بازار؛ گروه کشاورزی: بحث گرانی مرکبات در بازار خصوص پرتقال طی هفته اخیر موجب شد تا کارشناسان مختلف نظرت مختلفی در باب دلایل ایران گرانی عنوان کنند. به طوری که دلایلی همچون گرانی پرتقال در باغات به دلیل بالا بودن هزینه های برداشت و همچنین صادرات و به تبع آن کمبود این میوه در بازار از جمله مهمترین دلایل گرانی های اخیر مطرح شده است. در این راستا خبرنگار «بازار» گفت و گویی با «مجتبی شادلو، عضو هیات مدیره اتحادیه باغداران کشور» انجام داده و پیگیر دلایل گرانی های اخیر مرکبات بخصوص پرتقال در بازار شده است که در ادامه می خوانید.
*به عنوان سوال اول توضیح بدهید که چرا قیمت پرتقال در بازار به طور نامتعارفی بالا رفته است؟
در ابتدا لازم است بگویم که درخواست ما از رسانه ها این است که چنین قضایایی را به طور ریشه ای و کارشناسانه تر بررسی کنند. از سوی دیگر همانطور که می دانید در مورد میوه ما یک بحث اساسی به نام تنوع اقلیمی داریم. در حقیقت در بحث پرتقال ما الان انواع پرتقال مثل تامسون، واشنگتنی، والنسیا و پرتقال رسمی و غیره را داریم که این تنوع در شمال و جنوب کشور از نظر کیفیت و به تبع از نظر قیمت با هم متفاوت است. به عبارت دیگر مثلا پرتقال استان های شمال منطقه به منطقه نیز با هم تفاوت دارد و یا حتی برداشت اول با برداشت دوم و سوم از نظر کیفیت و دیگر شاخص ها بسیار تفاوت دارد لذا تفاوت های قیمت ها در بازار یک امر طبیعی است. انتظار می رود در تفسیر این قضایا واقعی تر برخورد شود و تنها بحث قیمت را مطرح نکنیم که پرتقال در یک منطقه مثلا ۲۰ هزار تومان و در منطقه دیگر مثلا ۵ هزار تومان است.
کیفیت انواع میوه ها در مناطق مختلف ما حتی نقطه به نقطه فرق دارد پس قیمت متفاوت است و متفاوت قیمت گذاری می شود
با این وجود در میدان تره بار بازار تخصص و رقابتی است. به طوری که قیمت پایه هر نوع محصولی از جمله پرتقال که این روزها مورد سوال است همان قیمت میادین مرکزی تره بار استان ها است. در حقیقت ۹۰ درصد میوه های ما عمدتا از کانال میادین مرکزی میوه تره بار استانها رد می شود و ۱۰ درصد مابقی یا صادر می شود و یا مستقیما به بازار می آید.
یعنی میوه به طور امانی به میادین مرکزی شهرها می آید و بر حسب کیفیت میوه، کشش بازار، استقبال مشتری و دیگر شاخص‌ها، میوه را کشف قیمت می کنند و بعد برای غرفه داران بازار روزهای شهرها و مغازه های خرده فروشی قیمت گذاری می شود.
این در حالی است که در کیفیت انواع گونه‌های مناطق مختلف ما حتی نقطه به نقطه فرق دارد پس قیمت متفاوت است و متفاوت قیمت گذاری می شود. مثلا تفاوت قیمت پرتقال بم با پرتقال جیرفت و کهنوج بسیار زیاد است و لذا از مبدا تولید قیمتها این دو گونه پرتقال تفاوت دو برابری دارند! البته این موارد، آیتم هایی است که بازار آنها را به اجبار و یا کورکورانه قبول نکرده و همگی با اختیار و کارشناسانه است.
*بعد از اینکه در میادین مرکزی تره بار استان ها میوه قیمت گذاری شد چه بر سر قیمتها در بازار می آید که گران به دست مصرف کننده می رسد؟
همانطور که گفتم قیمت پایه همان قیمتی است که در میادین مرکزی تره بار استانها اعلام می شود و از آن به بعد را باید بخش های نظارتی بازار رصد کنند؛ یعنی میوه ای که در بازار مثلا ۱۰ هزار تومان قیمت خورده، در بازار خرده فروش ها نهایتا باید ۱۳ هزار تومان باشد یعنی ۳۰ درصد اضافه قیمت دارد. درصورتی که گاهی می بینیم قیمت از ۱۰ هزار تومان حتی به ۲۰ هزار تومان هم در بخش خرده فروشی می رسد! این از موارد تخلفات بازاری است.
