بازار؛ گروه انرژی: وضعیت اقتصاد ایران در سال جدید قرن به نحوه مذاکرات ایران با آمریکا گره خورده است. از کشورهای اروپایی گرفته تا آسیایی همه برای شروع مراودات اقتصادی خود منتظر تعیین تکلیف تحریم‌های اقتصادی علیه ایران هستند. کار به جایی رسیده که مجیدرضا حریری رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین هم «نحوه و میزان تعاملات تجاری ایران با چین را بسته به وضعیت برجام می‌داند.»
با وجود تاکیداتی که دولت روی اجرای قراردادهای تجاری با این کشور آسیایی دارد، اما به نظر می‌رسد در صورت ادامه تحریم‌ها نمی توان روی چینی‌ها هم خیلی حساب باز کرد. آنگونه که آمارهای اعلامی نشان می‌دهد ایران و چین در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ میلیارد دلار تبادل تجاری داشته اند که تقریبا یک سوم سال ۲۰۱۴ است و دز مقایسه با ۲۰۱۹ کاهش حدود ۳۴ درصدی را نشان می‌دهد. البته آنگونه که حریری می‌گوید این کاهش تجارت ناشی از کوچک شدن اندازه تجارت خارجی ما است.
او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید که به دلیل تحریم‌ها ناچار بودیم که به ازای نفتی که به این کشور صادر می‌کردیم کالا دریافت کنیم و به ازای تمام پول نفتمان کالا وارد کردیم.
متن کامل گفتگوی بازار با مجیدرضا حریری رییس اتاق بازرگانی ایران و چین را در ادامه می‌خوانید:
تجارت ایران و چین در ۲۰۲۰ حدود ۱۶ میلیارد دلار بوده که از افت حدود ۳۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ حکایت می کند
* در سال گذشته اخبار متعددی درباره توسعه ارتباطات تجاری ایران و چین منتشر شده است. از امضای قرارداد ۲۵ ساله با این کشور تا واگذاری جزیره کیش به چینی‌ها برای سرمایه گذاری. هرچند که این اخبار از سوی مسئولان دولتی تکذیب شده اما بسیاری از احتمال افزایش مراودات و تعاملات تجاری بین دو کشور سخن می‌گویند. درحال حاضر تجارت دو کشور در چه وضعیتی قرار دارد؟
تجارت ایران و چین در ۲۰۲۰ حدود ۱۶ میلیارد دلار بوده است که ۷.۵ میلیارد دلار آن مربوط به صادرات ایران به این کشور و وارداتمان حدود ۸.۵ میلیارد دلار بوده است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد مجموع تجارتمان حدود ۳۴ درصد کاهش داشته است.
تجارت ما با این کشور آسیایی نسبت به تاریخ مذکور به کمتر از یک سوم رسیده که سهم چین از تجارت ایران حدود ۲۶ درصد اعلام شده است. به عبارت دیگر قدر مطلق تجارت چین با ایران کوچک تر شده اما قدر نسبی آن بزرگ‌تر شده است
* این حجم از افت تجاری با چین چه دلیلی می تواند داشته باشد؟ پاندمی کرونا این شرایط را به وجود آورده است؟
مهم ترین دلیل اصلی این کاهش به دلیل تحریم ها و کاهش ارزش نفت بوده است. البته باید توجه داشت که در سال های گذشته اندازه تجارت ایران به شدت کوچک شده است. آنگونه که آمارها نشان می دهد صادرات و واردات رسمی ایران در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بود. در آن روزها چین با تجارت ۵۲ میلیارد دلار(با احتساب نفت) سهمی حدود ۲۰ درصدی از تجارت خارجی ایران را به خود اختصاص داده بود. در سال ۲۰۲۰ تجارت ایران و چین به حدود ۱۶ میلیارد دلار رسیده است. در حالی تجارت ما با این کشور آسیایی نسبت به تاریخ مذکور به کمتر از یک سوم رسیده که سهم چین از تجارت ایران حدود ۲۶ درصد اعلام شده است. به عبارت دیگر قدر مطلق تجارت چین با ایران کوچک تر شده اما قدر نسبی آن بزرگ‌تر شده است. دلیل آن هم این است که اندازه تجارت خارجی ما درحال کوچک و کوچک‌تر شدن است. بنابر این اگر خواهان رشد تجارت با این کشور هستیم، باید اندازه تجارت خود را بزرگ‌تر کنیم.
