بازار؛ گروه بین الملل: یکی از وعده‌های داده شده از سوی بایدن در خصوص بازگشت به برجام و لغو تحریم‌های ایران بوده، اما تا کنون این امر محقق نشده و دولت آمریکا همانند همیشه با بهانه جویی اعلام می‌کند که در ابتدا ایران باید به تعهدات خود در برجام عمل کند.
مدیرکل آژانس بین المللی اتمی نیز می‌گوید دسترسی به داده‌های لازم برای راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران مستلزم بازگشت تهران به تعهدات برجامی است.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «پروفسور ویلیام بیمن» تنظیم نموده که در ادامه می آید. پروفسور ویلیام بیمن، استاد و رئیس دپارتمان انسان‌شناسی دانشگاه مینه سوتا آمریکا است. وی یک پژوهشگر شناخته شده بین‌المللی در زمینه خاورمیانه و جهان اسلام، به‌ویژه ایران، منطقه خلیج‌فارس و آسیای میانه به شمار می‌رود. بیمن همچنین طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم‌شناسی آمریکا را بر عهده داشته است.
*«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین المللی اتمی، می‌گوید دسترسی به داده‌های لازم برای راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران مستلزم بازگشت تهران به تعهدات برجامی است. بر این اساس آژانس به دنبال این است تا بدون رفع تحریمها از سوی آمریکا، تهران را وادار به انطباق کامل با برجام کند. ارزیابی شما چیست؟
بین ایران و ایالات متحده آمریکا بن بست وجود دارد. تا زمانی که تحریم ها برداشته نشوند، ایران غنی سازی اورانیوم را کاهش نمی دهد. ایالات متحده آمریکا تحریم ها را لغو نمی کند مگر اینکه ایران به سطح غنی سازی برجام برگردد.
ایران برای انجام هر کاری به ایالات متحده آمریکا اعتماد ندارد و ایالات متحده برای انجام هر کاری به ایران اعتماد ندارد. بنابراین همه نشسته و به هم خیره شده اند.
تنها چند راه برای برون رفت از این بن بست وجود دارد. راه حل وساطت و میانجیگری با یک شخص ثالث بی طرف. قطر و عمان هر دو پیشنهاد داده اند واسطه باشند، اما مشخصات بین المللی آنها بسیار جزئی است و عمان به تازگی یک حاکم جدید منصوب کرده است.
ارائه نوعی اعتبار تضمینی؛ که در آن اشخاص ثالث باعث پاسخ دو طرف می شوند. ارائه اعتبار تضمینی در املاک و مستغلات فرایندی است که شخص ثالث در معاملات املاک و مستغلات و همچنین انتقال سند وجوه را نگه می دارد. هنگامی که سند و پول توسط شخص ثالث دریافت و تأیید شد، آن شخص پول را به فروشنده و سند را به خریدار منتقل می کند.
برداشتن گام های سطحی. ایالات متحده آمریکا یک تحریم کوچک را لغو می کند و ایران با بازرسی از آژانس انرژی هسته ای ایران غنی سازی را با یک افزایش جزئی کاهش می دهد.
این راه حل ها فقط ایده هستند و مشکل به دلیل پیچیدگی تحریم ها - ده ها و ده ها مورد مجازات در زمان های مختلف اعمال شده - و پیچیدگی صنعت انرژی هسته ای ایران بسیار پیچیده است.
*آژانس در حالی ایران را برای انطباق کامل با برجام تحت فشار می گذارد که کاهش تعهدات برجامی ایران نقض NPT و پادمانهای آژانس نیست و مرتبط با برجام است که آمریکا آنرا نقض کرد و اروپا هم به تعهدات خود ذیل آن عمل نکرد. به نظر می رسد آژانس ایفاگر نقشی سیاسی شده است. چرا که ایران به تعهدات خود ذیل NPT عمل کرده است. نظر شما چیست؟
آژانس انرژی هسته ای هیچ قدرتی برای تحت فشار قرار دادن هرکسی برای انجام هر کاری ندارد. آژانس یک سازمان نظارتی است، نه یک سازمان اجرای قانون. آنها اطمینان از انطباق با پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) و بازرسی تحت پروتکل های برجام را بر عهده دارند.
