به گزارش بازار به نقل از اتاق اصناف ایران، اهمیت برگزاری آیین یلدا و به جا آوردن آداب آن، آنچنان است که بازاری مناسبتی به نام بازار یلدا ایجاد کرده و از کشاورز، باغ‌دار و تولیدکنندگان پروتئین گرفته تا شرکت‌های حمل بار، سردخانه‌های میوه و آجیل، تاجران، عمده‌فروشان، خرده‌فروشان، خدماتی‌هایی از جمله آرایشگاه‌های زنانه، تشکل‌هایی همچون اتحادیه‌ها و اتاق‌های اصناف، نمایندگان افکار عمومی از جمله روزنامه‌نگاران و رسانه‌های رسمی و نیز ستاد تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان نمایندگان دولت و … همگی در چنین روزهایی و حتی پیش از آن بسیج می‌شوند تا ملزومات تشریفاتی برگزاری این آیین را حتی پس از قرن‌ها را فراهم کنند.
ظلمت امسال، ناشی از شبهای طولانی نیست
امسال در آخرین شب آذر قرن، ظلمتی که بر سر ما آمده، ناشی از شبهای طولانی نیست و ویروسی ناشناخته همه آنچه ایران زمین در صده‌های گذشته تجربه کرده را بر هم زده است. امسال بازاریان و اصناف، کشاورزان، باغداران و همه گروه‌ها و اقشاری که پیش‌تر نام بردیم، سر در گم شدند که چطور و به چه نحو باید برای این ایام آماده بود. آیا کنترل قیمت، کیفیت و میزان اقلام و کالاهای یلدایی در ستاد تنظیم بازار همچنان ضرورت داشت؟ وظیفه بازرسان اصناف، تعزیرات و ادارات صمت همچنان نظارت بر کالا بود یا ماموریت دیگری باید بر عهده می‌گرفتند و آیا عکاسان خبری امسال، رنگ سرخ انار و هندوانه را سوژه خواهند کرد یا بسته بودن واحدهای صنفی از ساعت ۱۸ و خلوتی خیابان‌ها از ساعت ۲۰ روزهای ۲۹ و ۳۰ آذر را از پشت دوربین‌هایشان خواهند پایید؟
اگرچه تصمیم‌گیری سخت و پر حاشیه بود اما بالاخره هر کدام از این گروه‌ها تصمیم‌گیری کردند و نتیجه بسیاری از این تصمیمات پیش از آغاز چله بزرگ، مشخص شد و برخی دیگر نیز پس از آن قابل مشاهده خواهد بود.
دورهمی یک نفره در شب چله! دست کم ۵۰ هزار تومان
توصیه شده تا از خانه‌های خود خارج نشویم تا گرفتار بیماری کشنده کرونا نشویم و این به معنای یک نفره بودن دورهمی شب یلدا برای برخی از مادر بزرگ‌ها، پدر بزرگ‌ها و یا حتی دانشجویان، کارگران و کارمندانی است که تنها زندگی می‌کنند. حال این که اگر بخواهیم چند قلم از کالاهای یلدایی را برای خود خرید کنیم تا غم این تنهایی کمتر شود، دست کم باید ۵۰ هزار تومان هزینه کنیم.
بر اساس تازه‌ترین اظهارات اعضای اتحادیه‌های صنفی تهران و مشاهدات میدانی خبرنگاران، قیمت هر کیلوگرم آجیل ۴مغز، دست کم ۱۹۰تا ۲۴۰هزار تومان و قیمت آجیل شیرین مخصوص شب یلدا دست کم ۱۲۰تا ۱۸۰هزار تومان است. نخودچی با قیمت هر کیلوگرم ۳۰ هزار تومان ارزان‌ترین و بادام هندی با قیمت هر کیلوگرم ۲۷۰هزار تومان گران‌ترین آجیل‌هایی هستند که در میادین میوه و تره بار عرضه می‌شوند.
قیمت هر کیلو انار ۱۸تا ۲۲هزار تومان و هر کیلو هندوانه به‌طور میانگین در تهران، ۷هزار تومان که هر هندوانه دست کم ۲۰هزار تومان آب می‌خورد.
قیمت شیرینی هم افزایش قابل توجهی را در آبان تجربه کرد. به طوری که بر اساس گزارش «متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در آبان ١٣٩٩» در گروه نان و غلات، شیرینی خشک با ۵.۹ درصد بیشترین افزایش قیمت پس از برنج ایرانی درجه یک و برنج خارجی درجه یک را داشته است.
