مریم بهرامی؛ بازار: یکی از مسائل مهم برخی مناطق ایران در شرایط کنونی مشکل کم‌آبی است. بارها این بحران استان یزد را در مضیقه قرار داده است در عین حال، وابستگی حیات اقتصادی یزد به آب، الزام توجه به این مقوله و تامین آب را بیش از پیش کرده است. انتقال آب از مهمترین نیازهای استان و از طرح‌های عمرانی پرهزینه و حیاتی در دست کار در چندین سال اخیر است.
این مهم پس از تأمین آب شرب مردم این دیار خشک و بیابانی، جهت جلوگیری از تزلزل پایه‌های صنعت در یکی از استان‌های صنعتی کشور و دومین استان معدنی ایران، از اولویت دولت‌ها به شمار می‌رود.
یزد برای توسعه نیاز به اقتصاد چندبعدی و نه اقتصادی بر مبنای صنعت و بدون توجه به محدودیت‌های اقلیمی و محیطی دارد. یزد برای ادامه حیات خود نیاز به اجرای پروژه‌هایی دارد که اساس آن دانش است و سرمایه‌گذارانی را می‌طلبد که در حوزه‌های کمتر متقاضی اعم از صنایع های‌تک و کم‌خواه و نیز تکمیل زنجیره‌های تولید سرمایه‌گذاری کنند.
یزد برای ادامه حیات خود نیاز به اجرای پروژه‌هایی دارد که اساس آن دانش است
محمدعلی طالبی به مانند دیگر استانداران این استان بحث انتقال آب را یک عامل مهم و اولویت جدی برای ادامه حیات یزد می‌داند. او در گفت‌وگو با تحلیل بازار از ضرورت‌های انتقال آب به یزد با توجه به نیاز آب شرب استان و نیز دیگر نیازهای توسعه‌ای سخن می‌گوید.
* ابر پروژه انتقال آب به یزد در کدام مرحله است؟
بهره‌برداری از پروژه انتقال آب خلیج فارس که زیرساخت انتقال ۲۰ میلیون مترمکعب آن فراهم شده و مقرر شده بود تا پایان سال جاری تکمیل شود، به پایان سال ۹۹ تا فروردین ۱۴۰۰ موکول شد. طرح انتقال آب دریای عمان نیز با ۲۵۰ میلیون مترمکعب در مراحل فاز مطالعاتی قرار داشته که جلسات مقدماتی برای انتخاب سرمایه‌گذار آن در حال برگزاری است و یک ابرپروژه محسوب می‌شود که اگر تأمین مالی مناسب صورت بگیرد نیازهای استان را برای تأمین آب در افق ۱۴۲۵ برطرف می‌کند. با این اوصاف، این دو پروژه برای تأمین آب بخش صنعت موردنظر قرار دارد.
* آیا آب انتقالی دریای عمان و خلیج فارس به یزد مورد استفاده شرب هم قرار می‌گیرد؟
پروژه‌ای برای انتقال آب شرب در دست کار قرار دارد که مربوط به سد خرسان است. فرآیند انتقال آب دریای عمان و خلیج فارس بسیار گران‌قیمت است. این فرآیند صرفأ مورد بهره‌برداری صنعت قرار گرفته و نمی‌تواند در حوزه آب شرب و بهداشت استفاده شود. البته پروژه‌ای که از سد خرسان منتقل می‌شود منتظر تکمیل مجوزها و تأمین منابع لازم برای اجرا است و صرفأ در بخش شرب و بهداشت مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
فرآیند انتقال آب دریای عمان و خلیج فارس بسیار گران‌قیمت است. این آب صرفأ مورد بهره‌برداری صنعت قرار می‌گیرد
* بین استان‌های درگیر در ابرپروژه انتقال آب چقدر مشارکت و همدلی وجود دارد؟
قطعأ دیالوگ و همکاری مشترک استانها می‌تواند به مدیریت بهینه منابع آبی کمک کند. یزد به سراغ این رفته که آب از خلیج فارس و عمان برای صنعت منتقل شود. در اصفهان هم این اقدام در حال انجام است و مراحل تحقیقاتی پروژه آغاز شده است. شرایط به گونه‌ای است که باید نگرانی‌های مردمی کاهش یابد؛ البته اگر همه بپذیرند که با توجه به شرایط ذخیره آبی و بر اساس اولویت‌هایی که می توان در مورد آنها تفاهم کرد، تفاوتی بین یزدی، اصفهانی، چهارمحال و بختیاری و... وجود ندارد.
