر در اشتغالزایی گروه های خاص مانند زنان، معلولان یا سالمندان متقاضی کار موثر عمل کرده است؟
نقش آموزشهای فنی و حرفه ای در کارآفرینی و اشتغالزایی است. آموزشهای فنی و حرفه ای با هدف انتقال مهارتهای مختلف به فراگیران و نیز اشتغال فارغ التحصیلان این دوره ها از طریق مزد بگیری و خوداشتغالی توسط سازمان آموزشهای فنی و حرفه ای پیگیری می‌شود. با توجه به محدودیت بازارهای سازمانی و غیرسازمانی (آزاد) جهت جذب فارغ التحصیلان آموزشهای فنی و حرفه ای توجه به مقوله کارآفرینی در این آموزشها امری ضروری و اجتناب پذیر است. از آنجا که هدف اصلی آموزشهای فنی و حرفه ای تربیت نیروی کار مورد نیاز بخشهای مختلف جامعه است، به نظر می رسد. هدف از این آموزشها، افزایش توانایی های دانش، مهارت و قدرت درک افراد و انجام مطلوب‌تر کار در محدوده وظایف شغلی است. آموزشهای فنی و حرفه ای به سبب انعطاف پذیری نشأت گرفته از خصیصه های بازار کار و اوضاع اقتصادی کشور و نیز به دلیل آموزش و ایجاد مهارتهای لازم در افراد برای توانایی در احراز مشاغل، نقش به سزایی در اشتغال دارد. این آموزشها هم مهارتهای خاص مورد نیاز صنعت و هم مهارتهای عمومی بازار کار را فراهم می سازد و همچنین برای شاغلینی که به دلیل تغییرات تکنولوژی دچار کاهش کارایی می شوند امکان به روز شدن و تکمیل مهارت را فراهم می کند. لذا به این نوع آموزشها به عنوان ابزاری برای مقابله با بیکاری بالاخص بیکاری ساختاری که ناشی از تغییرات در اقتصاد جهانی است، نگریسته می‌شود. در واقع خصیصه این آموزشها، نوعی پرورش «کارآفرینی» است، به این معنی که افراد پس از کسب مهارت و تخصص دانش فنی، قادر خواهند بود که فرصت‌های شغلی مناسبی را به دست آورند و یا در نهایت فرصت شغلی ایجاد نمایند. یکی از اهداف آموزشی کارآفرینی در آموزشهای فنی و حرفه ای، بهبود توانایی‌های فردی و تخصصی مهارت آموزان است. آموزش فنی و حرفه ای می‌تواند از طریق دانش افزایی، باعث افزایش فرصت‌های بازار شده و سطح تقاضای کارآفرینی را ارتقاء بخشد.
با توجه به اینکه زنان سرپرست خانوار، زنان خانه‌دار، افراد دارای معلولیت از گروه های هدف ۱۸ گانه موضوع مهارت آموزی، آموزش فنی و حرفه ای است پس با کسب مهارت مورد نیاز بستر اشتغال برای این گروه فراهم شده است.
ارتباط این مجموعه با ادارات، نهادها و بخش خصوصی در تربیت نیروی انسانی ماهر را چقدر موفق می دانید؟
در حد مطلوب با اجرای آموزشهای مشارکتی موضوع بند ۲ و ۳ به ترتیب مبتنی بر تفاهم نامه‌های آموزشی و قرادادهای آموزشی از جمله قرارداد با دانشگاه‌های استان، آموزش و پرورش، بهزیستی، کمیته امداد و سایر ادارات متولی مهارت آموزی در استان.
آیا سرفصل های آموزشی را در تناسب با بازار کار می دانید؟ به صورت موردی پیشنهاد دهید.
بله سرفصل های آموزشی بعد از تجزیه و تحلیل شغل‌های موجود در قالب استاندارد آموزشی شغل و شایستگی با کد بین اللملی تدوین می‌شود.
روند آموزش در استان طی ۵ سال اخیر را با بیان آمار اعلام نمایید؟
آموزش های مهارتی در دو بخش دولتی و خصوصی معادل ۲۸ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۶۴۳ نفر ساعت معادل ۱۲۸ هزارو ۵۱۸ نفر دوره از شهروندان استان اردبیل در پنج سال اخیر است. از این تعداد ۱۱ میلیون و ۱۷۷ هزارو ۴۹۶ نفر ساعت معادل ۵۷ هزار و ۶۶۲ نفر دوره در بخش خصوصی و ۱۷ میلیون ۴۸۲ هزار و ۱۴۷ نفر ساعت معادل ۷۰ هزار و ۸۵۶ نفر دوره در بخش دولتی است.
به اعتقاد شما بین فعالیت فنی و حرفه ای وعلمی کاربردی ها موازی کاری وجود دارد یا نه؟
نخیر، به دلیل اینکه سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور متولی ارائه آموزشهای غیر رسمی بوده و گواهی نامه مهارت به جای مدرک تحصیلی ارائه می‌دهد.سازمان فنی و حرفه ای کشور در ساختار نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه ای دارد .این سازمان به عضویت رسمی سازمان جهانی آموزشهای مهارتی (TVTO) در آمده و کد دوره های آموزشی آن تحت نظر سازمان جهانی کار (ILO) تعریف شده است و مدارک صادره از سوی این سازمان اعتبار بین المللی دارد .
آموزشهای فنی وحرفه ای انجام فعالیت‌هایی است که می‌تواند فرد را برا ی احراز کسب و کار مناسب آماده نماید یا کارایی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد و کسب مهارت را در راستای تکنولوژی وعلوم وابسته به همراه دانش‌های خاص مربوط به شغل در بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی گسترش دهد.
نظر شما