البته علی بهره‌مند، رئیس اتحادیه دارندگان قنادی، شیرینی و کافه قنادی تهران گفته است که این بار در بازار یلدا، شاهد افزایش قیمت دوباره شیرینی نیستیم و قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌تر را ۴۸ هزار تومان، هر کیلوگرم شیرینی زبان، پاپیونی و دانمارکی را ۳۸ هزار تومان و هر کیلوگرم کیک یزدی را ۲۹ هزار تومان اعلام کرده است.
بنابراین برای اینکه یک خانواده ۳یا ۴نفره، بدون حضور مهمان بتواند یک شب یلدای کم‌هزینه، اما کامل را برگزار کند، باید حداقل نیم‌کیلو آجیل، نیم‌کیلو شیرینی و یک کیلو میوه تدارک ببیند. این خانواده با احتساب میانگین ۱۳۰هزار تومان برای آجیل و حدود ۲۴هزار تومان برای نیم کیلو شیرینی تر و با فرض اینکه فقط یک هندوانه کوچک ۲.۵ کیلویی یا فقط ۴عدد انار به‌عنوان میوه خریداری کند و هیچ میوه دیگری نخرد، باید حداقل ۴۰هزار تومان فقط برای میوه بپردازد. مجموع این هزینه‌ها نزدیک به ۲۰۰هزار تومان می‌شود؛ یعنی ۵۰هزار تومان به ازای هر نفر که این میانگین برای هر نفر، پارسال فقط ۱۵هزار تومان بود. البته این رقم به جز هزینه شام است.
بازرسی از بازار با وجود کاهش خرید
هم جیب مردم خالی است و هم این که امسال دورهمی‌های یلدایی عملی مذموم و ناپسند بر شمرده می‌شود؛ بلکه از شیوع بیشتر کرونا جلوگیری شود. اما بازرسی اصناف تصمیم گرفت که مثل هر سال بر بازار نظارت کند تا یک وقت شیطنت سود جویان منجر به افزایش غیر منطقی قیمت‌ها نشود.
به گفته بهنام نیک‌منش، معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران، تقاضا برای اقلام مصرفی شب یلدا تا امروز، نسبت به زمان مشابه سال گذشته کاهش داشته است، با وجود این بازرسان اصناف برای جلوگیری از اجحاف حق مصرف کننده طرح تشدید بازرسی از این کالاها را همچون سال‌های گذشته اجرایی کرده اند.
این نظارت‌ها در همه استان‌ها با همکاری بازرسان اصناف، تعزیرات حکومتی، اماکن، نیروی انتظامی و سازمان صنعت و معدن و تجارت با جدیت و به طور معمول در چند شیفت در حال اجرا است. اما آنچه با سال‌های گذشته متفاوت است اینکه، تفاضل در آمارهای بازرسی ماه آذر با ماه آبان که بعدا اعلام خواهد شد، قابل توجه خواهد بود. چراکه این ماه با آغاز محدودیت فعالیت برای همه اصناف به جز گروه یک و در بیشتر شهرها آغاز شد و پایان آن نیز به یلدا ختم شد؛ هر دو مناسبت، به معنای فشار کاری بر بازرسان اصناف است. موضوع دیگری که احتمالا بازرسان در روزهای ۲۹ و ۳۰ آذر باید در دستور کار خود قرار دهند، نظارت بر بسته بودن واحدهای صنفی پس از ساعت ۱۸ است و به نظر می رسد بازرسان ماموریتی این چنینی در یلدای سال‌های قبل نداشته‌اند.
ستاد تنظیم بازار امسال چه کرد؟
امسال تصمیم‌گیری در خصوص نحوه توزیع اقلام یلدایی در ستاد تنظیم بازار با سال‌های گذشته تفاوت داشت. به این ترتیب در جلسه این ستاد که با موضوع کالاهای یلدایی برگزار شده بود، مقرر شد تا با توجه به شرایط فعلی بازار گوشت مرغ و از طرفی شیوع بیماری کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، سازمان مدیریت میادین میوه و تره بار شهرداری تهران به منظور جلوگیری از ایجاد صف و کاهش مراجعات به مراکز تابعه سازمان، از تمامی ظرفیت‌های ممکن اعم از توزیع گوشت مرغ در بین بهره برداران سایر غرف که امکان و شرایط عرضه ندارند، استفاده از اماکن خالی و استفاده از فضای محوطه برای میادین و بازارهای تابعه که امکان استقرار ماشین سرد خانه‌دار و عرضه به دیگران را دارند، جهت تنظیم بازار گوشت مرغ اقدام کنند.
