مژده باقری؛ بازار: اگر جزو آن دسته از افرادید که به انواع بازی‌های موبایلی علاقه‌مندید، در طول روز بارها سراغ گوشی همراه خود می‌روید و با پلی کردن یک بازی سعی می‌کنید از روزمرگی فاصله بگیرید؛ حتما با دنیای جذاب این صنعت و بازار بکر آن هم آشنایی دارید.
کافه بازار به عنوان یکی از اصلی ترین مراجع دانلود اپلیکیشن در ایران؛ در گزارش فصل تابستان سال ۹۸ خود خبر جذابی منتشر کرد. در میان ۵ میلیون کلمه وعبارتی که در این پلتفرم جستجو می‌شد؛ نام بازی در صدر جدول و حتی پیشروتر از واتساپ و اینستاگرام خودنمایی می‌کرد.
از طرفی بر اساس گزارش سال ۹۸ این پلتفرم؛ سال گذشته درآمد خالص توسعه‌دهنده‌های اندرویدی در بازار که پس از کسر سهم بازار از هزینه‌ی پرداختی کاربر محاسبه می‌شود، به ۱۸۹ میلیارد تومان رسید. ۱۲۰ میلیارد تومان از این درآمد متعلق به برنامه‌ها و ۶۹ میلیارد تومان متعلق به بازی‌ها بود. همین آمار نشان می‌دهد که بازی‌ها باوجود تعداد بسیار کمتر در مقایسه با سایر برنامه‌ها، درآمدزایی بسیار بهتری داشته‌اند. این دو موضوع در بردارنده نکات مهمی هستند که شاید توجه و اقبال بیشتر مخاطبین به این حوزه را نشان می‌دهد.
اما جالب است بدانید این روزها که تمام حوزه‌ها با نوسانات ارز دست و پنجه نرم می‌کنند؛ صنعت گیم نیز از ترکش‌های نوسانات ارز در امان نمانده است. در حالی که این صنعت در مسیری روبه رشد در حرکت است گاها با سختی‌هایی مواجه می‌شود و این سوال، بی جواب مانده است که آیا نوسانات ارز به نفع بازی سازان ایرانی است؟
برای بررسی این موضوع از زاویه‌ای نزدیک؛ سوالاتمان را پیش روی حمید عبداللهی مدیرعامل استودیو نردبان اندیشه و یکی از سازندگان بازی «آمیرزا» و «باقلوا» قرار دادیم.
نوسانات ارز؛ سد راه حضور بازی‌سازها در سطح جهانی
عبداللهی در گفتگو با بازار در پاسخ به این سوال که آیا نوسانات ارز تاثیری در صنعت گیم بر جای گذاشته است، می‌گوید: «ارز به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیر زیادی بر حوزه کاری ما دارد. نکته مهم این نوسانات در این است که مسیر ما برای رفتن به سمت بازار جهانی و بین المللی را مسدود می‌کند. با در نظر گرفتن این مهم که درآمد ما به ریال است، ساپورت کردن هزینه‌های تولید و انتشار در سطح جهانی که با ارز محاسبه می‌شود بالاست. با توجه به همین اختلاف مجبور می‌شویم به منطقه خودمان بسنده کنیم و قید بازار جهانی را بزنیم.»
به اعتقاد مدیرعامل استودیو نردبان اندیشه تاثیر غیرمستقیم ارز در صنعت بازی‌سازی به شکل تورم خودنمایی می‌کند. عبداللهی در این باره معتقد است: «ارز به شکل غیر مستقیم بر روی کالاهای اساسی، مسکن؛ طلا و...تاثیر می‌گذارد. تمام این موارد به شکل کاملا زنجیره‌ای به هم متصل‌اند و سبب می‌شوند سبد نیروی کار و انسانی ما کوچک‌تر شده و تقاضای دستمزد بالاتری داشته باشند. در نهایت برای تامین مایحتاج اولیه نیروی انسانی مجبور به بالا بردن دستمزدها هستیم، در حالی که در این طرف ماجرا درآمد ما با هیچ رشدی همراه نبوده است.»
