بازار؛ گروه استان ها: اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی زمانی نمود پیدا می‌کند که بعد از صنایع سنگین این صنعت از نظر وسعت و گستردگی، دومین مقام را در جهان داراست. به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان، صنایع تبدیلی را پیش نیاز راهبرد صنعتی شدن و تأمین کننده امنیت غذایی در کشور می‌دانند، زیرا این صنایع می‌تواند از نقش تأمینی مواد غذایی و نیز امنیت غذایی بالایی برخوردار باشد.
صنایع غذایی، بیش از ۸۵ درصد صنایع تبدیلی و تکمیلی مربوط به بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهد و با توجه به آثار مستقیم و غیرمستقیم این صنایع از نظر تولید و اشتغال که در بخش کشاورزی بر جای می‌گذارد موجب رشد و شکوفایی، در سطح کلان اقتصادی می‌شود.
علی رغم تمام تحولات تکنولوژیکی، پیشرفته‌ترین کشورهای صنعتی، توسعه بخش کشاورزی را نه تنها مکمل بخش صنعت می‌دانند بلکه اهمیت تولید غذا را در پیوند با امنیت خود نیز ارزیابی می‌کنند این در حالی است که در کشور ما علاوه بر اینکه توسعه صنعتی نسبتی با روندی که در دنیا صورت می‌گیرد ندارد از ارتباط آن با بخش کشاورزی نیز غفلت شده است.
حال با توجه به رقم ٣٠ درصدی ضایعات محصولات کشاورزی و همچنین اهمیت صنایع تبدیلی در کاهش ضایعات و ایجاد ارزش افزوده و درآمدهای ارزی، بررسی وضعیت این صنایع و ارائه راهکارهایی برای حضور موفق در بازارهای بین‌المللی از اهمیت خاصی برخوردار است.
با این ویژگی‌ها می‌توان گفت: صنایع تبدیلی در فرآیند توسعه کشور نقش کلیدی دارند و توجه بیشتر به این صنایع تسریع در رشد و توسعه کشاورزی و اقتصادی را موجب می‌شود.
در این میان استان خراسان جنوبی با دارا بودن محصولاتی منحصر به فرد و البته همسایگی با افغانستان و نزدیکی با پاکستان شاید می‌توانست با ارتقای صنایع تبدیلی یکی از استان‌های موفق کشور باشد، چرا که در این فرمول به احتمال زیاد آمار بیکاری کاهش چشمگیر و رشد اقتصادی صعودی می‌شد.
اما چرا هنوز کشاورزان ما به ویژه در محصولاتی مانند زرشک، زعفران و عناب با بیشترین میزان تولید، هر سال کاسه چه کنیم به دست دارند برای محصولی که حتی هزینه‌های کارگری هم برای چیدن آنها به صرفه نیست؟ استان ما در کدام چالش مانده است؟
پسته، انار، زیتون، آلو، خرما و بسیاری از محصولات باغی این استان در حالی که می‌تواند با صنایع تبدیلی شرایط کشاورزان را دگرگون کنند. هنوز به شیوه خام فروشی عرضه می‌شوند.
سایه تبدیل بر برخی محصولات استان
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه ۹۵ درصد پسته استان فرآوری می شود، می گوید: یعنی از ۱۶ هزار تن تولید پسته در استان، ۹۵ درصد محصول را پوست‌گیری و خشک و به سایر استانها ارسال می‌کنیم.
محمد علی حسینی با بیان اینکه در بحث انار تنها ۹ درصد تولید عملی آن فرآوری می‌شود، ادامه داد: ما هنوز به جایگاه اصلی فرآوری محصولات کشاورزی نرسیده‌ایم.
وی بیان داشت: حتی در مورد پسته که رقم ۹۵درصد را اعلام می کنیم فقط در استان پوست‌گیری انجام می‌شود و باز هم محصول به صورت فله برای بسته بندی به رفسنجان ارسال می‌شود.
وی ادامه داد: اگر سرمایه گذاری شود می‌توانیم در خود استان بسته بندی و درجه بندی پسته را داشته باشیم و به کشورهای عربی نیز صادرات داشته باشیم.
حتی در مورد پسته که رقم ۹۵درصد را اعلام می کنیم فقط در استان پوست‌گیری انجام می‌شود و باز هم محصول به صورت فله برای بسته بندی به رفسنجان ارسال می‌شود
حسینی تصریح می‌کند: اگرچه برنامه هدف ما فعلاً تحویل پسته از مزرعه و حمل به ترمینال‌های ضبط پسته و ارسال به شهرهای دیگر است و در این باب می‌گوئیم که ۹۵ درصد فرآوری را انجام داده‌ایم، اما سود و گردش مالی بالای آن در بسته بندی است.
وی درباره حمایت از سرمایه گذاران می‌گوید: کار ما سرمایه گذار محور است و وظیفه ما حمایت از سرمایه گذار است، یعنی سرمایه گذار بیاید و تمایل به سرمایه گذاری داشته باشد، ما موظفیم او را به بانک برای دریافت تسهیلات معرفی کنیم.
