بازار؛ گروه انرژی: «صادرات برق کاملا در انحصار دولت است. دولت برقی را که به ریال از بخش خصوصی می‌خرد به دلار می‌فروشد. متاسفانه تمام منافع حاصل از اختلاف قیمت برق صادراتی و برق داخلی به جای اینکه به صاحبان سرمایه برسد، تمام و کمال به جیب دولت می‌رود». این بخشی از گفته های حمیدرضا صالحی نایب رییس کمیسیون انرژی پارلمان بخش خصوصی ایران است.
او که مخالف صادرات برق توسط دولت است، می‌گوید که نگاهی به تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد که در صورت ورود بخش خصوصی به صادرات برق نه تنها درآمد ارزی کشور افزایش پیدا می کند بلکه در شرایط تحریمی انتقال پول های بلوکه شده به داخل کشور هم راحت تر صورت می‌گیرد.
به گفته دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی، طی دو سال گذشته تقریبا هیچ سرمایه‌گذاری در حوزه برق و نیروگاهی نشده است. همین کمبود سرمایه گذاری خاموشی‌های زمستانه را امسال رقم زد، این اتفاق تا حالا در اقتصاد ایران سابقه نداشته است. حالا این نگرانی وجود دارد که تابستان هم این اتفاق در کشور دوباره تکرار شود.
متن کامل گفتگوی بازار با حمیدرضا صالحی، دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی و نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع ومعادن تهران را در ادامه می خوانید:
* آنگونه که آمارها نشان می‌دهد برای تولید سالانه ۵ تا ۷ هزار مگاوات برق بالغ بر ۳ تا ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید نیاز است. اما آنگونه که آمارها نشان می‌دهد سرمایه گذار در این حوزه به شدت کاهش یافته و بسیاری نگران تامین برق در سال‌های آینده هستند. با نیاز بالایی که در کشور وجود دارد چرا بخش خصوصی تمایلی برای ورود و سرمایه گذاری در این حوزه ندارد؟
در طی سال‌های گذشته بخش خصوصی در ۳ بخش اصلی صنعت برق یعنی حوزه تولید و توزیع و انتقال برق زحمت زیادی کشید و توانست منابع زیادی را وارد این بخش‌ها کند. تعداد زیادی از نیروگاه‌هایی که هم اکنون در کشور وجود دارد، توسط بخش خصوصی ساخته شده است. فعالان اقتصادی برای تامین مالی این پروژه‌ها ناچار به دریافت تسهیلات ارزی از صندوق توسعه ملی شدند. اما عدم پرداخت مطالبات آنها از سوی وزارت نیرو موجب شده که سرمایه گذاران نیروگاهی قادر به پرداخت اقساط خود نباشد. اما مشکل اصلی از آنجا شروع شد که قیمت ارز به شدت روند صعودی داشته است. در واقع سرمایه گذاران این حوزه نه تنها طلب خود را سر وقت دریافت نکرده اند، بلکه چوب بد حسابی دولت را هم خورده اند. به عنوان مثال بدهی که دو سال پیش ۲ میلیارد بوده به دلیل افزایش قیمت ارز حالا ۸ میلیارد شده، تنها دلیلش هم کوتاهی وزارت نیرو است.
* یعنی اگه وزارت نیرو بدهی خود را سر وقت پرداخت کند، انگیزه لازم برای سرمایه گذاری در صنعت برق ایجاد می‌شود؟
حجم بالای مطالبات تنها یکی از مشکلات فعالان این صنعت است. مداخله ای که دولت‌ها در صنعت برق می‌کنند بیشترین آسیب را به سرمایه گذاری در این بخش وارد کرده است. باید اجازه داد که اقتصاد مسیر صحیح خود را طی کند و ما را به نقطه ای برساند که سرمایه گذاران این حوزه به کشور بازگردند.
با این وجود متاسفانه دولت همچنان در قیمت گذاری برق دخالت می‌کند و تعرفه برق را به صورت مصنوعی پایین نگه داشته است. همین مساله موجب شده که تعداد زیادی از سرمایه گذاران این صنعت ورشکسته شوند. این در حالی است که وزارت نیرو می‌تواند شرایطی را فراهم کند که سرمایه گذاری در صنعت برق برای بخش خصوصی سود آور شده و توجیه اقتصادی داشته باشد.
صادرات برق کاملا در انحصار دولت است. دولت برقی را که به ریال از بخش خصوصی می‌خرد به دلار می‌فروشد. تمام منافع حاصل از اختلاف قیمت برق صادراتی و برق داخلی به جای اینکه به صاحبان سرمایه برسد، تمام و کمال به جیب دولت می‌رود
* اما مسئولین دولت مدعی اند که پایین بودن قیمت برق در ایران بیشتر به زیان خود دولت است چرا که وزارت نیرو برق تولید شده توسط بخش خصوصی را به قیمت تضمینی خریداری می‌کند؟
صنعت برق ایران دچار یک جریان نامتعارف اقتصادی شده است. در حقیقت قیمت‌گذاری نادرست منجر به برهم خوردن توازن درآمدها و هزینه شده است. این نبود توازن کسری بودجه دولت، انباشت بدهی را به دنبال داشته و در اثر آن روند سرمایه‌گذاری در این صنعت نزولی شده است. برخلاف آنچه ادعا می‌شود بخش خصوصی بازنده اصلی پایین بودن تعرفه برق در ایران است.
