ناهید عنصری؛ واکسن آنلاین: واکسینه کردن افراد، یکی از راه های مقابله با ویروسی است که هر روز قربانیان بیشتری را طعمه خود می‌کند. اکنون ۱۰ ماه از شیوع بیماری کرونا و تلفاتی که این بیماری به دنبال دارد، گذشته است. در حال حاضر چشم‌ها امیدوار به دستان متخصصانی است که برای ساخت این واکسن در تلاشند. دستان متخصصان ایرانی نیز جزو همان دستان است که چشم‌ها به آن دوخته و منتظر اعلام خبر موفقیت در تولید واکسن داخلی کرونا است.
دانشمندان کشورهای مختلف جهان برای ساخت واکسن کرونا اقدام کرده‌اند. شرایط به گونه‌ای پیش رفته که گاهی برخی کشورها برای از میدان به در کردن رقبای خود جوسازی‌هایی انجام می‌دهند. در این بین، شرایط برای رقابت کشور ایران با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های اعمال شده از سوی دیگر قدرت‌ها سخت‌تر است.
اما این پرسش‌ها که در نهایت واکسن ساخته شده از سوی کدام کشور، عملکرد بهتری خواهد داشت، عوارض هر یک از این واکسن‌ها چیست و... از مجموعه سؤالاتی است که در مصاحبه حاضر به آن پرداخته شده است.
در ادامه گفتگوی بازار با زهره آخوندی‌میبدی، متخصص عفونی و فلوشیپ پیشگیری و کنترل عفونت‌های بیمارستانی و عضو سابق هیئت مدیره نظام پزشکی میبد را مطالعه می کنید.
* شما جزء موافقان واکسن کرونای تولید ایران هستید؟
به عنوان متخصص عفونی، باید بگویم چنانچه به این ویروس بر طبق خصوصیات خانواده‌اش توجه شود، انتظار می‌رود بدن آنتی‌بادی دائم و مؤثر بر علیه آن و برای جلوگیری از بیماری مجدد، تولید نکند. تجربه نیز در این مدت، ابتلای دوباره به ویروس را در برخی افراد که قبلاً به کرونا مبتلا شده بودند نشان داده است؛ بنابراین شاید واکسن‌ها نیاز به دوزهای مجدد داشته باشند؛ به این معنا که افراد واکسینه شده نیز بعد از گذشت مدت زمان معینی نیاز به تلقیح مجدد واکسن در برابر ویروس داشته باشند.
انتظار می‌رود بدن آنتی‌بادی دائم و مؤثر بر علیه بیماری کرونا ویروس و برای جلوگیری از بیماری مجدد، تولید نکند
بر این اساس، روشی که در ایران برای تولید واکسن استفاده می شود، روشی استاندارد بوده زیرا از ویروس ضعیف شده برای تولید واکسن استفاده می شود. در نتیجه بدن با تولید آنتی‌بادی علیه آن نسبت به بیماری اما نه به صورت دائمی مصون می‌شود. جهان نیز پیش از این، نحوه ساخت این واکسن را در مقابله با بیماری هایی مثل آبله و... تجربه کرده است. متخصصان ایرانی در زمینه‌های مختلف ثابت کرده‌اند که در صورت وجود امکانات، توانمندی پیشرفت علمی را دارند. در این زمینه می‌توان پیشرفت های سابق محققان ایرانی در خصوص نانو و پزشکی را یادآور شد.
* دلیل واکنش شدید بدن در برابر این ویروس چیست؟
تغییر ژنتیکی که در خانواده این ویروس اتفاق افتاد باعث ایجاد ویروسی شد که علاوه بر افزایش سرعت سرایت و بیماری‌زایی، واکنش‌های ایمنی شدیدتری را در بدن انسان موجب شد که البته در افراد مختلف با شدت‌های متفاوتی همراه بود. در این شرایط، به نظر می‌رسد میزان شدت واکنش‌های سیستم ایمنی بیشتر از خود ویروس بدن را تخریب می‌کند.
* علت آمار بالای مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا در اوایل پاییز چه بود؟
باید دانست زمانی‌که بحرانی با وسعت بالا و فراگیر اتفاق بیفتد، عوارض و تبعات آن بیشتر است تا هنگامی‌که بحران در یک منطقه کوچکتر اتفاق بیفتد. افزایش تعداد افراد مبتلا به بیماری و گسترش بیماری به دلیل افزایش تجمعات انسانی بود که بدون توجه به هشدار متخصصان اتفاق افتاد. همچنین افزایش موارد شدید بیماری منجر به بستری‌های طولانی مدت و افزایش عوارض بستری شد.
