بازار؛ گروه استانها: کارشناسان و مسئولان اقتصادی یزد پتانسیل این استان در حوزه نساجی را انکار ناشدنی می‌دانند در عین حال، بی‌توجهی به این صنعت در گذشته و حال باعث شده بخش عمده‌ای از فعالان نساجی از ادامه سرمایه‌گذاری در این مسیر مردد شوند. هنگامی‌که استان یزد در حوزه نساجی حرف‌های بسیاری برای گفتن داشت، برخی استانها رویای رسیدن به جایگاه و اعتبار یزد را داشتند، اما اکنون اثری از آن همه نام و آوازه از نساجی یزد دیده نمی‌شود.
تجربه‌های ناموفقی در شرق و غرب کشور از عدم توسعه صنعت نساجی مشاهده شده است. دولت در برخی مناطق سرمایه‌گذاری کرده، اما به دلایلی توسعه این صنعت در دیگر نقاط ایران شکل نگرفته است. از دلایل آن، می‌توان به بومی‌نبودن صنعت نساجی در آن منطقه، ناسازگاری این صنعت با روحیات مردم منطقه، نبود نیروی متخصص و ابزار و ادوات مورد نیاز و... نام برد.
از سوی دیگر، توسعه صنعت نساجی در استان‌هایی مثل یزد، اصفهان، کاشان، تهران و قزوین که نساجی بومی آن مناطق محسوب می‌شد، بسیار راحت‌تر صورت گرفته است و به نظر می‌رسد دولت‌ها می‌بایست در خصوص توسعه صنعتی و اشتغالزایی بیشتر به این تجربه‌ها توجه کنند.
تجربه‌های ناموفقی در شرق و غرب کشور از عدم توسعه صنعت نساجی مشاهده شده است
گفتگوی خبرنگار بازار با علیرضا فرخ‌نیا، عضو انجمن صنایع نساجی استان یزد درباره صنعت نساجی را در ادامه مطالعه می‌کنید:
* چرا صنعت نساجی می‌تواند محور توسعه استان یزد باشد؟
اگر شما مسیر توسعه کشورهای دنیا مثل انگلستان و آلمان، آمریکا و.. را بررسی کنید می بینید پایه اساسی تحول صنعتی آنها صنعت نساجی بوده است چون جزو الزامات اساسی افراد است و همیشه بازار مطلوبی دارد و اشتغالزایی خوبی ایجاد می‌کند. در عین حال، دولت می‌تواند با توجه به ارزش افزوده پوشاک شرایط سیاسی این حوزه را فراهم کند و ما نیز باید خود را از لحاظ دانش بازار جهانی جهت حضور در بازارهای بین المللی آماده سازیم.
* جایگاه نساجی یزد در حوزه بین‌الملل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یزد در تولید و صادرات حوزه ریسندگی الیاف بلند و تولید نخ فرش در کشور جزو بهترین ها هست، همچنین از لحاظ کیفیت و دانش فنی در زمینه نخ پنبه ای عملکرد خوبی داشته است. موضوع نگران کننده این است که اگر سرمایه گذاری برای به‌روزرسانی صنعت نباشد مطمئنا اتفاقی که در ۱۵سال اخیر برای صنعت فرش یزد افتاد برای ریسندگی الیاف کوتاه تکرار خواهد شد.
متاسفانه سرمایه‌گذاری جدیدی انجام نشده است. کارخانجات یزد کوچک هستند و با پنج هزار اسپیندل کار می‌کنند که در دنیا حداقل با ۵۰هزار اسپیندل کار می‌شود و در کشور ما حداقل با ۱۵هزار یا ۲۰هزار اسپیندل به بالا کار می کنند. با توجه به اینکه هزینه سربار در بخش ریسندگی اهمیت بالایی دارد به نظر می رسد یزد کم‌کم مزیت رقابتی خود را از دست خواهد داد.
