صدیقه امیدی؛ خبرگزاری بازار: شهر سی سخت که در ۳۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج قرار دارد، مقصد گردشگرانی است که خود را به دل طبیعت می سپارند و می روند از کوه بلندی بالا تا نور برداند از نفس گرم شقایقهایش.
گردشگرانی که به «سی سخت» وارد می شوند، عظمت دنای استوار را به نظاره می نشینند و با نفس بابونه و چویل و آویشن همراه می شوند.
سی سخت به شهر سی پهلوان شهره است و نام آن برگرفته از نام سی پهلوان نامی کی‌خسرو کیانی و کشته شدن آنان در محلی بنام گردنه بیژن در دل قلل دناست.
واقع شدن سی سخت در دامنه دنا، بلند ترین کوه زاگرس و وجود چشمه سارهای فراوان و رودخانه های خروشان و باغستانهای انگور، سیب و گردو از سی سخت بهشت گونه ای ساخته که سالانه مأمن هزاران گردشگر ایرانی و خارجی است.
مدیر کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه سی سخت دارای پیشینه تاریخی بسیار قدیمی است، می گوید: سابقه سکونت در شهر سی سخت به قبل از اسلام برمی گردد.
مجید صفایی در گفتگو با خبرنگار بازار می افزاید: آثار سفالی تمدنهای قدیمی در حفاریهای این شهر به دست آمده و گورهای انسانی با قدمت ۳۰۰۰سال قبل از میلاد در این شهر کشف شده است.
وی بیان می کند: در «تل اسپید» آثاری از هزاره اول تا دوره ساسانی و تا دوره صفوی شناسایی شده و این تپه در آثار تاریخ ملی به ثبت رسیده است.
صفایی می افزاید: تل قلات که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده نیز دارای آثاری از دوران سلجوقی تا قاجاریه است.
دنا مهمترین جاذبه طبیعی سی سخت
یکی از مهمترین دیدنیهای طبیعی سی سخت، وجود رشته کوه دنا با ارتفاع چهار هزار و ۴۴۸ متر و ۴۴ قله با ارتفاع بالای چهار هزار متر است.
سی سخت در رزوهایی که دنای سپید پوش استوار ایستاده است، میهمان کوهنوردان و صخره نوردان بوده و این کوه سترگ و زیبا بسیاری از گردشگران را به این شهر می کشاند.
حوض دال، فاش مستان، بیژن دو و سه، قزل قله، برج آسمانی و دیگر قله های دنا، هر ساله طبیعت زیبای خود را در فصلهای مختلف به گردشگران بسیاری نشان می دهد و خاطره ای زیبا و به یاد ماندنی را برای آنها رقم می زند.
یکی دیگر از منطق زیبا و دیدنی سی سخت، پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا بوده که زیست بومی زیبا و شگفت انگیز را در خود جای داده و به عنوان دهمین ذخیرگاه زیستکره در سازمان یونسکو ثبت شده است.
مدیر کل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه این منطقه ناحیه ای کاملا کوهستانی، صخره ای با پرتگاه ها و ارتفاعات صعب العبور، است، می گوید: در دامنه ها با وجود یکسری تپه ماهور، دارای بلندترین نقطه ارتفاعی 4 هزار و 425 متر با اختلاف ارتفاع بلندترین و پست ترین نقطه منطقه حداقل 3 هزار متر می باشد.
اسدالله هاشمی می افزاید: منطقه حفاظت شده دنا از نظر تنوع گونه های گیاهی بسیار با ارزش است و با توجه به مجموعه درختان و گیاهان جنگلی، مرتعی، دارویی، خوراکی و تزئینی، سرمایه ژنتیکی با ارزشی محسوب می شود.
وی بیان می کند: حیات وحش این منطقه معرف تنوع زیستی جانوران کوهستان زاگرس بوده و در سال ۱۳۸۹ منطقه حفاظت شده دنا با موافقت شورای عالی یونسکو به عنوان ذخیرگاه زیست کره شناخته شد.
منطقه حفاظت شده دنا وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۶۶۰هکتار داشته و دارای۱۵۵ گونه جانوری پرنده، ۲۴ گونه جانوری پستاندار، ۲۰ گونه آبزی و ۳۹ گونه خزنده است
هاشمی تصریح می کند: منطقه حفاظت شده دنا وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار داشته و دارای ۱۵۵ گونه جانوری پرنده، ۲۴ گونه جانوری پستاندار، ۲۰ گونه آبزی و ۳۹ گونه خزنده است.
وی می افزاید: سایت گوزن زرد ایرانی با ۱۷ راس گوزن هم در این منطقه قرار دارد.
منطقه حفاظت شده دنا یک اکوسیستم ویژه دارای بیش از یک هزار گونه گیاهی است که از این تعداد ۴۵ گونه بومی و منحصر به دنا بوده و دنا به تنهایی به اندازه ۴۶ کشور دنیا گونه گیاهی آندومیک دارد.
رودخانه بشار، خرسان، کارون، مارون، زهره و بسیاری از رودخانه های دیگر از کوه های دنا سر چشمه گرفته و اینها منبع بسیاری از رودخانه های پر آب جنوب ایران بوده هستند که به عنوان ذخیره گاه منابع آب، نقش مهمی در زندگی مردم جنوب کشور داشته و همه از دنا سرچشمه می گیرند.
