بازار؛ گروه استان ها: طرح ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در شهرستان های سلماس، سرو، مهاباد، تکاب، شاهین دژ، چالدران و میاندوآب سالهاست با هدف فراهم کردن زمینه استراتژی جهت توسعه و گسترش مناطق در راستای افزایش تولید و صادرات، جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی، ارتقا تکنولوژی و بهره گیری از فناوری نوین اقتصادی، تقلیل بیکاری به همراه معافیت گمرکی سالهاست طرح و به تصویب رسیده اما هنوز گام های عملی برای اجرایی شدن این مناطق در استان برداشته نشده است.
از سال ۷۱ تاکنون طرح ایجاد مناطق آزاد و نیز ویژه اقتصادی در آذربایجان غربی مطرح‌شده اما تنها با ایجاد دو منطقه آزاد ماکو و منطقه ویژه اقتصادی سلماس که در زمان تصویب عملاً زیرساخت‌های لازم را نداشتند تاکنون موافقت شده و طرح ایجاد ۷ منطقه اقتصادی دیگر شامل ارومیه، مهاباد، تکاب، میاندوآب، چالدران، شاهین دژ و سرو بلاتکلیف مانده است.
هم مرزی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان و دسترسی به بازارهای اروپایی، فراهم بودن زیرساخت های لازم، وجود شش بازارچه مرزی و ۹ گمرک، دارا بودن دو فرودگاه بین المللی و یک فرودگاه در منطقه مررزی، دارا بودن خط ریلی ایران به ترکیه و... بخشی از ظرفیت و مزیت های مرزی آذربایجان غربی است که ضرورت تسریع در ایجاد مناطق ویژه اقتصادی را قوت می بخشد.
وجود آمار بالای بیکاری، مهاجرت و قاچاق در این منطقه مرزی از دیگر مسایلی است که با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در شهرهای آذربایجان غربی نه تنها موجب رفع آنها می شود بلکه رونق اقتصادی در این منطقه مرزی و خروج آن از بن بست محرومیت شده و بلکه شرایط اقتصادی خوبی در کشور و منطقه را نیز فراهم می آورد
وجود آمار بالای بیکاری، مهاجرت و قاچاق در این منطقه مرزی از دیگر مسایلی است که با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در شهرهای آذربایجان غربی نه تنها موجب رفع آنها می شود بلکه رونق اقتصادی در این منطقه مرزی و خروج آن از بن بست محرومیت شده و بلکه شرایط اقتصادی خوبی در کشور و منطقه را نیز فراهم می آورد.
مسئولان اقتصادی آذربایجان غربی معتقد هستند راه‌اندازی این مناطق ویژه برای تأیید و تصویب در شورای نگهبان به تأمین زیرساخت‌ها، انجام مطالعات جامع و کامل پیش از تأسیس و آمادگی بخش خصوصی نیاز دارد تا از حالت یک وعده و مصوبه روی کاغذ به ظرفیت بالفعل تبدیل شوند و زمینه اشتغال، جذب سرمایه‌گذار خارجی و افزایش درآمد عمومی را در منطقه فراهم سازند.
اما جای سوال اینجاست در این سه دهه اخیر آیا با وجود این میزان ظرفیت مطالعات جامع صورت نگرفته است؟ زیرساخت ها برای تحقق وعده ایجاد مناطق ویژه اقتصادی چرا ایجاد نمی شوند؟ سوالاتی که تاکنون نه تنها جواب در خور و شایسته ای برای آنها داده نشده بلکه عزم و اراده ای نیز برای انجام آن تاکنون بوجود نیامده است.
ایجاد مناطق ویژه اقتصادی آذربایجان غربی به تصویب نرسیده اند
مدیرکل دفتر امور اقتصادی استانداری آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص علت اجرایی نشدن مناطق ویژه اقتصادی استان گفت: از بین ۸ منطقه ویژه اقتصادی مورد طرح در استان تنها یک منطقه در سلماس به تصویب رسیده و منطقه ویژه سرو نیز در مرحله تصویب قرار دارد مابقی شهرها در حد طرح موضوع باقی مانده اند.