یزد در صنعت فرش جزو برندهای برتر بوده و کارخانجات خوبی هم داشته است که الان تقریبا چیزی از آن باقی نمانده است
* تجربه ناموفقی در زمینه نساجی یزد سراغ داشته‌اید؟
یزد در صنعت فرش جزو برندهای برتر بوده و کارخانجات خوبی هم داشته است که الان تقریبا چیزی از آن باقی نمانده است. شاید در بخش عمده مشکلاتی که پیش آمده، سرمایه‌گذار مقصر نبوده و اشکال از حمایت استانی بوده است.
در جاهای دیگر همچون کاشان می‌بینیم با حمایت جدی، آنها نه تنها در کشور بلکه در منطقه خاورمیانه حرف‌ها برای گفتن دارند. اینجاست که تاثیر حمایت های استانی نشان می دهد چگونه یک صنعت می تواند پیشرفت داشته باشد.
ما در بخش بافندگی پارچه از رقیب خود یعنی اصفهان در خیلی از بخش ها معمولا جلوتر هستیم. مثلأ در پارچه های ارزشمند از قبیل ژاکاردی ما حرف‌های زیادی برای گفتن داریم اما اصفهانی ها در پارچه های ارزان قیمت پیشتازند، دلیلش هم تولید با دستگاه‌های ارزان قیمت و کاهش هزینه‌های تولید است.
یکی از اساتیدم معتقد است استان های اطراف با آمار و ارقام مدعی هستند که هزینه بافت بافنده های کوچک محلی تک دستگاهی و دو دستگاهی نصف کشور بنگلادش است که این، خیلی می تواند در قدرت توسعه تاثیر گذار باشد.
* از مزایا و کاستی های صنعت نساجی یزد در مقایسه با رقبا بگویید؟
یزد و اصفهان هر دو در این زمینه پیشتازند و قطب صنعت نساجی کشور هستند. یزد از لحاظ آماری حدود دو هزار واحد نساجی دارد که لیست بیمه دارند. اما به نظرم بدون تعارف استان اصفهان اکوسیستم نساجی و پوشاک کامل تری نسبت به یزد دارد، اما از لحاظ نوآوری خصوصأ در پارچه های ژاکاردی استان یزد جایگاه بهتری دارد اما نقطه ضعف یزد در نداشتن برنامه استراتژیک و مداوم است.
شخصا حدود ۱۷سال است که در صنعت نساجی فعالیت دارم اما به نکته مهمی که در صنعت نساجی استان به خصوص صنعت پوشاک که تازه وارد آن شده ایم باید اشاره کنم داشتن نگاه استراتژیک و نقشه راه معین در این زمینه است.
* جایگاه یزد را در حوزه علم نساجی چگونه می‌بینید؟
به دانشگاه و صنعت باید نگاه مجزا داشت. دانشگاه های ما وارد یک تغییر رویه شده اند. نکته مثبت این است که اکثر فارغ التحصیلان نساجی دانشگاه آزاد یزد در کارخانجات و شرکت های مربوطه مشغول اند.
در دانشگاه دولتی یزد از لحاظ سطح علمی و اساتیدی که تدریس می کنند و جو بسیار خوب و مطلوبی که هست دانشجویان روحیه خوبی دارند. اتفاق مثبت دیگر اینکه اساتید دانشگاه یزد اکثرأ خود تولیدکننده هستند.
از نظر من یکی از بهترین سیستم‌های آموزشی موجود سیستم اینترنشیپ(تبادل مهارت بین دانشجو و کارفرما در محیط واقعی کار) است؛ همان سیستمی که در کشور ما برای پزشک ها اجرا می شود و در صنعت نساجی نیز باید به همین شیوه عمل کنیم. آلمان و ژاپن الگوهای موفقی هستند که در حوزه آموزش بسیار خوب عمل کردند. هندوستان نیز اکنون به همین شیوه عمل می‌کند. خوشبختانه در دانشگاه یزد با نوآوری که توسط برخی اساتید نساجی انجام گرفته، قدم‌های خوبی در این زمینه برداشته شده است.
از لحاظ نوآوری خصوصأ در پارچه های ژاکاردی استان یزد جایگاه بهتری دارد
* ارتباط بین صنعت و دانشگاه را چگونه می‌بینید ؟
ارتباطات خوبی داریم اما در اجرا خیلی فاصله داریم.