متخصصان ایرانی در زمینه‌های مختلف ثابت کرده‌اند که در صورت وجود امکانات، توانمندی پیشرفت علمی را دارند
علاوه بر آن در فصل پاییز، شیوع سایر ویروس‌های تنفسی و تداخل زمانی آنها با ویروس کرونا می‌توانست عامل افزایش شدت بیماری تنفسی بوده باشد. اعمال برنامه محدودیت‌ها و کاهش آمار بیماران نشان داد که بهترین راهکار برای مقابله با شیوع ویروس و ریشه‌کن ساختن آن، قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا است.
*آیا پس از ساخت واکسن لازم است همه افراد در برابر آن واکسینه شوند؟
بر اساس نظر اپیدمیولوژیست‌ها، برای ریشه‌کنی و کاهش یک بیماری عفونی، درصدی از جامعه حتماً باید واکسینه شوند. انتخاب افرادی که می‌توانند منتقل‌کننده بیماری باشند یا برای قطع زنجیره انتقال واکسینه شوند، باید طبق شیوه‌نامه‌های بهداشتی هر جامعه و از سوی وزارت بهداشت هر کشور تعیین شود.
* نظر شما درباره واکسن ایرانی کوئید ۱۹ چیست؟
توجه و تحقیق کافی نسبت به هر خبری از سوی رسانه‌ها قبل از پذیرش آن لازم است، اما برای قضاوت درباره کارآمدی واکسن‌ها باید صبور بود و نمی‌توان هیچ مطالعه و تحقیقی در زمینه درمان و واکسن را رد کرد. به عبارت دیگر باید به علم درست اعتماد کرد.
در واقع لازم است کشورها در این بحران انسانی، به دانش و وجدان یکدیگر اعتماد کنند. همه افرادی که در حوزه دانش پزشکی تخصص و فعالیت دارند قصد کمک به جامعه انسانی را دارند و مسلماً درمان‌های متعدد و واکسن‌های گوناگون از درون این تلاش‌ها به دست می‌آید و لازم است که محققان تحت حمایت قرار بگیرند.
* نقش تبادل اطلاعات را برای موفقیت در تولید واکسن کرونا چقدر می‌دانید؟
باید توجه داشت که خداوند موجودات را متفاوت آفریده و افراد مختلف به شیوه‌های متفاوت فکر می‌کنند؛ پس همه باید تلاش کرده و از حاصل فکر و اندیشه دیگران استفاده کنند. هر واکسنی نیز تبعات خود را داشته و هر دارویی عوارض خاصی خواهد داشت و در این شرایط باید متخصصان تشویق شده و نتایج تحقیقات را با یکدیگر مبادله کنند.
باید پذیرفت که ما هیچگاه به دوران قبل از کرونا باز نخواهیم گشت و این دوران یک جهش است
باید پذیرفت که ما هیچگاه به دوران قبل از کرونا باز نخواهیم گشت و این دوران یک جهش است. شرط بقا عبور از این بحران با کمک علم و پذیرفتن تغییرات و استفاده از علم IT است. مادامی‌که این تغییر اتفاق نیفتد بحران نیز باقی خواهد ماند و البته باید زیرساخت‌های لازم در حوزه فناوری اطلاعات نیز فرآهم شود.
* راهکار پیشنهادی شما برای حصول نتایج بهتر در پژوهش‌های انجام شده از سوی متخصصان ایرانی چیست؟
در دانشگاه‌های بزرگ دنیا یک طرح ملی اتخاذ می‌شود و سپس محققان از گروهای مختلف روی بخشی از این طرح کار می‌کنند. قطعأ نتیجه چنین پژوهشی نیز به سود ملت خواهد بود. در ایران اما پژوهش ملی و بین رشته‌ای کمتر جایگاه دارد و اعتماد اجتماعی به محققان و دستاوردهای ایرانی ضعیف است. در جهان امروز ملتی قوی خواهد بود که به امر پژوهش و علم بها داده و به ایده‌های علمی به‌ویژه ایده‌های جامعه‌شناختی اهمیت بدهد. در نهایت در حال حاضر جامعه‌ای قدرتمند است که از نظر علم و ثروت برتر باشد و البته در این بحران جهان‌گیر، هر دستاورد علمی، کمک به جامعه بشری است.
با توضیحات ارائه شده بدیهی است اعمال تعصب در مسائل علمی خصوصاً آنجا که مربوط به حوزه سلامت است دور از عقلانیت بوده و نمی توان درباره نتایج چنین تحقیقات پیش داوری کرد؛ اما می‌توان گفت در شرایط بحرانی کنونی خلأ یک فعالیت پژوهشی به صورت تیمی برای حصول سریع‌تر و بهتر نتایج احساس می‌شود. این مهم با اتخاذ تدابیر مناسب از سوی مسئولان و همدلی سایر آحاد جامعه ممکن خواهد بود.
نظر شما