همچنین ستاد تنظیم بازار با عرضه مستقیم تک محصولی در میادین میوه و تره بار ویژه شب یلدا موافقت کرد و درخواست سازمان مدیریت میادین میوه و تره بار شهرداری تهران در خصوص اختصاص حق بهره برداری موقت (کوتاه مدت) برای عرضه مستقیم تک محصولی انار، ازگیل، خرمالو، نارنگی و هندوانه با تسهیلات و شرایط آسان ویژه شب یلدا با همکاری سازمان جهاد کشاورزی، مراکز تعاون روستایی و سازمان صمت در تهران و استان های سراسر کشور به تصویب رسید.
آجیل‌های کم‌خریدار با وجود بازگشایی آجیل فروشی‌ها و قنادی‌ها
یادمان نرفته است که در سال‌های گذشته و در ایام خاص، بعضی از واحدهای صنفی، آن قدر آجیل پیش خرید می‌کردند که گونی گونی حتی بیرون از مغازه‌هایشان می‌گذاشتند و مردم هم در فروش‌های فوق‌العاده، خرید می‌کردند. اما از سال ۹۷ صنف آجیل‌فروشان در سراسر کشور به علت افزایش قیمت دچار رکود شده‌اند و شیوع بیماری کرونا نیز بر این رکود افزوده است.
حالا آجیل از سبد خانوارها حذف شده است و فعالان این صنف وضعیت بدی را پشت سر می‌گذارند. خریدهای سال گذشته واحدهای عرضه کننده آجیل به دلیل اینکه در اسفند ۹۸ با تعطیلی بازار به فروش نرفت هنوز در سردخانه‌ها مانده است و به دلیل کاهش تقاضای خریداران، حجم زیادی از آجیل به واحدهای توزیعی نمی رسد و به همین علت، فروش فوق‌العاده هم امسال معنای خود را از دست داده است.
البته در گروه‌بندی‌های شغلی جدید، آجیل‌فروشان و شیرینی‌فروشی‌هایی که پیش از این حق فعالیت در شرایط قرمز را نداشتند، به گروه شغلی یک اضافه شده‌اند تا منعی در فعالیت نداشته باشند. این رویداد در آستانه شب یلدا، می‌تواند کمی برای این صنوف امید بخش باشد.
مشتریان هم بهتر است از آجیل فروشی‌ها و قنادی‌هایی خرید کنند که آجیل و شیرینی را در ظرف‌های سر بسته و بهداشتی بسته‌بندی کرده‌اند. این نوع از خرید، نگرانی‌ها را کم می‌کند.
انار و هندوانه فراوان است
فعالان صنف میوه و تره بار در شهرستان های مختلف هم خبر از فراوانی هندوانه در بازار می دهند. بنابراین کمبود، منجر به گرانی نباید شود. انار هم فراوان است و این محصولات در مهر و آبان برداشت شده و هم اکنون از ذخایر انباری و سردخانه‌ای در حال توزیع است، آنچه در این میان حائز اهمیت است خانوارها با خرید به میزان نیاز از گرانی‌های بی‌رویه جلوگیری کنند. البته بازرسان اصناف هم تلاش خواهند کرد تا سود جویان مانع از جریان طبیعی عرضه و تقاضا نشوند. توصیه فعالان بازار این است که مرم به قدر نیاز خانواده خود خرید کنند و از دورهمی با اقوام و آشنایان پرهیز کنند تا باری دیگر مغازه‌ها به دلیل افزایش شیوع کرونا تعطیل نشوند.
بازگشایی مشروط آرایشگاه‌های زنانه
به واسطه برگزاری میهمانی‌های خانوادگی در شب یلد، آرایشگاه‌های زنانه هر ساله در روزهای منتهی به یلدا، شلوغ‌تر از ایام عادی سال بود. این اتفاق در آرایشگاه‌های مردانه نیز تا حدودی رقم می‌خورد اما آرایشگاه‌های زنانه به واسطه تنوع در خدمات، گردش مالی بیشتری داشتند. امسال با گروه‌بندی مشاغل، آرایشگاه‌های زنانه در گروه شغلی ۳ و آرایشگاه‌های مردانه در گروه شغلی ۲ قرار گرفتند و این بدان معنا بود که در شهرهای قرمز، هر دو تعطیل بوده و در شهرهای نارنجی که در هفته منتهی به یلدا، بیشتر شهرهای ایران را در بر می‌گیرند، آرایشگاه‌های زنانه باید تعطیل می‌بودند اما چند روز گذشته، این گروه شغلی هم مانند آرایشگاه‌های مردانه در شهرهای نارنجی باز شده‌اند و در گروه شغلی ۲ قرار گرفته‌اند.