حسین سیوانی با بیان اینکه با توجه به موقعیت جغرافیایی استان در همجواری با کشورهای ماوراء قفقاز و اتحادیه اروپا همچین کشور عراق، اقدامات اولیه از سال ۷۱ در استان جهت ایجاد مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی آغاز شد، ادامه داد: مناطق مختلفی با توجه به ظرفیت و توانمندی های موجود برای تحقق این موضوع پیشنهاد شد.
وی اضافه کرد: در این راستا با توجه به ضرورت تعیین شده طرح ایجاد مناطق ویژه اقتصادی جهت امکان سنجی یک اکیپ تخصصی از وزارتخانه ذیربط برای این منطور به استان اعزام و بعد از کار کارشناسی جامع زیرساخت ها و امور کلان، بررسی جذب سرمایه گذاری، زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، شناخت پتانسیل های اقتصادی و اجتماعی کشورهای همجوار منطقه، مطالعات جغرافیایی طبیعی، مطالعات ترانزیت و... مورد بررسی قرار گرفت.
از بین ۸ منطقه ویژه اقتصادی مورد طرح در استان تنها یک منطقه در سلماس به تصویب رسیده و منطقه ویژه سرو نیز در مرحله تصویب قرار دارد مابقی شهرها در حد طرح موضوع باقی مانده اند
سیوانی عنوان کرد: بعد از این بررسی ها دو منطقه آزاد ماکو و منطقه ویژه اقتصادی سلماس با توجه به برخورداری از مزیت های نسبی به عنوان منطقه آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی طی لایحه برای بررسی به مجلس شورای اسلامی ارائه و در نهایت به تصویب رسید.
منطقه ویژه اقتصادی سرو در مراحل تصویب قرار دارد
مدیرکل دفتر امور اقتصادی استانداری آذربایجان غربی گفت: سایر مناطق ویژه اقتصادی مورد طرح استان در دوره اول ریاست جمهوری روحانی با وجود تاکید بر بررسی ایجاد این مناطق با وجود تهیه طرح، مکاتبات و ارسال مدراک به دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی مجلس شورای اسلامی تحت عنوان اینکه مناطق مذبور به جای اینکه زمینه ساز اشتغال و ورود تکنولوژی منجر شود زمینه برای جولان کالاهای خارجی و قاچاق می شود عملا گام اساسی برای ایجاد این مناطق برنداشته است.
وی یکی از دلایل عدم موفقیت مناطق ویژه اقتصادی در کشور به‌خصوص آذربایجان‌غربی را واگذار کردن مدیریت این مناطق به بخش دولتی دانست و گفت: بعد از ۲ دهه تلاش برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در سلماس مدیریت این منطقه به شهرداری سلماس واگذارشده و به‌دلیل عدم توان مالی شهرداری شاهد هستیم با گذشت سال‌های طولانی از تصویب آن هنوز این منطقه وارد فاز اجرایی نشده است.
مدیرکل دفتر امور اقتصادی استانداری آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در سرو گفت: زمین مورد نظر برای ایجاد این منطقه در سرو مشخص و زیرساخت های لازم در آن فراهم است منتظر تصویب این طرح هستیم تا بعد از تصویب امکان حضور سرمایه گذار خارجی فراهم شود.
انتخاب بدون کارشناسی برخی از مناطق کشور به عنوان منطقه ویژه اقتصادی
استاندار آذربایجان غربی اواخر سالجاری در دیدار با اعضای کمیسیون اقتصاد کلان مجمع تشخیص مصلحت نظام که با محوریت تعیین تکلیف مناطق ویژه اقتصادی استان سفر کرده بودند از انتخاب بدون کارشناسی برخی از مناطق کشور به عنوان منطقه ویژه اقتصادی، انتقاد و اعلام کرد: آذربایجان غربی دارای استعدادهای زیادی است که نظیر آن را نمی‌توان در سطح کشور یافت، بنابراین با تسریع در ایجاد چنین منطقه‌ای می‌توان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را جذب کرد.
محمدمهدی شهریاری با تاکید بر ضرورت دقت و کار کارشناسی برای انتخاب سازمان مسئول برای منطقه سرو افزود: با کار کارشناسی و دقیق علاوه بر اینکه امور با سرعت و دقت بیشتری به پیش می رود باعث می شود تا مشکلات گریبانگیر مناطق مشابه نیز تکرار نشود.
