بازار فروش گره کور تولید؛ دولت چاره‌ای نمی‌اندیشد

بازار؛ گروه استان‌ها: مشکلات تولید زیاد هستند از نقدینگی تا بدهی و مالیات و تأمین اجتماعی و … اما به عقیده بسیاری از کارشناسان خلا بازار فروش بیش از دیگر عوامل امروز احساس می‌شود. مشکلی که برایش چاره‌ای دقیق اندیشیده نشده است.

مسئولان استان سمنان معتقد هستند که همه تلاش خود را در راستای حمایت از تولید انجام داده‌اند اما کارشناسان اقتصادی می‌گویند دولت هرچه دارد تا زمان تولید رو می‌کند و پس از اینکه محصولی تولید شد دیگر تولیدکننده رها خواهد شد و پس از آن به گرداب مشکلات می‌افتد.

دولت فقط ترویج تولید
کشت گل محمدی در کالپوش و دامغان و … را مثال زد که جهاد کشاورزی فقط در زمینه کاشت آن را ترویج می‌کند و وقتی محصولات گل دادند دیگر کشاورز روستایی رها می‌شود و حال می‌خواهد از گل‌ها گلاب بگیرد و یا آنها را خشک کند یا هر کار دیگر یکه می‌خواهد انجام دهد در واقع به تنهایی می‌بایست اقدام نماید.

دولت هرچه دارد تا زمان تولید رو می‌کند و پس از اینکه محصولی تولید شد دیگر تولیدکننده رها خواهد شد

این موضوع سبب شده تا اتفاقاً بازار فروش مشکل اصلی تولیدکنندگان استان سمنان باشد و نه تولید؛ به واقع باید گفت امروز بازار برای فروش محصولات تولیدی استان سمنان از صنایع دستی تا گلاب و عرقیات گیاهی و از لبنیات محلی تا فرش و زیراندازها و دست بافت‌ها مهیا نیست.

دلایل این موضوع را اما باید در گفتگو با علی رضا صالحیان کارشناس اقتصادی جویا شد. در ادامه مصاحبه خبرنگار بازار با این کارشناس که بر روی بازارهای روستایی کارهای تحقیقاتی زیادی کرده است، می‌خوانید:

* ابتدا بگویید منظور از اینکه بازار مشکل تولید است یعنی چه؟
بازار فروش محصولات تولیدی در واقع نیمی از تولید است یعنی شما ۵۰ درصد تولید را باید صرف ایجاد یک محصول و یا خدمات کنید و ۵۰ درصد دیگر را صرف عرضه آن در نتیجه اگر وجود نداشته باشد در حقیقت شما نمی‌توانید تولیدی را به سرانجام برسانید.

بازار به این منظور مهم است که زنجیره تولید بدون آن ناقص می‌ماند یعنی شما اگر برای مثال هزاران عدد کوزه سفالی زیبا هم تولید کنید تا زمانی که آن را نفروشید در واقع کار اقتصادی یا تولیدی انجام نداده اید و اتفاقاً این بخش که باید کمترین مشکل را داشته باشد همیشه بالاترین دردسرها را برای تولید کننده استان سمنان ایجاد کرده است.

* دلایل این امر چیست؟
دلایل فراوان هستند اما می‌توان آن را درونی و بیرونی قلمداد کرد. یعنی عوامل درونی به عواملی گفته می‌شود که در درون آن کسب و کار و فرد تولید کننده است. عدم مهارت در فروش و بازاریابی، عدم استفاده درست از برند سازی، فضای مجازی و بازار الکترونیک روستایی که البته این امر به عدم مهارت آموزی نیز باز می‌گردد که باز هم بخشی از آن در واقع برعهده دولت است.

موضوع بعد فرهنگ کسب و کار دیجیتال و استفاده از فرصت‌های خوب است که در استان سمنان این موضوع کمتر دیده می‌شود. تولید کننده‌های اندکی هستند که توانسته اند مرزهای استان سمنان را در نوردند و به استان‌های دیگر هم جنس بفروشند.

فرهنگ کسب و کار دیجیتال و استفاده از فرصت‌های خوب است که در استان سمنان این موضوع کمتر دیده می‌شود

عوامل بعدی بیرونی هستند یعنی دولت و ایجاد زیرساخت‌های اینترنت، بازار فروش، بازارچه‌های محلی و شهری و استانی و … فراهم کردن امکان حضور در نمایشگاه‌های معتبر دولتی، تسهیل در امور تولید، اجرای قوانین به نحو درست و عادلانه و از همه مهم‌تر حمایت از تولید که متأسفانه در این بخش هم ما مشکلات زیادی داریم.

* به چند مورد اشاره کنید؟
برای مثال همین موضوع استانداردهای بهداشتی و تولیدی که آنقدر خسته کننده و اذیت کننده هستند که میل و رغبت تولیدکننده را در درون او کشته‌اند. شما اگر یک گله دار عشایری در یک روستای دور افتاده باشید برای دریافت استاندارد باید ساخت و سازهای غیر متعارف، آزمایشگاه شیمی مواد و … را داشته باشید که اصلاً معقول نیست.

هنوز در فرانسه و آلمان که قلب استاندارد محسوب می‌شوند نوشیدنی‌ها در بشکه‌های چوبی و با همان سنگ سنتی درست می‌شود یا پنیر در فرانسه و ایتالیا هنوز در انبارهای نمور و تاریک باقی مانده از قرون وسطی عمل می‌آید تا آن سنت تولید قدیمی حفظ شود آن وقت ما توقع داریم که یک دامدار در مراتع جنگل ابر کاشی و سرامیک ببرد انبار بسازد و آزمایشگاه مواد شیمیایی راه بیندازد تا به آن سیب سلامت بدهیم.