وی ادامه داد: جهاد کشاورزی نمی‌تواند در این حوزه کار اجرایی انجام دهد و کارخانه ایجاد کند اما اگر سرمایه گذار پیدا شود استقبال می‌کنیم و در کمترین زمان ممکن مجوزهای لازم را به او می‌دهیم.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اعلام می‌کند: ما با دو استعلام محیط زیست و غذا و دارو، جواز اولیه را صادر می‌کنیم و بعد از ساخت خط تولید، پروانه بهره برداری صادر می‌شود.
وی درباره دیگر محصولات دیگر استان مانند زیتون می‌گوید: در نهبندان و طبس کارخانه روغن‌گیری زیتون داریم که بیش از ۷۰ درصد زیتون تولیدی آن شهرستان روغن‌گیری می‌شود.
پای لنگ فرآوری محصولات استراتژیک
حسینی با اشاره به تولید ۲۰ هزار و ۸۰۰ تن زرشک در استان بر اساس آمار سال ۹۸ و داشتن رتبه اول جهان در تولید این محصول می‌افزاید: ما فقط ۲۸ درصد آن را توانسته‌ایم فرآوری و بسته بندی کنیم و بقیه محصول به صورت فله و آزاد فروخته شده است.
وی همچنین در بحث محصول عناب که ۷ هزار تن در سال ۹۸ تولید داشته‌ایم و تولید این محصول نیز در کشور رتبه اول را داریم، اعلام می‌کند: فقط برای ۱۶ درصد این محصول در بحث پودر و حبه و شیره عناب توانسته‌ایم فراوری انجام دهیم.
وی با اذعان به اینکه متأسفانه در این زمینه با کمبود سرمایه گذار روبرو هستیم، ادامه داد: برای محصول زعفران نیز تنها ۱۷ درصد توانسته‌ایم فرآوری و بسته بندی کنیم و بقیه محصول به صورت فله‌ای فروخته می‌شود.
حلقه گمشده این مشکلات نابسامانی‌های اقتصادی جامعه است که سرمایه گذار را ترغیب نمی‌کند تا سرمایه خود را وارد صنایع تبدیلی کند
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به این که آیا حلقه گمشده داستان فرآوری مشخص است؟ توضیح داد: حلقه گمشده این مشکلات نابسامانی‌های اقتصادی جامعه است که سرمایه گذار را ترغیب نمی‌کند تا سرمایه خود را وارد صنایع تبدیلی کند.
حسینی افزود: قطعاً سرمایه گذار نیز به دنبال سود خود است، ما باید مشوق‌هایی از جمله تسهیلات کم بهره به سرمایه گذار اختصاص دهیم.
وی ادامه داد: باید تسهیلات زیر ۱۰ درصد برای صنایع تبدیلی در نظر گرفته شود و در بحث مجوزها شرایط تسهیل شود.
وی می گوید: متأسفانه واحدهای زیادی داشته‌ایم که با سودهای بانکی اعلام ورشکستگی کرده‌اند.
بروکراسی های سخت و پیچیده
حسینی با اشاره به این که در فرمانداری ۱۴ مورد استعلام اخذ می‌شود، گفت: این یکی از دلایلی است که سرمایه گذاران به این سمت جذب نمی‌شوند.
وی با بیان اینکه باید راهکار داد که استعلامات و وثیقه‌ها کمتر شود یا خود طرح در رهن بانک قرار بگیرد، افزود: قوانینی که به طور مثال در شمال کشور وجود دارد در این مناطق هم وجود دارد در حالی که باید شرایط ویژه‌ای برای این مناطق در نظر گرفته شود.
وی به نکته قابل تأملی در این رابطه اشاره کرد و آن اینکه چرا سرمایه گذار با تمام موانع موجود در ساخت و ساز مسکن همچنان تمایل دارد در این حوزه سرمایه گذاری کند اما حاضر نیست در بحث محصولات کشاورزی ورود کند؟
وی ادامه داد: باید دنبال راهکار باشیم و بدانیم مشکل کجاست، هرچه این اقدامات رشد کند کشاورز ما نیز رشد می‌کند تا ارزش افزوده آن نیز زیاد شود.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به همه جوانان استان که می‌خواهند اشتغال ایجاد کنند توصیه کرد که سود و درآمد در فرآوری محصولات کشاورزی است و تلاش کنند وارد این عرصه شوند.
حسینی می‌گوید: به طور مثال یک کارخانه بتواند شربت عناب تولید کند دیگر یک عناب نمی‌توان در بازار بیرجند پیدا کرد همه در بحث فرآوری مصرف می‌شود، که اگر فراوری رشد پیدا کند استان ما دیگر نیاز به معادن نخواهد داشت، اما متأسفانه موانع زیادی داریم.
وی معتقد است اگر جوانان فرآوری با ایده نو را شروع کنند تا بازار پسند باشد بدون شک موفق خواهند بود.
نظر شما