آژانس بین المللی انرژی هسته ای و بازرسان آن هیچ قدرتی در تقاضا، مذاکره یا انجام کار دیگری به غیر از انجام بازرسی و گزارش در هنگام همکاری یا عدم همکاری هر کشوری با بازرسی ها و اینکه آیا این کشور با پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای مطابقت دارد یا خیر؛ ندارد.
آنچه «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد آنچه ایران باید یا نباید انجام دهد، چیزی می گوید صرفاً نظر وی است. اظهارات گروسی تنها زمانی می تواند تأثیر سیاسی داشته باشد که برخی از طرف های برجام آنها را جدی گرفته و آنها را سیاسی جلوه دهد.
مدیران کل پیشین آژانس بین المللی انرژی هسته ای برای حفظ نقش سیاسی بی طرف خود بسیار محتاط بوده اند. آنها نظرات خود را ارائه دادند ، اما این نظرات قدرت آن را نداشت که کسی را مجبور به کاری کند.
*رهبر ایران در سخنرانی اخیر خود اعلام کرده که عجله ای برای بازگشت به برجام وجود ندارد. به نظر می رسد ایران به دنبال این است تا حاصل ۳ سال مقاومت را به راحتی از دست ندهد. از سوی دیگر دولت بایدن نیز عجله ای از خود نشان نمی دهد. روند کنونی را چگونه ارزیابی می کنید؟
این ارزیابی صحیح است. هیچ یک از طرفین خود را مجبور نمی دانند که برای احیای برجام سریعاً حرکت کنند. رئیس جمهور بایدن وظایف سیاسی بزرگی را بر عهده دارد که با آنها روبرو شده است. برجام یک بمب سیاسی بالقوه است. شروع مذاکرات بر سر برجام فقط می تواند یک مسئولیت برای بایدن باشد.
ایران در بهار امسال انتخابات دارد. مذاکرات درباره برجام نیز تأثیر منفی مشابهی در سیاست ایران خواهد داشت. اگر ایران مایل به جلو آمدن و امتیاز دادن نیست، دولت بایدن کاملاً خوشحال است که منتظر بماند.
*با توجه به تحولات جاری در خصوص برجام، به نظر می رسد گفتگوها زودتر از انتخابات ریاست جمهوری ایران صورت نگیرد. این در حالی بود که به نظر می رسید بایدن علاقمند است تا گفتگوهای برجامی زودتر شروع شود ولی مواضع وی و تیم سیاست خارجی وی تغییر کرده است. اگر به نظر شما تغییری صورت گرفته، دلایل آن چیست؟
همانطور که در بالا گفتم، رئیس جمهور بایدن بسیار پرمشغله است و ریاست جمهوری او به حفظ حمایت دو جانبه از اقدامات قانونگذاری او بستگی دارد. مذاکره با ایران توسط جمهوری خواهان برای حمله به بایدن مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
او واقعاً توانایی انجام این کار را ندارد مگر اینکه بتواند نشان دهد که ایالات متحده برنده شده است. من کاملا مطمئنم که مذاکرات پشت صحنه در حال انجام است، اما نمی توان آنها را علنی کرد. اما توجه داشته باشید، سخنان بایدن در مورد ایران در مقایسه با سخنان ترامپ و پمپئو به طور جدی تنزل یافته است.
از زمان ریاست جمهوری بایدن تا کنون ما محکومیت های ایران یا تحریم های اضافی را ندیده ایم. این مهم نشان می دهد که بایدن و تیمش در تلاشند راه حل نهایی این معضل را هموار کنند، اما بلافاصله این اتفاق نمی افتد - و مطمئناً حتی تا زمان اتمام انتخابات ریاست جمهوری ایران نیز آغاز نخواهد شد. فقط پس از انتخابات ایران است که بایدن می داند با چه کسی قرار است کار کند.
نظر شما