البته این بازگشایی مشروط به قوانینی از جمله دریافت کارت ملی مشتری و استفاده از سامانه ماسک و اطمینان از عدم ابتلای مشتریان به بیماری کرونا است که به دلیل شناخت ناکافی آرایشگران قانون‌مدار از این قانون، امیدواریم تا زمان یلدا، شاهد مراجعه بی‌حساب و کتاب مشتریان به این دست از واحدهای صنفی نباشیم.
رسانه‌ها، اصناف و آخرین یلدای قرن
رسانه‌های اقتصادی همچون سال های گذشته با مصاحبه با تشکل‌های متولی اقلام یلدایی به بررسی قیمت کالاها و آمادگی اصناف و دولت در تامین کالاهای یلدایی پرداخته‌اند. بسیاری از عکاسان خبری نیز به واحدهای صنفی رفته و رنگ و لعاب هندوانه، آجیل و انار را سوژه خود قرار داده‌اند.
به نظر می‌رسد رسانه ملی نیز برنامههای ویژه‌ای ترتیب داده است و با تبلیغ آن‌ها سعی در تشویق مردم به در خانه ماندن می‌کند که این خود در کاهش ترددها و کاهش احتمال افزایش ابتلا و تعطیلی مجدد اصناف موثر است.
اما فرهنگ‌سازی برای ضرورت در خانه ماندن، از سوی رسانه‌های اجتماعی و خبرنگاران حوزه بهداشت می‌توانست قوی‌تر از این انجام شود. البته شاید به دلیل محدودیت تردد از ساعت ۲۰، فرهنگ‌سازی‌های انجام شده کافی قلمداد شود. اما این‌ها بخش کرونایی این یلدا است.
این آخرین یلدای قرن است و رسانه‌های خبری می‌توانستند با تحلیل خود از ورود به ۱۴۰۰ گفته و یا مروری بر ۱۰۰ یلدای گذشته داشته باشند و رسانه‌های غیر خبری نیز می توانستند با تکیه بر تحول قرن، این یلدای متفاوت که البته غم انگیز است را کمی برای مخاطبان شادتر کنند. البته باید منتظر ماند، کمی صبوری داشت و برنامههای تلویزیونی را تماشا کرد.
ممنوعیت کسب از ساعت ۱۸
ممنوعیت ساعات فعالیت اصناف طی یک ماه و نیم گذشته دست خوش قوانین متعددی شده است و حالا قرار است تا امروز و فردا هم فقط تا ساعت ۱۸ فعال باشند. این خود، تفاوتی معنا دار در دخل اصناف به وجود می‌آورد. بازار عید، ماه رمضان، محرم و یلدا، چهار بازار مهم برای اصناف بر شمرده می‌شوند. یلدا فرا رسیده است و امسال به دلیل شرایط خاص ناشی از شیوع کرونا و مرگ و میر ناشی از این بیماری منحوس، دولت مجبور شده تا این بازار را برای اصناف محدود به ساعت ۱۸ کند. ضمن این که حجم خرید نیز نسبت به سال‌های گذشته کمتر تخمین زده می‌شود. اگر نموداری از میزان کسب در واحدهای صنفی کشیده شود، به روشنی ضرورت تفاوت قائل شدن در پرداخت مالیات‌از سوی اصناف برای سازمان‌های متولی قابل مشاهده خواهد بود.
سخن پایانی
امسال در آخرین یلدای قرن ۱۴ هجری شمسی، برگزاری دورهمی‌های باستانی در کنار اقوام، دیگر شیرین نیست و جان ایشان و ما را می‌ستاند. کارشناسان حوزه بهداشت می‌گویند اگر امسال، از دیدار هم اجتناب کنیم سال‌های بعد در خانه بزرگترهایمان جمع خواهیم شد و حافظ خوانی خواهیم کرد و انار پوست گرفته، با گلپر میل کرده و شعر صد دانه یاقوت را خواهیم خواند. شاید که سال بعد، زایش خورشید در اولین روز از زمستان قرن جدید را با هندوانه‌ای که پدر بزرگ برایمان خریده، جشن بگیریم و همچون همه سال های گذشته، کام اصناف نیز خوش‌تر و کسب و کار پر رونق باشد.
نظر شما