طبیعت بر جای جای این زیست بوم زیبا نقشی زیبا از طراوت و سر سبزی نگاشته و یکی از این زیباییها دریاچه کوه گل در دامنه دنا است.
این دریاچه در شمال شرقی شهر سی سخت و هشت کیلومتری آن واقع شده، دارای جاده دسترسی آسفالته تا اردوگاه بوده و در فصل بهار که لاله های واژگون و شقایق و بابونه در کنارش سر بر می آورند زیبایی آن را دوچنان می کنند.
یکی دیگر از زیباییهای طبیعی سی سخت چشمه میشی است که در چهار کیلومتری شمال شرقی شهر سی سخت قرار داشته و از پرآب ترین و خنک ترین چشمه های زاگرس است.
چشمه بشو چشمه ای اساطیری
این چشمه بر اساس داستانهای اساطیری به چشمه «بشو» معروف است و خروشان و زیبا از صخره ها جاری شده و خود را به دامنه دنا می رساند.
روستاگردی از جاذبه هایی است که می تواند دل هر بیننده ای را در این دیار برباید، روستاهایی که در انبوه درختان جا خوش کرده و بوی کاهگل و رودخانه و آبشار می دهند.
روستای باستانی لما یکی از این روستاهاست که در کنار رودخانه بشار قرار دارد و گورهای انسانی با قدمت سه هزار سال قبل از میلاد درآن کشف شده از جاذبه های گردشگری این شهر است.
یکی دیگر از این روستاها «کریک» است که از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان دنا به شمار می‌رود و سابقه یکجا نشینی در این منطقه به دوران قبل از اسلام بر می گردد و این روستا به ماسوله جنوب شهره بوده و در ۲۵ کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد.
معماری این روستا که در میان دره ای سرسبز در پای کوههای سپید پوش دنا و در کنار رودخانه ای خروشان قرار گرفته به صورت پلکانی است به طوری که بام هر خانه حیاط خانه بالایی می شود و مصالح به کار رفته در ساخت بناها به صورت ترکیبی از خشت، چوب و سنگ است.
زیباییهای سی سخت از هر آنچه طبیعت در دامنه های زاگرس نگاشته، زیباتر است و این زیباییها، به شکل غارها، آبشارها، رودخانه ها، چشمه ها و درختان زیبا در دل این سرزمین خودنمایی می کند.
سی تن از پهلوانان با وفای ایرانی از جمله بیژن، به دنبال یافتن او آخرین رمق خود را در گردنه کوه، جایی که امروز بنام گردنه «بیژن» جاودان مانده است، از دست می‌دهند و جان خود را فدای وفای به عهد و پیمان خود می کنند و به یاد آن سی پهلوان سخت کوش، این منطقه «سی سخت» نام می گیرد
اهالی سی سخت و منطقه وجه تسمیه آن را برگرفته از افسانه های اساطیری می دانند و اعتقاد دارند که «کی خسرو» پادشاه دادگستر ایران زمین پس از آنکه جانشین خود را در «تل خسرو» (تپه ای باستانی در پنج کیلومتری یاسوج) تعیین می کند، به سوی دنا می رود و کی‌خسرو در دامنه دنا و سی سخت کنونی، در چشمه ای جوشان و بسیار پرآب و سرد که بومیان، امروز آن را چشمه «بشور» می‌نامند، خود را تطهیر می‌کند.
سپس کی خسرو روی سنگ بزرگی در بالای این چشمه قرار می‌گیرد و آخرین نصایح خود را به سپاهیانش بازگو می‌کند. سنگی که اکنون به نام «بردشاه» معروف است و در پایین گردنه بیژن قرار دارد.
او از سپاهیانش می خواهد او را ترک کنند و بازگردند زیرا این سفری بی بازگشت برای او خواهد بود و بومیان بر این باورند که پس از آن کی‌خسرو برای عبادت به سمت کوه دنا می رود و از نظرها دور می‌شود و سی تن از پهلوانان باوفای ایرانی از جمله بیژن، به دنبال یافتن او آخرین رمق خود را در گردنه کوه، جایی که امروز بنام گردنه «بیژن» جاودان مانده است، از دست می‌دهند و جان خود را فدای وفای به عهد و پیمان خود می کنند و به یاد آن سی پهلوان سخت کوش، این منطقه «سی سخت» نام می گیرد.
کشف قبرستانی باستانی به قدمت هزاره سوم قبل از میلاد
نام بسیاری از قلل و مکان‌ها در دنا و دامنه های و کوهپایه‌های آن متاثر از این افسانه است و در میان آنها نام هایی همچون راه آسمانی، غار کی‌خسرو، گردنه بیژن، قلعه کهزاد و... وجود دارد و کشف قبرستانی باستانی مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد و بقایای شهر باستانی «دینا» به این افسانه‌ها رنگ واقعیت می بخشد.
هر چند این شهر، اکنون با آسیبهای ناشی از زلزله دست و پنجه نرم می کند اما شهر سی پهلوان، باز هم میزبان خیل عظیم گردشگران و طبیعت گردان خواهد بود و دوباره بلوطها مامنی خواهند شد برای دردهای مردمانی که همچون سی پهلوان ایستاده اند.
بهار که از راه برسد، آویشن و بابونه و چویل که جوانه بزند، باز هم شکوفه های سیب و انگور بر چهره این شهر لبخند می زنند و سی سخت همچون گذشته، زیبا و دیدنی میزبان خوبی برای مسافرانش خواهد شد.
نظر شما