سجاد صفری؛ بازار: تا اوایل دهه ۸۰ حدود ۱۲۰۰ واحد تولیدی و صنعتی در عرصه تولید محصولات لبنی، در کشور فعالیت داشتند و این میزان واحد تولیدی و صنعتی در اوایل دهه ۸۰ آمار تقریبا قابل قبولی برای صنعت لبنیات کشور، محسوب می شد در صورتی که جمعیت کشور در آن زمان، حدود ۷۰ میلیون نفر بود.
البته در سال های گذشته و حتی در دهه های ۷۰ و ۸۰ صنعت لبنیات با انواع و اقسام مشکلات دست به گریبان بودند ولی می توان گفت که مشکلات این صنعت در آن سال ها به اندازه امروز بی شمار نبود و صنعت لبنیات با آشفتگی امروزی روبرو نبود. تصمیمات نادرست و غیرکارشناسی، بی توجهی به صنعت دامداری، قیمت گذاری دستوری صنعت لبنیات، عدم توجه به بازار داخلی و صادرات، روی صنعت لبنیات کشور تاثیرات منفی گذاشته است و این عوامل، باعث شده که مشکلات این صنعت روز به روز بیشتر و بزرگتر شود و موجب تعطیلی واحدهای تولیدی و صنعتی بسیاری در کشور شود. همانطور که گفته شد در اوایل دهه ۸۰ تعداد ۱۲۰۰ واحد تولیدی و صنعتی تولید محصولات لبنی در کشور فعالیت داشتند ولی این تعداد هم اکنون به ۴۰۰ واحد تولیدی کاهش یافته است و در واقع سوء مدیریت ها و بی توجهی مسئولان و سیاست های غلط نظام سیاست گذاری کشور درخصوص قیمت گذاری محصولات لبنی، باعث تعطیلی ۸۰۰ واحد تولیدی و صنعتی تولید محصولات لبنی در کشور شده است که این یک مشکل بزرگ است.
هر صنعتی که واحدهای تولیدی آن با حدود نیمی از ظرفیت به فعالیت خود ادامه دهد بدون شک، دچار چالش، مشکل و یا رکود است؛ متاسفانه، صنعت لبنیات کشور، نیز از این قاعده مستثنی نیست.
از ابتدای دهه ۹۰ و حذف سهمیه شیر مدارس، تقسیم بندی انواع شیر به کم چرب و پُرچرب و کیسه‌های ۹۰۰ یا ۸۰۰ گرمی و افزایش قیمت ها باعث شد که شاهد سیر نزولی سرانه مصرف لبنیات در کشور باشیم
کاهش مصرف سرانه لبنیات در کشور
بزرگترین، مشکل صنعت شیر و لبنیات کشور، این است که واحدهای تولیدی صنعتی محصولات لبنی به اندازه کافی در کشور وجود ندارد و بیشتر مصرف مردم توسط واحدهای تولیدی غیرصنعتی و سنتی یا در واقع، توسط مغازه های ماست بندی تامین می شود که این موضوع، روی میزان فروش و ظرفیت واحدهای تولیدی محصولات لبنی صنعتی تاثیر منفی می گذارد.
متخصصان علوم تغذیه معتقد هستند که مصرف لبنیات علاوه بر این که تأثیر مستقیمی بر پوکی استخوان و رشد انسان دارد یکی از مهم ترین عوامل تقویت سیستم ایمنی بدن انسان است. طی چند سال اخیر و بعد از نوسانات قیمت شیر از ابتدای دهه ۹۰ و حذف سهمیه شیر مدارس، تقسیم بندی انواع شیر به کم چرب و پُرچرب و کیسه‌های ۹۰۰ یا ۸۰۰ گرمی و افزایش قیمت ها باعث شد که شاهد سیر نزولی سرانه مصرف لبنیات در کشور باشیم. برخی از صاحب نظران معتقد هستند سرانه مصرف شیر در ایران به میزان ۲۰ درصد کشورهای غربی است و گرانی این محصول به کاهش مصرف، دامن خواهد زد.
نوسانات دو سال اخیر قیمت ارز تأثیر مستقیمی بر تأمین نهاده های دامی مورد نیاز گاوداری های صنعتی گذاشته است و این نوسانات در قیمت تمام شده شیر خام مؤثر بوده است. سال گذشته، دولت قیمت هر کیلو شیر خام را ۲۹۰۰ تومان مصوب کرد اما کارخانجات تولید کننده محصولات لبنی معتقد بودند که شیر خام را تا ۳۵۰۰ تومان از دامدار خریداری می‌کنند و خروجی این وضعیت نوسانات شدید در قیمت محصولات لبنی بوده است؛ دامداران، معتقد بودند که دولت، تنها ۲۰ درصد نهاده مورد نیاز آن ها را تأمین می کند و قیمت ۲۹۰۰ تومان برای هر کیلو شیر خام برای آنها مقرون به صرفه نیست؛ از سویی دیگر کارخانه‌های لبنی، معتقد بودند که شیر را با قیمت‌های بالاتری خریداری می کنند و در نهایت، مصرف کننده ها تحت تأثیر شرایط سخت اقتصادی، توان خرید محصولات متنوع لبنی را ندارند.