آنقدر این مشکلات عدیده هستند که بسیاری از تولیدکنندگان امروز قید تولید را زده‌اند و این از عدم حمایت دولت بر می‌آید. موضوع بعدی این است که دولت همیشه نشان داده تا پای تولید با افراد است و بعد از آن همه را رها می‌کند و حتی روبروی تولیدکننده هم می‌ایستد و یک تولیدکننده با محصول تولیدی و اقساط بانکی و مالیات و اقساط و … رها می‌شود.

نمونه بارز آن در تولیدات روستایی است مثلاً فرش؛ به بافنده‌ها توصیه می‌شود فرش ببافند و در این کار هم با جدیت عمل می‌کنند حتی کلاس و دوره آموزشی می‌گذارند اما کسی نمی‌گوید حالا که همه فرش تولید کردند چه کسی می‌خواهد آن را بخرد؟

* مشکل از کجا نشئت می‌گیرد؟
۲۴ اداره کل به روستاها خدمت رسانی می‌کنند همه شأن هم از جهاد و تعاون روستایی و عشایری و … خدمات می‌دهند اما هیچکس جز یک اداره کل آن هم در محصولات محدود خرید نمی‌کند! به عبارت دیگر ۲۴ واحد می‌گوئیم تولید کن، یک واحد از آن را می‌خریم این مشکل عمده استان سمنان است.

*پس ساختار مشکل دارد؟
قطعاً ساختار مشکل دارد که بروکراسی پیچیده سبب می‌شود تا این گونه شود وگرنه روستایی تولیدش را می‌کند و تنها چیزی که از دولت می‌خواهد این است که او را اذیت نکنند و برایش امکان عرضه محصولات را فراهم کند نه تولید؛ هم ساختار بروکراسی و هم ساختار فکری مدیرانی که می آیند چند سالی را بگذرانند و بروند.

روستایی تولیدش را می‌کند و تنها چیزی که از دولت می‌خواهد این است که او را اذیت نکنند و برایش امکان عرضه محصولات را فراهم کند نه تولید

مخصوصا این سال ها که می دانند اکثرشان در دولت بعدی جایی ندارند این روزها معمولاً به فکر صبح را ظهر کردن هستند. روزی کسی برای مشورت سرمایه گذاری به بنده مراجعه کرد و اذعان داشت که یکی از مدیران شهرستانی به اعلام کرده که چرا می خواهی سرمایه ات را در تولید بگذاری! این دیدگاه یک مدیر شهرستانی است که هیج اختیاری هم ندارد و آفت اصلی عدم توسعه استان سمنان محسوب می شود.

* باید چه کرد؟
من این سوال را با یک سوال ساده‌تر تکمیل می‌کنم. چند سال است که قرار شده یک بازارچه صنایع دستی در مرکز استان سمنان ساخته شود؟ دو دهه است که صحبت بازارچه‌های روستایی در شهرها می‌شود به کجا رسیده است؟ در واقع وقتی دیده می‌شود که هیچ اقدامی نشده این شائبه پدید می‌آید که نکند اصلاً عزمی در این راستا نیست.

سوال بعدی این است که چند رویداد مرتبط با بازار تولیدات استان سمنان در سال ۹۸ و ۹۷ که کرونا هم نبود، در سطح کشوری برگزار شد؟ اینها مشکلاتی است که متأسفانه در سطح استان سمنان به شدت دیده می‌شود و دولتی‌ها فقط وعده‌های آن را می‌دهند و به هیچکدام عمل نکرده‌اند.

البته این موضوع را بگویم که منظور از حمایت دولتی خرید محصولات و … به صورت مستقیم نیست زیرا امروز مردم اصلاً به دولت اعتماد ندارند که گندم و جو بفروشند چون معلوم نیست پولشان برگردد اگر قرار بود پولی برگردد که بیمه سرمازدگی باغات و مزارع شأن را در این سه، چهار سال به راحتی دریافت می‌کردند.

مردم اصلاً به دولت اعتماد ندارند که گندم و جو بفروشند چون معلوم نیست پولشان برگردد اگر قرار بود پولی برگردد که بیمه سرمازدگی باغات و مزارع شأن را در این سه، چهار سال به راحتی دریافت می‌کردند

موضوع این است که دولت وظیفه دارد زیرساخت‌ها را مهیا کند. امروز صدها هکتار انبار خالی دولتی در استان سمنان وجود دارد از انبارهای جهاد کشاورزی، تعاون روستایی، منابع طبیعی و فنی و حرفه ای و … چرا همین انبارها را برای بازارچه‌های تولیدات روستایی در نظر نمی‌گیرند؟ اینکه یک نفر آن را تمیز کند چند داربست نصب کنند و غرفه‌هایی را به تولیدکننده بدهند چقدر مگر هزینه دارد؟ موضوع این است که کسی نمی‌خواهد این کارها را انجام دهد.

* دلیلش چیست؟
ساده است؛ دلیلش این است که در قانون به صورت مستقیم اشاره نشده که مثلاً تعاون روستایی یا جهاد باید به فکر فروش محصولات روستایی هم باشند اما وقتی سال حمایت از تولید و جهش تولید است و ما ادعای کار و مدیریت جهادی را در تمام اداراتمان داریم آیا نمی‌توان توقع داشت که این کار ساده علاوه بر وظیفه یک اداره کل انجام شود.

مشکل این است که مدیران به قول خودشان دنبال دردسر نمی‌گردند و یک خط نامه فراتر از مسئولیت قانونی شان نمی‌زنند در شهرستان‌ها هم تمام مسئولیت با مرکز استان است و مدیران حتی یک مسئول روابط عمومی بدون دخالت مرکز استان منصوب نمی‌کنند.