با این حال، بنده معتقدم مدیریت بهتری می‌توانست در مورد منابع آبی کشور صورت بگیرد، در استان‌های اصفهان و چهارمحال بختیاری کسی مخالف با انتقال آب یزد نیست؛ چراکه آب انتقالی برای شرب و بهداشت مصرف می‌شود و آب مدنظر صنعت راه خود را از آب شرب جدا کرده است. اعم مشکلات و اختلافات موجود بر سر محدودیت‌ها در آب اصفهان و نگاه‌هایی مرتبط به نوع مصرف بوده است که اکنون این مسئله حل شده است و البته هنوز هم لازم است برای مردم آگاه‌سازی صورت گیرد.
* به نظر شما راهکار افزایش مشارکت بین استان‌های درگیر در طرح انتقال آب چیست؟
اگر گفتگو را ملاک قرار دهیم، بسیاری از ذهنیت‌های موجود به ویژه ذهنیت هایی که در مورد یزد وجود دارد برطرف می‌شود که مهمترین این دیدگاه ها مربوط به استفاده آب انتقالی ویژه شرب برای مصرف کشاورزی و گلخانه‌ها است. به قاطعیت می گوییم اصلا چنین نیست و اگر گلخانه‌ای وجود دارد که از آب انتقالی مخصوص شرب برای کشاورزی خود استفاده می‌کند به ما معرفی شود تا با آن برخورد شود. در این باره ما نیز استقبال می‌کنیم. از سوی دیگر، لازم است افکار عمومی بداند که آب انتقالی به یزد در مقابل خروجی آب زاینده‌رود بسیار ناچیز است و در حدی نیست که برای مصرف کشاورزی استفاده شود.
* در خصوص کاهش اختلاف‌ها بر سر بحث انتقال آب چه برنامه‌ای در نظر است؟
از میان استان‌های درگیر در پروژه انتقال آب، در مورد استان خوزستان، چارچوب‌های سخت‌تری وجود دارد. در این خصوص جای دارد خاطرنشان شود که عدد خط آب انتقالی خرسان به یزد در مقابل میلیاردها مترمکعب آب عبوری از خوزستان بسیار ناچیز است و تأثیری در میلیاردهای متر مکعب آبی که به خوزستان می‌رود،ندارد همچنین می‌توان به داستان سیل سال ۹۸ اشاره شود.
آب یک موضوع کشوری است که باید منافع همه کشور در آن دیده شود. آب انتقالی از خرسان فقط و فقط برای شرب استفاده می‌شود
بر اساس آمار رسمی منتشره، خروجی سرریز سد کرخه در خوزستان طی یک روز، معادل تمام آبی است که در یکسال به یزد می‌آید. پس، اگر نگاه مشترک در کشور حاکم شود در می‌یابیم که ما منابع آبی خوبی در اختیار داریم که هم می‌تواند دغدغه آب شرب یزد و هم دغدغه کشاورزان شهر اصفهان و هم دغدغه فعالان محیط زیست خوزستان را برطرف کند. فقط باید بپذیریم که باید در کنار هم نشست و گفت‌وگو کرد. لذا به نظر من، آب یک موضوع کشوری است که باید منافع همه کشور در آن دیده شود.