استاندار آذربایجان غربی با اشاره به ظرفیت‌های نهفته استان برای ایجاد منطقه آزاد یا ویژه اقتصادی استانی معتقد است، این استان به سبب هم‌مرزی با ۳ کشور، ارتباطات بین‌المللی و دروازه ارتباطی با اروپا مستعد سرمایه‌گذاری بیش از پیش است.
آذربایجان غربی به سبب هم‌مرزی با ۳ کشور، ارتباطات بین‌المللی و دروازه ارتباطی با اروپا مستعد سرمایه‌گذاری بیش از پیش است
ضرورت و تاکید بر تعیین تکلیف وضعیت مناطق ویژه اقتصادی و نیز بلاتکلیفی سه دهه مناطق ویژه اقتصادی استان در حالی است، مدیر هماهنگی امور مناطق ویژه اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بهمن ماه امسال در آخرین اظهارات خود در خصوص فعال سازی مناطق ویژه اقتصادی کشور اعلام کرده است، با پیگیری‌هایی که در سال ۹۹ انجام دادیم، تاکنون طرح جامع ۱۲ منطقه ویژه تصویب شده است و بقیه مناطق نیز تا پایان سال تعیین تکیلف می‌شوند.
جواد عباسپور عنوان کرده است، مجلس شورای اسلامی قانون تصویب کرده که باید مناطق ویژه اقتصادی باید براساس طرح جامع مصوب مجوز صادر کنند. اعضای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های عضور شورایعالی مناطق آزاد طرح‌های جامع را تصویب می‌کنند و در این بین وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی، اقتصاد، بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت صمت و در مجموع ۱۵ دستگاه عضو شورایعالی مناطق آزاد در بررسی طرح‌های جامع مشارکت دارند.
وی اعلام کرده است، مهم‌ترین مسئله این است که از طریق مناطق ویژه اقتصادی می‌توانیم نظارت دقیق بر منطقه ویژه داشته باشیم. رکن اصلی نظارت بر مناطق همین طرح‌های جامع مصوب است، مصوب کردن طرح جامع مناطق این کمک را به ما می‌کند که بتوانیم نظارت بهتر و دقیق‌تری را بر فعالیت‌های مناطق داشته باشیم.
ضرورت راه اندازی مناطق ویژه اقتصادی در استان‌های مرزی
منطقه ویژه اقتصادی به محدوده جغرافیایی در داخل مرز کشور اطلاق می‌شود که قوانین تجاری حاکم بر آن تا حد زیادی در قیاس با سایر نقاط کشور از محدودیت کمتری برخوردار است، این مناطق دارای چهارچوب مناسبی به‌منظور ورود و شروع فعالیت کارآفرینان است.
هرچند ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در مناطق مرزی زمینه‌ساز خروج این استانها از بن‌بست محرومیت می‌شود، اما راه‌اندازی آنها مخالفانی نیز دارد، مخالفان ایجاد این مناطق معتقد هستند عدم نظارت صحیح و حمایت‌های بعدی از کارخانه‌ها در مناطق ویژه در کشور، راه را برای بروز فساد و سرازیر شدن انواع واردات به داخل هموار می‌کند، همچنین برخی سودجویان علاوه بر دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت به بهانه واردات تجهیزات به منطقه و احداث کارخانه، به‌جای قدم گذاشتن در مسیر تولید، مناطق ویژه را به مکانی برای واردات محصولات از سایر کشورها با تعرفه پایین تبدیل می‌کنند.
آذربایجان غربی که شاهراه ارتباطی ایران به اروپا است، تاکنون نتوانسته از ظرفیت هم‌مرزی با سه کشور خارجی بهره‌برداری لازم را داشته باشد و امروز شاهد مشکلات و چالش‌های زیادی به‌خصوص در بخش اقتصادی این استان هستیم.
امید می‌رود بعد از سه دهه بلاتکلیفی با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و نیز تکمیل زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی منطقه مصوب ویژه اقتصادی سلماس و زیر منطقه آزاد تجاری ماکو در سال‌های آتی زمینه خروج استان از بن‌بست محرومیت فراهم شود.
نظر شما