در سال های گذشته اندازه تجارت ایران به شدت کوچک شده است. آنگونه که آمارها نشان می دهد صادرات و واردات رسمی ایران در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بود
* اما با وجود اینکه چینی ها به ظاهر خود را شریک تجاری ایران می‌دانند و مدعی اند که به تحریم های تجاری آمریکا علیه ایران توجهی نمی‌کنند، اما حجم واردات نفت خود از ایران را کاهش داده اند؟
به دنبال اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران از آبان ۹۷ توسط دونالد ترامپ، تنها کشوری که آمارهای رسمی اعلامی آن از تداوم واردات نفت از ایران حکایت می کند، چین است. به عبارت دیگر این کشور عملا این تحریم را نادیده گرفته و در آمارهای اعلامی خود هم این مساله را قید می‌کند. اما اینکه چه میزان نفت خریداری می‌کند، آمار محرمانه ای است که مسئولین سیاسی و اقتصادی کشور از آن اطلاع دارند. حتی من بخش خصوصی نیز از آن بی خبر هستم. اما شک نکنید بخش زیادی از نفتی که به صورت علنی یا غیر علنی صادر می کنیم، مقصدش چین است.
پیش از تحریم ها یعنی روزهایی که ایران روزانه حدود ۲ میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد، چینی ها به طور متوسط بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران می خریدند. اما حالا به طور قطع میزان صادرات ما کم شده است. طبیعی است که در طول دوران تحریم بسیاری از شرکت های چینی به دلیل تحریم ها حاضر به خرید نفت از ایران نبودند.
امسال تمام روابط اقتصادیمان با دنیا و حتی چین متاثر از روند پیشروی مذاکره ایران با آمریکاست. آینده تجاری ایران با کشورهایی مثل ژاپن، کره یا اتحادیه اروپا و سرنوشت اقتصادمان به صورت صددرصدی به نحوه تعامل ما با آمریکا بستگی دارد. این تاثیر پذیری در چین هم وجود دارد
* یعنی اگر مراودات اقتصادی خود را توسعه دهیم، مشکل تجارت با چین هم حل می شود؟ پیش بینی می‌کنید که تجارت و همکاری‌های اقتصادی ایران و چین در قرن و سال جدید به کدام سو حرکت کند؟
تجارت ما با چین هیچ گاه متوقف نشده، ولی به شدت تحت تاثیر تحریم هاست. با این وجود نمی‌توانیم هیچ پیش بینی برای اقتصاد کشورمان داشته باشیم. نه برای ایران و چین و نه برای هیچ کشور دیگری. شاخص های اقتصادی ما با هیچ معیاری قابل بررسی و ارزیابی نیست و به شدت غیر قابل پیش‌بینی شده است. دلیل آن هم اقتصاد سیاسی است. کشور ما هم اکنون درگیر مشکلات سیاسی و دعواهای سیاسی با تمام دنیاست. اقتصاد باید از تصمیم گیری های سیاسی فاصله بگیرد تا بعد بتوانیم راجع به آینده اقتصادی کشور صحبت کنیم. علاوه بر این امسال تمام روابط اقتصادیمان با دنیا و حتی چین متاثر از روند پیشروی مذاکره ایران با آمریکا است. آینده تجاری ایران با کشورهایی مثل ژاپن، کره یا اتحادیه اروپا و سرنوشت اقتصادمان به صورت ۱۰۰ درصدی به نحوه تعامل ما با آمریکا بستگی دارد. این تاثیر پذیری در چین هم وجود دارد. البته نه به اندازه این کشورها، اما تاثیر آن بسیار است.
بر اساس قانون درآمد حاصل از فروش نفت باید به حساب بانک مرکزی یا خزانه واریز شود. اما به دلیل تحریم‌ها این امکان وجود نداشت و ناچار شدیم که تمام پول نفتمان را از طریق تهاتر با کالا نقد کنیم
* با توجه به تحریم های اقتصادی که علیه ایران وجود داشته، پول نفت صادراتی خود به این کشور را چگونه دریافت می کردیم؟
بر اساس قانون درآمد حاصل از فروش نفت باید به حساب بانک مرکزی یا خزانه واریز شود. اما به دلیل تحریم‌ها این امکان وجود نداشت. در سال‌های گذشته ناچار بودیم که پول نفتمان را از طریق تهاتر نقد کنیم. به عبارت دیگر به ازای نفت یا فرآورده‌هایی که دولت به این کشور صادر می‌کرد، کالا وارد می‌کردیم. البته از آنجاییکه که تمامی کالایی که در این کشور تولید و عرضه می‌شود، بازار مصرف در ایران دارد، دریافت کالا به جای پول در این سالها مشکلی برای کشور ایجاد نکرد. در حالیکه این شرایط برای کشوری همچون هند نمی تواند این رویه صدق کند. چرا که بسیاری از تولیداتی که هند دارد در داخل کشور هم تولید می‌شود و عملا امکان تهاتر کالا با نفت برای هند وجود ندارد.
نظر شما