بازار؛ گروه استانها: استان گلستان درزمینهٔ محصولات کشاورزی و لبنی و همچنین بخشی از صنایع، ظرفیت‌های بسیار خوب صادراتی دارد و طی سال‌های گذشته با توسعه این بخش نقش این استان برای درآمدهای ارزی افزایش یافت.به گفته صادرکنندگان سایه تحریم و کرونا و در کنار آن مدیریت نادرست برخی مسئولان مانع توسعه صادرات شده و فعالان این بخش را دلسرد کرده است حال آنکه استان گلستان ازنظر منابع ظرفیت بالایی در رابطه تولید کالاهای باکیفیت دارد و همچنین زیرساخت‌ها و ارتباطات کافی برای به ثمر رساندن این ظرفیت‌ها را نیز دارد.
وجود خط ریلی سراسری ایران- ترکمنستان- قزاقستان، وجود و نزدیکی فرودگاه بین‌المللی گرگان، مرز جاده‌ای بین ایران و ترکمنستان، مستقر بودن گمرک در منطقه مرزی اینچه برون و موارد دیگر همه از مزیت‌های استان گلستان برای توسعه تجارت خارجی به‌ویژه با کشورهای حوزه CIS است.
یکی از راه‌های توسعه اقتصادی و تبدیل ظرفیت‌های بالقوه به بالفعل، صادرات محصولات است که در این رابطه گلستان عملکرد چشم گیری ندارد. تصویب منطقه آزاد اینچه برون می‌تواند کمک مضاعفی برای توسعه منطقه باشد ولی استفاده از آن باید چشم‌اندازهای صحیح انجام شود. اما تصویب نشدن آن طی سال های گذشته برخی تصمیمات را معطل نگه داشته است.
با روح الله شاهینی، بازرگان و تاجر حوزه میوه و تره بار که صادرکننده نمونه استان گلستان هم شناخته شده گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
* مشکلات پیش روی صادرات گلستان چیست؟
مشکلات بسیاری پیش روی صادرات است و این مشکلات با بروز کرونا بیشتر هم شده است. ارتباطات ما با کشور ترکمنستان قبلاً چالش‌هایی داشت و اکنون هم شاهد بسته شدن مرز زمینی اینچه برون از طرف کشور ترکمنستان هستیم که موجب آسیب به ثبات بازار در کشورهای هدف شده است.این موضوع باعث شده صادرات از دیگر مرزهای کشور انجام شود که در مقابل حجم صادرات استان کاهش داشته باشد.
مانع دیگر در مراودات با ترکمنستان این است که این کشور از کامیون‌های ترانزیت برای تردد به ازای هر تن کیلومتر ۱.۵ دلار دریافت می‌کند که انتظار داریم باقدرت دیپلماسی این مشکل هر چه زودتر برطرف شود.
مدیران ما هم باید با مذاکرات قرنطینه‌هایی که به مرزهای لطف‌آباد و سرخس ارائه را پیگیری کنند تا محصولات کشاورزی مرز اینچه برون رو هم مانند آن مسیر جابجا شود که این حرکت نیاز به هماهنگی با مسئولین ترکمنستان دارد
* راهکار پیشنهادی شما برای بهبود روابط با ترکمنستان چیست؟
راهکاری که برای افزایش صادرات به ترکمنستان می‌توان مطرح کرد این است که مذاکراتی انجام شود تا ترکمنستان به مرز اینچه برون هم اجازه تبادل محصولات کشاورزی از این استان را بدهد که این اقدام برای کشاورزی استان منفعت زیادی خواهد داشت.
* آیا سایر مرزهای ایران با ترکمنستان تردد وجود دارد؟
بله در خراسان شمالی انجام می‌شود. مدیران ما هم باید با مذاکرات، قرنطینه‌هایی که به مرزهای لطف‌آباد و سرخس ارائه شده را پیگیری کنند تا محصولات کشاورزی مرز اینچه برون هم مانند آن مسیر جابجا شود که این حرکت نیاز به هماهنگی با مسئولین ترکمنستان دارد. باز نکردن مرز زمینی استان و سوق پیدا کردن صادرکنندگان به استان‌های دیگر ازجمله آستارا و لطف‌آباد و بندر امیرآباد عامل پایین آمدن حجم صادرات استان شده است.
باز نکردن مرز زمینی استان و سوق پیدا کردن صادرکنندگان به استان‌های دیگر ازجمله آستارا و لطف‌آباد و بندر امیرآباد عامل پایین آمدن حجم صادرات استان شده است
الان دو مرز خراسان را باز کرده اند و مرز زمینی ما فعلاً بسته است. البته با پیگیری‌ها و تلاش‌های فراوان شهریورماه امسال مرز ریلی بین ایران و ترکمنستان با ایجاد تونل‌های ضدعفونی مخصوص واگن‌ها بازگشایی و تجارت بین دو کشور از سر گرفته شد اما در حال حاضر تبادلات ما فقط ریلی بارگیری می‌شود و بخش موردنیاز ما که جاده و خودرو است، فعلاً تعطیل است. ارسال کالا از سرخس و لطف‌آباد ریسک بالایی برای ما دارد و علاوه بر هزینه‌ها، عملا منطقی نیست.
