جذابیت‌ها و فرصت‌های «اقلیم کردستان عراق» برای تجار ایرانی کدامند؟

بازار؛ گروه بین الملل: مرکز تجاری و ‌نمایشگاه دائمی بازرگانی ایران در اقلیم کردستان عراق، بزودی در سلیمانیه گشایش می یابد.

این خبر را «مهدی شوشتری» سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در سلیمانیه اعلام کرده و در این ارتباط افزوده است که هدف از ایجاد این مرکز که مجوز فعالیت آن از سوی سازمان توسعه تجارت ایران صادر شده، عرضه مستقیم و بدون ‌واسطه کالاها و محصولات تولیدی ایران به تجار و بازرگانان عراق و اقلیم کردستان، معرفی و شناساندن کالاهای با کیفیت ایرانی و مشاوره تجاری و حقوقی به فعالان اقتصادی و تجاری دو طرف است.

مراودات تجاری ایران و اقلیم کردستان عراق طی سال های گذشته روند رو به افزایشی داشته است و این نخستین بار است که نمایشگاه دائمی محصولات ایرانی در اقلیم کردستان گشایش می باید.

حجم مبادلات تجاری ایران و اقلیم کردستان عراق
ارتباط تجاری بین ایران و اقلیم کردستان عراق سالانه به ۶ میلیارد دلار در سال می‌رسد و طی یکسال گذشته حجم تجاری دو طرف همزمان با محدودیت های ناشی از شیوع جهانی کرونا، حتی بیشتر هم شده است، چون زمانی که شیوع ویروس کرونا باعث توقف تجارت بین ایران و عراق شد، تجارت تا حد زیادی از طریق این گذرگاه های مرزی بین ایران و اقلیم کردستان عراق ادامه داشته است.

از سوی دیگر حجم تجارت ایران با عراق در سالهای اخیر حدود ۱۳ میلیارد دلار بوده است که تقریباً نیمی از آن از مرزهای زمینی با مناطقی که تحت کنترل اقلیم کردستان هستند، صورت گرفته است.

بنابراین حجم تجارت ایران با عراق بویژه از مبادی مرزی اقلیم کردستان بسیار قابل توجه است.

چرا اقلیم کردستان عراق؟
در عین حال تجارت با عراق از طریق اقلیم کردستان عراق برای بسیاری از تجار و فعالان اقتصادی ایران یک فرصت جذاب به شمار می رود.

توجه تجار ایرانی به اقلیم کردستان عراق بیش از هرچیز ناشی از بازار مصرف پراستعداد این منطقه از شمال عراق است. اقلیم کردستان برای تجار ایرانی به تنهایی نقش یک کشور مانند جمهوری آذربایجان یا ترکمنستان را ایفا می‌کند. عراق از ١٨ استان تشکیل شده است که پنج استان و بخش‌هایی از سه استان عراق در منطقه کردستان عراق واقع شده‌اند. اربیل، حلبچه، دهوک، سلیمانیه و کرکوک استان‌های اقلیم کردستان عراق هستند که حدود ٦‌میلیون نفر جمعیت دارند. براین اساس عامل جمعیتی اقلیم کردستان عراق در جذب بازار محصولات ایرانی بسیار درخور توجه است.

از سوی دیگر مردم اقلیم کردستان عراق به نسبت از کل کشور عراق ثروتمندتر محسوب می‌شوند و درحالی‌که سرانه تولید ناخالص داخلی کل عراق فقط حدود ٥‌هزار دلار است، سرانه تولید ناخالص داخلی اقلیم کردستان عراق حدود ٧‌هزار دلار از سوی بانک جهانی برآورد شده است و این درواقع بازار قدرتمندتری از لحاظ توان خرید شهروندان در اختیار تجار ایرانی می‌گذارد. 

همچنین اقلیم کردستان دروازه و گلوگاه تجارت عراق است و چیزی نزدیک به ٧٠ تا ٨٠ درصد کالاهایی که قرار است به عراق وارد شود، از مرز باشماق و از طریق این اقلیم وارد می‌شود. به جز این، نزدیک به ٦٠‌درصد تجارت ایران با عراق به تنهایی با اقلیم کردستان انجام‌می‌شود، به همین دلیل این منطقه برای اقتصاد ایران اهمیت زیادی دارد.

در ادامه فرصت ها و دلایل جذابیت بازار اقلیم کردستان برای تجار ایرانی، باید در نظر داشت که بوروکراسی‌های اداری در این منطقه بسیار کم است و علاوه بر این، رفت‌وآمد آسان به این منطقه، پرداخت و دریافت راحت‌تر پول، دسترسی به سایر بازارها به‌ویژه سوریه از طریق اقلیم کردستان ازجمله دیگر مزیت‌های این منطقه است.

این موضوع را نیز می بایست در نظر داشت که از نظر فرهنگی بیشترین پیوندها و ارتباطات اقلیم کردستان عراق با جمهوری اسلامی ایران است، چون از یک طرف مقامات و شهروندان اقلیم همواره با دولت مرکزی بغداد دچار اختلاف نظر هستند و از سمت شمال نیز به دلیل جنگ دولت آنکارا با کردها، شهروندان اقلیم کردستان نیز نگاه چندان مثبتی به تولیدات و صنایع ترکیه ای ندارند، همان طور که سال گذشته نیز کمپین تحریم کالاهای ترکیه ای در شهرهای کردنشین شمال عراق به راه افتاد. این در حالی است که اشتراکات تاریخی و فرهنگی اقلیم کردستان با ایران باعث شده تا همواره نگاه مثبت و قابل اعتمادتری به کالاهای ساخت ایران باشد.

در عین حال تاجران ایرانی و بطور کلی تولیدکنندگان ایرانی برای حضور فعال تر در بازار اقلیم کردستان عراق با یکسری چالش ها نیز روبرو هستند. از جمله ضعف بسته‌بندی از مهم‌ترین موانع حضور موفق کالاهای ایرانی در بازار اقلیم کردستان و درنتیجه واگذار کردن بازار برخی کالاها به رقبای ایران ازجمله ترکیه است.

یک موضوع مهم دیگری مرتبط با نظام و ساختار توزیع کالاهای ایرانی در اقلیم کردستان عراق است. در چند سال گذشته کالاهای ایرانی با واسطه در اقلیم کردستان عراق توزیع شده‌اند که همین امر منجر به شکل‌گیری دیدی منفی نسبت به کالاهای ایرانی شده است. در این ارتباط لازم است تا مقامات وزارت خارجه و کنسولگری ایران در اقلیم کردستان عراق اقدامات لازم برای توزیع مناسب و حذف واسطه و دلال گری در رساندن کالاهای ایرانی به دست مصرف کنندگان را دنبال کنند.