بازار؛ گروه استانها: یکی از قدیمی‌ترین و مؤثرترین انواع گردشگری، گردشگری فرهنگی است زیرا ۴۰درصد از گردشگران سراسر جهان را گردشگران فرهنگی تشکیل می‌دهند.
امروزه با توجه به رقابت‌های جهانی در عرصه گردشگری باید بسته‌های جذابی برای موزه‌ها در نظر بگیریم زیرا موزه‌ها نقش مؤثری در جذب گردشگران دارند، به‌ویژه در ایران که فعال‌ترین حوزه مربوط به گردشگری فرهنگی است باید در بهبود کیفیت موزه‌ها تلاش کرده و بر تعداد موزه‌ها در مکان‌های مختلف کشور افزود.
خراسان رضوی با دارا بودن ۹۴ موزه فعال سهم چشمگیری از ۷۱۱ موزه کشور دارد، تقریباً بیش از ۱۳ درصد از موزه‌های کشور در این استان قرار دارد که از این رقم ۲۳ مورد آن به‌صورت مستقیم تحت نظر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی است.
به‌منظور بررسی نقش موزه‌ها در اقتصاد گردشگری محمدرضا پهلوان رئیس گروه امور موزه‌ها و اموال منقول میراث‌فرهنگی خراسان رضوی که در رشته موزه‌داری تحصیلات خود را به پایان رسانده و از طرفی تألیف کتاب موزه‌های خراسان رضوی و ساخت و مدیریت ۱۲ موزه مردم‌شناسی را در کارنامه خود دارد گزینه مناسبی است تا ساعتی را با وی در خصوص نقش اقتصاد موزه در خراسان رضوی به گفت‌وگو بنشینیم
* نقش موزه‌ها در آشنایی مردم با فرهنگ خراسان رضوی چیست؟
همه بر این باورند که اگر بخواهید ایران را بشناسید باید خراسان را بشناسید و اگر خراسان را شناختید بیش از ۵۰ درصد تاریخ ایران را پیداکرده‌اید.
اگر در خراسان بخواهیم به تاریخ موزه‌داری بپردازیم باید به سراغ آستان قدس رضوی برویم، چون موزه‌های ارزشمندی در این مجموعه شکل‌گرفته است.
* موزه‌ها تا چه میزان در اقتصاد استان می‌توانند نقش ایفا کنند؟
هنوز موزه‌های استان و کشور در سبد بازدید خانواده‌ها آن‌طور که انتظار است؛ راه پیدا نکردند و بسیاری از مردم و بازدیدکنندگان بر اساس اوقات فراقت نه بر اساس یک نیاز فرهنگی به موزه می‌آیند و به همین دلیل شاید در یک نظر بتوان گفت بخش کمی از اقتصاد گردشگری استان و حتی کشور را تأمین می‌کنند و این‌یک موضوع فراگیر است.
متأسفانه هنوز برنامه مدون گردشگری و موزه گردی وجود ندارد به‌ویژه در مشهد که محور سفر گردشگری مذهبی است.
* نقش اقتصادی موزه‌ها در خراسان رضوی چقدر پررنگ است؟
نقش موزه‌ها و اماکن تاریخی در بخش اقتصاد گردشگری وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی قابل‌توجه و تأمل است ولی در اقتصاد گردشگری استان خراسان رضوی نیاز به کار و فعالیت بیشتری دارد که بایستی چاره‌ای اندیشیده شود.
از جایی که در کشورهای توسعه اقتصاد و فرهنگ مکمل همدیگر هستند به اعتقاد من فرهنگ اولی تر و زیرساخت اقتصاد است.
در اصل فرهنگ پیوست اصلی اقتصاد گردشگری است مانند فرهنگ برنامه‌ریزی توریستی شهری، فرهنگ آیین و آداب برخورد با گردشگر و توریست همانند آیین آداب و معاشرت در واحدهای اقامتی شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مهمانسرا ، زائرسراها و اخیراً هم گسترش و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی همه و همه فرهنگ و زیرساخت اقتصاد را تشکیل می‌دهند که این بخش قابل‌توجهی از اقتصاد گردشگری است.
* برای بهره‌مندی از اقتصاد موزه چه باید کرد؟
برای بهره‌مندی از اقتصاد موزه باید نسبت به فرهنگ بازدید از موزه‌ها همت بیشتری انجام داد.