دخالت دولت در قیمت گذاری محصولات لبنی و بر هم زدن عرضه و تقاضا مورد تایید بخش خصوصی نیست
نقش کارخانجات تولید محصولات لبنی در افزایش قیمت ها
سخنگوی انجمن صنایع لبنی در گفتگو با خبرنگار بازار در پاسخ به این پرسش که صنعت لبنیات کشور با چه مشکلاتی روبرو است، گفت: عدم تعهد مسئولان به جلسات کارشناسی، مهمترین مشکلی است که پیش روی صنعت لبنیات کشور، قرار دارد. انجمن صنایع لبنی، اواخر آبان ۹۹ در ارتباط با قیمت شیر خام و قیمت محصولات لبنی در سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان با حضور مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و تشکل های حوزه دامداری و تشکل های حوزه صنایع لبنی جلسه ای برگزار کرد.
«سید محمدرضا بنی طبا» اظهار داشت: در این جلسه، بر قیمت شیر خام خریداری شده در درب گاوداری ها به مبلغ ۴ هزار و ۱۵۰ تومان موافقت شد و طبق این قیمت شیر خریداری شده از دامداری ها، قیمت محصولات لبنی پُر مصرف مشمول قیمت گذاری تعیین شد اما بعد از مدت ۲ روز از این توافق بعمل آمده، مصوبه ای که توسط وزارت جهاد کشاورزی اعلام شد و بدون اینکه که انجمن صنایع لبنی در جریان قرار گرفته باشد؛ قیمت شیر خام را به ۴ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داده بودند.
سخنگوی انجمن صنایع لبنی، تاکید کرد: در جلسه ای که با مسئولان برگزار شد قیمت محصولات لبنب براساس قیمت شیر خام ۴ هزار و ۱۵۰ تومانی تعیین شد ولی طبق مصوبه اعلام شده، قیمت شیرخام را به ۴ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داده اند و مسئله اینجا است که مصرف کننده، تولیدکنندگان را مسئول این افزایش قیمت ها می داند در صورتی که تولیدکنندگان با افزایش قیمت محصولات لبنی، موافق نیستند و از بخش های دیگر زنجیره تولید، افزایش قیمت به تولیدکنندگان تحمیل می شود.
بنی طبا تاکید کرد: در جلسه ای که با مسئولان برگزار شد بر قیمت شیر خام ۴ هزار و ۱۵۰ تومانی توافق شد و پس از گذشت ۲ روز قیمت شیر خام به ۴ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافت و وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار، مسئول این عدم تعهد هستند و این موضوع، باعث اعتماد زدایی بخش خصوصی می شود و عدم تعهد به کار کارشناسی شده است.
وی بیان کرد: بطور کلی، دخالت دولت در قیمت گذاری محصولات لبنی و بر هم زدن عرضه و تقاضا مورد تایید بخش خصوصی نیست و این موضوع، کار درستی نیست و غیر شفاف و فساد زا است. اگر قرار است که دولت در بازار دخالت کند و قیمت گذاری دستوری داشته باشد بایستی بر تمام زنجیره تولید محصولات لبنی قیمت گذاری و نظارت داشته باشد. به عبارتی، دولت باید در قیمت نهاده های دامی، قیمت شیر خام و قیمت محصولات لبنی، نظارت داشته باشد.
وی تصریح کرد: کارخانجات تولید محصولات لبنی در افزایش قیمت محصولات لبنی، بی تقصیر هستند و این افزایش قیمت ها ناشی از گرانفروشی شیر خام به کارخانه ها است.
وقتی نظام سیاست گذاری نمی تواند از قدرت خرید مردم صیانت کند و یا قدرت خرید آنها را افزایش بدهد نباید از تولید کننده انتظار داشته باشند که این مسئولیت را برعهده بگیرد
تحمیل افزایش قیمت شیر به تولیدکنندگان
سخنگوی انجمن صنایع لبنی در پاسخ به این پرسش که افزایش قیمت محصولات لبنی، باعث می شود میزان مصرف جامعه کاهش یابد و این موضوع هم به تولیدکنندگان و هم به سلامت جامعه، آسیب می رساند و شما در این خصوص چه دیدگاهی دارید؟ به بازار، گفت: وقتی نظام سیاست گذاری نمی تواند از قدرت خرید مردم صیانت کند و یا قدرت خرید آنها را افزایش بدهد نباید از تولید کننده انتظار داشته باشند که این مسئولیت را برعهده بگیرد.
بنی طبا اظهار داشت: کاهش قدرت خرید مردم، ناشی از سیاست گذاری های است که در سطح کلان کشور انجام شده است که تاثیر بر اقتصاد و قدرت خرید مردم گذاشته است.