سیستم آموزشی ما سیستم درستی نیست. ما به دو مبحث در سیستم آموزشی نیاز داریم؛ یک، وجود مراکزی برای آموزش ضمن خدمت و دو، به‌روز شدن علم تدریس شده در دانشگاه ها. کتاب‌های دانشگاهی ما قدیمی هستند و آنچه دانشجو در دانشگاه یاد می‌گیرد با آنچه در صنعت مشاهده می‌کند کاملا متفاوت است.
چندین شرکت دانش بنیان داریم که سازنده ماشین آلات نساجی هستند، اما از نظر من دانش‌بنیانی برای صنعت نساجی مفید است که بتواند محصول رقابتی در زمینه قیمت، کیفیت و خدمات ارائه دهد.
* شما برای دانش بنیان تعریف جالبی داشتید
اغلب برای دانش‌بنیان به این نکته می‌پردازند که ما باید کار جدیدی انجام دهیم مثلا می‌گویند سراغ تولید دستگاه بافندگی بروید؛ مگر ترکیه دستگاه بافندگی تولید می کند؟ خیر دستگاه بافندگی وارد می‌کند و پارچه مطلوب برای صادرات تولید می‌کند.
* آیا زمینه چنین کاری را در ایران می‌بینید؟
مطمئنا می‌توانیم. این کار را در زمانی‌که در صنعت نساجی حرف برای گفتن داشتیم، انجام می‌دادیم. در زمانی‌که اصلا نامی از بنگلادش و پاکستان در نساجی نبود، ایران یکی از بزرگترین صادرکننده های کروات بود. تولیدکننده داخلی ما برای پلیس انگلیس لباس یونیفرم تولید می‌کرد.
* اقدامات شما در زمینه دانش‌بنیان؟
سعی بر این بوده که با نگاه در سطح بین المللی به شرکت‌ها مشاوره لازم داده شود. سیستمی که هم اکنون با کمک مشاوران خارجی روی آن کار می‌کنیم و سعی بر اجرای آن داریم، سیستم تولید ناب با تمرکز بر افزایش بهره‌وری، کاهش ضایعات و بالا بردن کیفیت بهینه محصول است که نتیجه آن دو اتفاق مهم در استان اعم از راه اندازی مرکز توسعه فناوری های نساجی با همکاری پارک علم و فناوری و انعقاد تفاهم نامه بین انجمن نساجی یزد و معاونت علمی ریاست جمهوری در زمینه راه اندازی کارخانه نوآوری نساجی است که اولین مشارکت این معاونت با بخش خصوصی و صنعتی محسوب می‌شود.
مهم است که انجمن نساجی بتواند وارد فضای اکوسیستم فناوری بشود، روی استارتاپ ها کار کند، مراکز آزمایشی داشته باشد
* رویکرد انجمن نساجی یزد چیست؟
در استان شاهد اتفاقات جدیدی بوده ایم. از سال ۹۶ با روی کارآمدن پوسته جدید مدیریتی در انجمن نساجی که آقای دستمالچی معروف در آن نقش مؤثری دارند، ما به‌عنوان تیم کمکی در کنار وی بوده‌ایم. در این میان، اولین چیزی که اصلاح شد، این دیدگاه قدیمی بود که این صنعت ورشکسته است.
نکته قابل توجه این بود که از آمار اشتغال و فعالان صنعت استان بخش خوبی مربوط به صنعت نساجی بود و این تفکر در بین مدیران دولتی، بانک‌ها و نهادها جا افتاد که صنعت نساجی می‌تواند برای استان تأثیرگذار باشد که نتیجه آن امضای تأسیس اولین کارخانه نوآوری صنعتی خصوصی در کشور با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری شده است. مهم این است که انجمن نساجی بتواند وارد فضای اکوسیستم فناوری بشود، روی استارتاپ ها کار کند، مراکز آزمایشی داشته باشد، در کنار صنعت بحث نوآوری را ایجاد بکند و از تکنولوژی های موجود استفاده کند.
نظر شما