به عنوان نمونه باید بدانید که الان پرتقال شمال در باغات حدود ۵ تا ۶ هزار تومان است تا جمع آوری و بسته بندی شود با توجه به نوع برداشت و هزینه برداشت نهایتا به ۸ هزار تومان تا ۱۰ هزار تومان می رسد لذا مغازه دار باید نهایتا ۱۰ هزار تومان تا ۱۳ هزار تومان آن را به مشتری عرضه کند اما می بینیم که همیشه اینگونه نیست و خرده فروش به حق ۳۰ درصدی خود قانع نیست و بیش از آن به اصطلاح روی قیمت آن می کشد.
قیمت پایه همان قیمتی است که در میادین مرکزی تره بار استانها اعلام می شود و از آن به بعد را باید بخش های نظارتی بازار رصد کنند
*بحث برداشت میوه ها را مطرح کردید؛ الان در برداشت مرکبات ایران چقدر از تکنولوژی استفاده می شود؟
در برخی از محصولات که صرفا باید با دست برداشت شود و برداشت مکانیزه و صنعتی کاربرد ندارد. اما اگر در میوه هایی که قابلیت دارد به صورت صنعتی برداشت شود قائدتا هزینه ها کاهش می باید. با این وجود به هر حال ما امکانات پیشرفته برای جمع آوری و بسته بندی میوه نداریم.
اگرچه در دنیا وجود دارد و از همان ابتدا کاشت درختان میوه بر اساس تنظیمات دستگاهی و ماشین آلات برداشت می شود و به تبع کارها مکانیزه پیش می رود اما برداشت و جمع آوری مرکبات در ایران کماکان سنتی است.
*از نظر کیفی مرکبات ایران در چه سطحی هستند؟
بهترین مرکبات دنیا مرکبات ایران است که غالبا به دلیلی اقلیم خوب ایران است چون مثلا آب شیرین ایران در دنیا منحصر بفرد است و هوای کوهستانی، کویری و مرکزی خاص خود را دارا است. به همین دلیل به عنوان مثال در امارات سیب ایرانی با قیمت ۳۰ تا ۴۰ سنت بالاتر از سیب آمریکا عرضه می شود چون آنها می دانند کیفیت سیب ایران چیز دیگری است حتی اگر بسته بندی ما به پای بسته بندی های خاص محصولات آمریکایی نرسد.
به عبارت دیگر نظیر مرکبات ایران را در جایی نداریم البته به شرطی که به موقع چیده شود نه اینکه به صورت کال چین کنند و در دستگاه به زور گرما رنگ آوری کنند، چون این کار خیانت به تولید، طبیعت و به مصرف کننده است. در واقع میوه باید روی درخت برسد و کاملا آب دار شود تا رضایت مندی مشتریان را به دنبال داشته باشد.
بهترین مرکبات دنیا مرکبات ایران است که غالبا به دلیلی اقلیم خوب ایران است البته به شرطی که به موقع چیده شود نه اینکه به صورت کال چین کنند و در دستگاه به زور گرما رنگ آوری کنند
*چرا برخی مرکبات به صورت کال چیده می شود؟
به دلیل ناآگاهی است عمدتا، برخی کشاورزی ترس این را دارند که سرما برسد و نتوانند به موقع برداشت کنند. برخی نیز تصورشان این است که وقتی محصول نوبرانه است بازار بهتر است و سود بیشتری گیرشان می آید. این در حالی است که میوه ای که روی درخت برسد علاوه بر اینکه ماندگاری بیشتری دارد طعم و مزه بهتری نیز دارد و وزنش هم بیشتر است.
*اصلی ترین خریداران مرکبات ما چه کشورهایی هستند؟
در اطراف ایران تولیدکننده مرکبات زیاد است و از غرب ایران گرفته تا شرق کشورهایی مانند ترکیه، پاکستان و غیره به طور قابل توجهی مرکبات خیز هستند و بازارهای بین المللی دارند. لذا چون در اطراف ایران زمینه مرکبات فراوان است در نتیجه فرصت های صادراتی ما غالبا برای کشورهای آسیای میانه و عراق است. البته برای سیب ایران، در تمام کشورهای همسایه ما تا هندوستان، اروپا، آفریقا و غیره فرصت های صادراتی بسیار خوبی داریم.
*در بسیاری از کشورهای دنیا از مرکبات فرآورده های فراوانی تولید می شود که ارزش افزوده بالایی نیز دارد. ایران در این زمینه چه وضعیتی دارد؟
تولیدات ما غالبا در صنایع تبدیلی و تکمیلی است که در قالب آبمیوه ها و کنستانتره ها است. اما در دنیا فرآورده های زیادی از میوه تولید میکنند که حتی برای مصارف صنعتی صادر می شود اما در ایران چنین امکاناتی را نداریم.
گفتنی است بحث صنایع تبدیلی، تکمیلی و فراوری میوه ها ارزش افزوده بالایی دارد؛ به طوری که هم در زمان اوج تولید به کم کردن ترافیک تولید کمک می کند و هم میوه هایی که ماندگاری کمتری دارد برای این کار بسیار مفید هستند و می تواند بسیار اقتصادی باشد.
نظر شما