* درباره جایگاه معادن در توسعه اقتصادی دومین شهر معدنی ایران بگویید؟
معدن از بخش‌های اقتصادی مهم استان یزد است. یزد رتبه دوم کشور از نظر ذخایر معدنی را به خود اختصاص داده و از نظر تنوع ماده معدنی نیز رتبه اول کشور را دارد. اقتصاد بر پایه معدن یکی از مزیت‌های استان یزد به شمار می‌رود که البته مسئله خام‌فروشی معضلی است که به جان یزد افتاده است. از سوی دیگر، یکی از مشکلات موجود در حوزه معدن که دولت به طور جدی به آن ورود کرده ممانعت از مدیریت و فعالیت افراد غیرمتخصص و بدون توانایی اقتصادی برای بهره‌مندی از معادن است.
* دلیل وجود تعداد بالایی معدن غیرفعال در استان یزد چیست؟
مشکل عمده این است که فردی معدنی را به ثبت می‌رساند که توانایی بهره‌برداری از آن، تخصص لازم و توانایی اکتشاف را ندارد و این فرد به طور مداوم مجوز فعالیت خود را نیز تمدید می‌کند. دولت با آگاهی از این موضوع، تصمیم گرفته که از این پس مجوز فعالیت معادن را تمدید نکند تا مجوز بهره‌برداری از معادن صرفأ در دست افراد کاردان باشد. اکنون معادن بزرگ استان نظیر چادرملو به جدیت به دنبال معادن کوچک برای استحصال هستند و این، در حالی است که معادن کوچک همچنان در چنگال افراد نامتخصص قرار دارند و راه برای بهره‌برداران متبحر و جدی بسته است.
* عوامل اقلیمی و محیطی چقدر مانع بهره‌برداری از معادن استان شده است؟
استان از هر کمکی برای فعال شدن معادن دریغ نمی‌کند اما اکتشاف معدن یک ریسک است که بسیاری از افراد نمیتوانند آن را بپذیرند. هزینه اکتشاف معدن یک اصل اجباری است که باید حتما انجام شود و حتی ممکن است میانه راه، کار به تعطیلی کشیده شود. در این بین می‌توان به پیش رفتن به سوی های‌تک‌ها و نیز اقتصاد دانش‌بنیان تمرکز کرد.
با رفتن به سوی صنایع های‌تک و کم‌آبخواه و نیز بهره‌برداری اصولی از معادن استان، تنش‌های آبی برای استان یزد کاهش خواهد یافت
این دو مهم از اولویت‌های اقتصادی همه کشورهای توسعه یافته است و ایران و خصوصأ یزد نیز چشم‌انداز و اسناد خود را با تمرکز به این مقوله تدوین کرده است. قطعأ عوامل اقلیمی اعم از مشکلات آبی و زیست محیطی در بهره‌برداری از معادن نقش دارد با این حال، استان در وهله اول مطالعات پیرامون منابع آبی و مسائل زیست محیطی را در نظر دارد.
* نقش دانش‌بنیان شدن در توسعه صنعتی و معدنی یزد چیست؟
یزد شرایط و زیرساخت‌های خوبی در حوزه دانش‌بنیان دارد و در این موضوع خود را در کشور تثبیت کرده است به طوری‌که حتی رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به یزد، این استان را دارای شرایط مناسب برای دانش‌بنیان شدن بیان کرده است. علاوه بر دولت، در مجلس نیز یزد به عنوان یکی از استان‌های پیشرو در اقتصاد دانش‌بنیان شناخته شده و فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس از مسئولان استان یزد برای حضور یافتن در این حوزه و بیان اقدامات خود دعوت کرده است.
در عین حال، مجلس قول داده تا با نگاه ویژه به یزد، این استان صنعتی و معدنی را به عنوان پایلوت اقتصاد دانش‌بنیان در کشور نیز معرفی کند. در این صورت و با وجود سوق رفتن به سوی صنایع های‌تک و کم‌آبخواه و نیز بهره‌برداری اصولی از معادن استان، تنش‌های آبی برای استان یزد کاهش خواهد یافت و توسعه اقتصادی با سرعت بیشتری محقق خواهد شد.
نظر شما