* مگر دولت خود مابه التفاوت قیمت واقعی و دریافتی برق از مشترکان را از منابع خود پرداخت نمی کند؟
نباید فراموش کرد که صادرات برق کاملا در انحصار دولت است. دولت برقی را که به ریال از بخش خصوصی می‌خرد به دلار می‌فروشد. تمام منافع حاصل از اختلاف قیمت برق صادراتی و برق داخلی به جای اینکه به صاحبان سرمایه برسد، تمام و کمال به جیب دولت می‌رود. صادرات برقی که توسط وزارت نیرو از محل منابع صندوق توسعه ملی صورت می‌گیرد باید منافعش به همه مردم به ویژه صاحبان سرمایه برسد نه اینکه تنها وزارت نیرو از آن متنفع شود.
این نگرانی وجود دارد که تابستان هم شاهد خاموشی در کشور باشیم . اما به نظر می‌رسد که منافع وزارت نیرو ارجح بر منافع کل کشور است و این وزارتخانه به خاطر منافع خود چشم خود را منافع ۸۰ میلیون ایرانی بسته است
* سرمایه گذاری در صنعت نیروگاهی چقدر کمتر شده است؟ این کاهش چه خطراتی را می‌تواند برای اقتصاد ایران ایجاد کند؟
طی دو سال گذشته تقریبا هیچ سرمایه گذاری در حوزه برق و نیروگاهی نشده است. همین کمبود سرمایه گذاری خاموشی‌های زمستانه را امسال رقم زد، این اتفاق تا حالا در اقتصاد ایران سابقه نداشته است. شاهد بودیم که قطعی‌های بزرگ علاوه بر معضلات اجتماعی چه خسارت سنگینی را به واحدهای تولیدی تحمیل کرد. قیمت صیفی جات چند برابر شد و تولید مصالح ساختمانی همچون سیمان به شدت کاهش یافت و همین مساله منجر به افزایش شدید قیمت‌ها شد. حالا این نگرانی وجود دارد که تابستان هم این اتفاق در کشور دوباره تکرار شود. اما باید توجه داشت که قطعی برق در تابستان تبعات بیشتری را خواهد داشت. اما به نظر می‌رسد که منافع وزارت نیرو ارجح بر منافع کل کشور است و این وزارتخانه به خاطر منافع خود چشم خود را منافع ۸۰ میلیون ایرانی بسته است.
وزارت نیرو درآمد زیادی را از صادرات برق کسب می‌کند. این منافع به قدری است که این وزارتخانه توانسته اختلاف بین دخل و خرج خود را پوشش دهد
* با توجه به درآمد بالایی که صادرات برق دارد، چرا بخش خصوصی به این حوزه ورود نمی کند؟
بخش خصوصی اتفاقا تمایل زیادی برای صادرات دارد اما دولت این اجازه را به او نمی دهد. دلیلش هم مشخص است. هم اکنون وزارت نیرو درآمد زیادی را از صادرات برق کسب می‌کند. این منافع به قدری است که این وزارتخانه توانسته اختلاف بین دخل و خرج خود را پوشش دهد. از برنامه چهارم توسعه به بعد طرح تثبیت قیمت‌ها در مجلس تصویب شد و درآمدهای این وزارتخانه عملا کاهش چشم گیری پیدا کرد در حالیکه هزینه‌های آن مدام در حال افزایش بود. حالا مهم ترین دغدغه وزارت نیرو این بود که مابه التفاوت قیمت واقعی و قیمت فروش برق و هزینه‌هایی همچون دیسپاچینگ و بهره برداری را از محل صادرات پوشش بدهد.
در صورت ورود بخش خصوصی به حوزه صادرات برق نه تنها درآمد ارزیمان بیشتر می شود بلکه منابع بلوکه شده ایران که به دلیل تحریم‌ها امکان دریافت آنها وجود ندار ، راحت تر می توان وارد کشور کرد
* اما مسئولان وزارت نیرو مدعی هستند که مخالفتی با صادرات برق توسط بخش خصوصی ندارند. اما زیرساخت‌های لازم برای صادرات در کشور فراهم نیست؟
برای ایجاد زیر ساخت‌ها کافی است که کارگزاری‌های آن را بخش خصوصی انجام دهد. درآمد صادراتی که هم اکنون از محل صادرات برق عاید کشور می‌شود بسیار اندک است. این ظرفیت می‌تواند چند برابر شود.
بخش خصوصی اگر حتی نقش کارگزاری در این حوزه را بر عهده داشته باشد نه تنها درآمد صادراتی بیشتر می شود بلکه منابع بلوکه شده ایران که به دلیل تحریم‌ها امکان دریافت آنها وجود ندارد، راحت تر می توان وارد کشور کرد.
نظر شما