* چرا از طریق ریل تجارت با ترکمنستان را توسعه نمی‌دهید؟
تجار از طریق ریل بیشتر سیمان جابجا می‌کنند زیرا بسیار زمان‌بر است و برای محصولات غذایی نیاز به تجهیزات جانبی مثل واگن های یخچال تخصصی است.ماشین حداقل زمان ممکن بار را به مقصد می‌رساند اما ریل نامعلوم هست لذا به تردد ریلی برای ما صرفه ندارد و از سوی دیگر افزایش مسیر برای عبور از مرزهای خراسان شمالی هم همین چالش را مواجهیم.
* چالش ما با ترکمنستان فقط برای کرونا است؟
کرونا باعث شده مرزهای ایران با این کشورهای همسایه نزدیک به یک سال بسته باشد و مراودات بین کشورها مختل شود اما ترکمنستان به دلیل طلبی که از ایران بابت گاز دارد سنگ‌اندازی زیادی در امر تجارت می‌کند و متأسفانه ایران هم برای تفاهم و حل مشکلات اقدام جدی انجام نداده است.
* یکی از ظرفیت‌هایی که پیش روی کشور بود همکاری با کشورهای اتحادیه اوراسیاست. چقدر از این ظرفیت استفاده کردیم؟
این موضوع هم تحت تاثیر کرونا قرار گرفت. اتحادیه اوراسیا باعث شده که گمرک جنس‌های ما کمتر شود و بازار قابل قبولتر داشته باشیم. ولی بارهای ایرانی برای قزاقستان تا مدتی از طریق استان‌های دیگر و به صورت دریایی یا از مرز آستار بارگیری می شد و گلستان نتوانست از ظرفیت بهره‌برداری لازم را داشته باشد.
کرونا باعث شده مرزهای ایران با این کشورهای همسایه نزدیک به یک سال بسته باشد
وقتی نتوانید مستقیم با طرف تجاری ارتباط داشته باشید مطمئنا مشکلات زیادی گریبان گیر صادرکننده و صادرات می‌شود. اوایل کرونا در سال گذشته به دلیل عدم اطلاعات درست از شرایط، محصولات ما را خریداری نکردند و ضرر سنگینی را متقبل شدیم زیرا فکر می‌کردند محصولات ایرانی کرونا دارد. باید این کشورها مذاکرات نزدیک و جدی هم توسط استان و هم توسط مسئولان عالی‌رتبه کشور صورت می‌گرفت ولی در این زمینه کوتاهی شد.
* غیر از تبادلات با ترکمنستان و کرونا، با چالش‌های دیگری هم مواجه بوده‌اید؟
متأسفانه سایه تحریم‌ها خصوصاً عدم امکان انتقال وجه هم باعث شده در بحث صادرات و مراودات تجاری با مشکلات متعددی مواجه باشیم. قطعاً در شرایط تحریم‌های ظالمانه باید از صادرکنندگان به‌عنوان سربازان خط مقدم جنگ اقتصادی حمایت شود اما دائماً با قوانین دست و پاگیر و جدید مانعی برای این قشر درست می‌کنند.
مثلاً ارز نیمایی برای صادرکنندگان مشکلات زیادی را ایجاد کرده و باعث شده خیلی از تجار از مراودات تجاری منصرف شوند. در شرایطی که اقتصاد نفت و گردشگری با مشکل مواجه شده باید چرخه صادرات حمایت شود که تأمین ارز و نیازهای مردم را برطرف کند.
* به نظر شما گره کار را در کدام بخش باید جست‌وجو کرد؟
ما در کشور مشکل نظارت بر اجرای درست قوانین و جلوگیری از تخلفات داریم و اگر فکری در این رابطه نکنیم صادرکنندگان نابود خواهند شد. عدم برگشت ارز حاصل از صادرات و بی‌اعتمادی هم چالش دیگری است که با آن موجه می‌شویم و همگی حاصل نبود نظارت بر عملکرد این حوزه است.
متأسفانه رانت برخی شرکت‌ها باعث چالش‌های ارزی و بی اعتمادی شده و سختگیری‌هایی که می‌شود دست و پای صادرکننده را بسته است. دولت به‌جای نظارت جدی‌تر و قطع دست سودجویان و متخلفان فقط شرایط را سخت‌تر کرده و عمل نه‌تنها جلوی تخلفات گرفته نشده بلکه گره‌های کار را افزایش داده و فعالان این بخش را دلسرد کرده است.
نظر شما