در این راستا نیاز است تا دستگاه‌های متولی امر گردشگری موزه‌ها را بیشتر ببینند چراکه موزه‌ها آیینه تمام نمای گذشته ما هستند که بامطالعه در این آثار می‌شود آینده‌ی بهتری ساخت.
برای ساخت و طراحی‌های جدید صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ؛ بایستی از آثار موزه‌ای ارزشمند و تاریخی بهره گرفت چراکه همین آثار موزه‌ای به هنگام تولد یا ساعت خودشان یک اثر صنعت دست بودند و گذشت و مرور زمان آن‌ها را تبدیل به آثار تاریخی کرده است .
* چگونه می‌توان موزه گردی را تبدیل به فرهنگ کرد؟
بایستی بازدید از موزه‌ها را در برنامه سفر گردشگران و توریست‌ها بیشتر تقویت کرد بایستی ارتباط بیشتری با حوزه‌ای وابسته همچون واحدهای اقامتی و دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی ( آژانس ها ) وتور گردان‌ها گرفت و آن‌ها را مجاب کرد که ضمن معرفی موزه‌ها؛ در برنامه بازدید و سفرشان بازدید از موزه‌ها هم داشته باشند.
در همین راستا نیاز است تا ارتباط فرهنگی و نمایش‌های مشترک بین موزه‌های داخلی و خارجی با برگزاری نمایشگاه را تقویت و بیشتر کرد،همچنین تمام دستگاه‌ها را مجاب کرد که حداقل یک فضای حتی به‌صورت محدود ؛ به امر معرفی تاریخ و پیشینه شکل‌گیری خود در قالب موزه داشته باشند
* رسانه‌ها تا چه میزان می‌توانند به این موضوع کمک کنند؟
به نظر من در شبکه‌های اجتماعی و مجازی؛ موزه‌ها را باید بیشتر معرفی کرد و می‌توان موزه‌های مجازی و بازدیدهای مجازی از موزه‌ها گذاشت و موزه‌ها را در مکان مناسب و پر رفت‌وآمد ایجاد کرد .
بایستی برای موارد جانبی موزه‌ها همانند آزمایشگاه مرمت آثار؛ کتابخانه‌های تخصصی،سالن اجتماعات، کافی‌نت، کافه کتاب و کافی‌شاپ ایجاد کرد و موزه را به‌صورت یک بسته کامل که نیاز علاقه‌مندان را برطرف کند ایجاد کرد .
موزه‌ها باید تقویم مناسبتی برای برنامه‌های طول سال داشته باشند و محل رفت‌وآمد و پاتوق هنر و هنرمندان بشود بایستی ارتباط موزه‌ها و مجموعه‌داران کلکسیونرها را تقویت کرد و پهنه گسترده‌تری برای نمایش آثار آن‌ها دید.
* پس با این تفاسیر می‌توان موزه را در خدمت گردشگری دید؟
اگر موزه‌ها نقش مؤثری در توسعه جامعه ایفا کنند می‌توان از آن‌ها برای توسعه گردشگری نیز استفاده کرد البته این به شرطی است که جامعه با موزه‌ها تعامل داشته باشد اما به این معنا نیست که تمامی موزه‌ها را در خدمت گردشگری ببینیم.
ما نباید با موزه‌ها یکسان برخورد کنیم بسیاری از موزه‌های دانشگاهی، صنعتی و تخصصی باهدف گردشگری ایجاد نشده‌اند بلکه باهدف پژوهش و تحقیق احداث‌شده‌اند.
خراسان رضوی رنگین‌کمان موزه
همه‌ساله تعداد بسیاری از مردم سراسر ایران و جهان از موزه‌ها و آثار فرهنگی برجسته همچون موزه بزرگ خراسان، آرامگاه فردوسی و موزه توس، آرامگاه و موزه نادر، آرامگاه خیام، موزه نجوم، آرامگاه عطار، موزه باستان‌شناسی و سایت موزه شادیاخ نیشابور، موزه‌های باستان‌شناسی و مردم‌شناسی گناباد، سایت موزه بندیان درگز، موزه‌های شهرهای چناران، قوچان،کلات، تایباد، فریمان، تربت‌جام، سبزوار، تربت‌حیدریه، رشتخوار، خواف، بردسکن، موزه مردم‌شناسی رباط ویرانی شاندیز، برج تاریخی علی‌آباد کاشمر، رباط شرف سرخس و مدرسه غیاثیه خرگرد خواف بازدید می‌کنند.
نظر شما