وی با اشاره در خطر بودن سلامت مردم با کاهش مصرف محصولات لبنی، تاکید کرد: مصرف محصولات لبنی بر سلامت جامعه تاثیر دارد و با کاهش قدرت خرید مردم و کاهش مصرف محصولات لبنی، سلامت جامعه به خطر می افتد و تولیدکنندگان محصولات لبنی به هیچ عنوان از در معرض قرار گرفتن سلامت جامعه، استقبال نمی کند ولی تولید کنندگان از بین دو گزینه تعطیلی کارخانه ها و عرضه کالا ولو اینکه گران باشد، باید یک گزینه را انتخاب کنند.
بنی طبا تصریح کرد: افزایش قیمت محصولات لبنی به تولیدکنندگان تحمیل شده است و این ناشی از افزایش چشمگیر قیمت شیر خام در چند سال گذشته است و متاسفانه این افزایش قیمت در سالجاری به شدت تشدید شده است.
اخیرا انجمن صنایع فرآورده های لبنی طی نامه ای که به مسئولان کشور نوشته تاکید کرده است که با ادامه شرایط کنونی دیگر قادر به تولید محصولات ضروری سبد خانوار نیستند و بنگاه های آنها با خطر تعطیلی روبه رو شده اند
کاهش ۲۰ درصدی محصولات لبنی در کشور
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی، گفت: با افزایش مجدد قیمت محصولات لبنی طی هفته‌های اخیر برآوردها حاکی از آن است که مصرف لبنیات در کشور به میزان ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یافته است.
«علی احسان ظفری» از استمرار قاچاق شیرخشک خبر داد و اظهار داشت: گرچه با دستور رئیس قوه قضاییه و تلاش بیشتر در مرزها، میزان قاچاق نسبت به یکماه قبل کاهش یافته، اما همچنان ادامه دارد.
وی افزود: درحال حاضر، بخش عمده شیرخام به سمت تولید شیرخشک می رود که علت اصلی افزایش تولید شیرخشک بیش از ظرفیت، ناشی از گرانی مجدد قیمت محصولات لبنی و کاهش مصرف است که این موضوع به هیچ عنوان منطقی نیست و همواره تعادل بین تولید شیرخشک و محصولات لبنی باید حفظ شود.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی درباره تاثیر افزایش مجدد قیمت لبنیات در هفته‌های اخیر بر میزان مصرف، بیان کرد: گرچه از الان نمی‌توان آمار دقیقی را اعلام کرد، اما برآوردها حاکی از آن است که مصرف لبنیات ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یافته است و با کاهش سرانه مصرف لبنیات، بخش عمده کارخانه‌های لبنی کوچک و متوسط به تعطیلی کشانده می‌شوند و تنها چند واحد بزرگ لبنی از بین هزاران واحد به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
ظفری در پایان تصریح کرد: با تعطیلی واحدهای لبنی، شیر خام روانه کارخانه های تولید شیرخشک می شود که به سبب مازاد تولید باید صادر شود و با این وجود مردم از مصرف لبنیات محروم می‌شوند که امیدوار هستیم تغییراتی در سیاست دولت بوجود بیاید.
تولیدکننده و مصرف کننده قربانی تصمیمات غیرکارشناسی دولت
در حال حاضر، اصناف، تولیدکنندگان و همچنین مصرف کنندگان کشور با بحران های مختلفی مواجه هستند. متاسفانه، بازار تولید و مصرف لبنیات همچنان با تلاطم و ناآرامی روبرو است و از آنجا که این حوزه، نقش مهمی در سلامت جامعه بر عهده دارد؛ نیاز است که دولت هر چه زودتر مشکلات موجود در این صنعت را برطرف کند.
با وضعیت فعلی مصرف کننده و تولید کننده هر دو به یک اندازه، متضرر می شوند؛ چرا که مصرف کننده به دلیل افزایش بی رویه قیمت ها به ناچار با کاهش سرانه مواجه می شود که این موضوع سلامتی آنها را به خطر می اندازد و تولید کننده هم در شرایطی که قیمت مواد اولیه، دستمزد کارگران و ... افزایش یافته است چاره ای جزو افزایش قیمت محصولات تولیدی ندارد. کارشناسان و تولید کنندگان فعال در صنعت لبنیات معتقد هستند منشا عمده این مشکلات، مربوط به اختصاص ارز مرجع و به تبع آن، مداخله دولت در بازار و قیمت گذاری دستوری این محصولات است. متاسفانه، دخالت در بازار و به هم زدن نظام عرضه و تقاضا سبب ایجاد برخی نابسامانی ها شده است. به همین دلیل، تولیدکنندگان، خواستار انتقال محصولات لبنی از گروه یک به گروه دو و آزادسازی قیمت لبنیات در تمام چرخه تولید و انتقال حمایت های دولت به مصرف کننده هستند تا با این روش، هم تولید کننده و هم مصرف کننده به حقوق واقعی خود برسند. اخیرا انجمن صنایع فرآورده های لبنی طی نامه ای که به مسوولان کشور نوشته تاکید کرده است که با ادامه شرایط کنونی دیگر قادر به تولید محصولات ضروری سبد خانوار نیستند و بنگاه های آنها با خطر تعطیلی روبه رو شده اند.
نظر شما