تقابل نوسانات ارز و صارات!
حمید عبداللهی می‌گوید: «شاید در نگاه کلی نوسانات ارز برای صنایعی که پتانسل صادرات دارند شبیه فرصت باشد؛ اما در واقع موارد مهم و قابل توجه زیادی هستند که دست به دست هم می‌دهند و به سوختن این فرصت‌ها منجر می‌شوند.» هم بنیان‌گذار بازی آمیرزا در توضیح این موضوع که نوسانات ارز چقدر می‌تواند به صادرات بازی ختم شود؛ تاکید می‌کند: «نوسانات ارز؛ در عین ایجاد فرصت، به نوعی در مقابل صادرات می‌ایستد و سد راه است. شاید هزینه تولید در قیاس با سطح دنیا پایین باشد و محصول نهایی ارزان‌تری ارائه شود، اما در مقابل به دلیل تحریم‌های سنگین بین‌المللی دسترسی آسانی به بازار جهانی نداریم. نمی‌توانیم اکانتی رسمی بسازیم، نماینده رسمی در سایر کشورها داشته باشیم و یا حتی پولی انتقال دهیم. بنابراین تمام این فرصت‌هایی که از دور دیده می‌شوند در حال سوختن هستند و متاسفانه نمی‌توانیم کاری انجام دهیم.»
عبداللهی ادامه می‌دهد: «شاید روزی که در مسیر بازی سازی قدم گذاشتم یکی از هدف‌هایی که داشتم صادر کردن محصولاتی که می‌ساختم بود. اما هر چه روبه جلو می‌رویم تحریم‌ها سنگین‌تر می‌شوند. و با نوسانات ارز؛ هر روز عملا تولید محصول جهانی غیرممکن و غیرعملی‌تر می شود.»
قطع همکاری سوپرسل با کافه بازار؛ فرصت یا تهدیدی برای صنعت گیم؟
اما شاید اتفاق مهمی که طی ماه‌های اخیر شاهدش بودیم موضوع قطع همکاری شرکت سوپر سل با کافه بازار بود. با پایان‌یافتن دوره‌ی قرارداد بازار با سوپرسل (توسعه‌دهنده‌ی بازی‌های کلش آف کلنز و کلش رویال)، این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد که قصد تمدید قرارداد با کافه بازار را ندارد. در این بیانیه آمده بود که بازیکنان پس از ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰ قادر به انجام خریدهای درون‌برنامه‌ای نخواهند بود و بازی‌ها پس از به‌روزرسانی بعدی کاملاً از دسترس خارج می‌شوند.
هم‌بنیان‌گذار(کوفاندر) بازی آمیرزا در پاسخ به این سوال که آیا این قطع همکاری، تاثیری بر رشد گیم‌های بازی سازهای ایرانی و استقبال بیشتر از آنها داشته، می‌گوید: « شاید این قطع همکاری در نگاه اول فرصت خوبی به چشم بیاید و نباید چشمانمان را به روی این واقعیت که صنعت گیم ایران بازار بسیار کوچکی در مقایسه با بازار دنیاست ببندیم. این موضوع در دراز مدت به ضرر بازی‌سازها و استورهای ایرانی است. اجازه بدهید در این مورد مثالی بزنم: فرض کنید در میان یک خانواده؛ افراد خانواده با یکدیگر به تعامل پرداخته و داد و ستد کنند. و به قول معروف بین همان افراد؛ جابه جایی نقدی شکل بگیرد. در این میان فردی از خارج خانواده وارد تعامل با آنها نشده و پولی از بیرون به این میان وارد نشده است. بلکه صرفا پول میان افراد یک خانواده پاسکاری شده است. در نهایت اقتصاد خانواده در جا زده و رشدی پیدا نمی‌کند.
زوم کردن و فعالیت در منطقه خودمان؛ شبیه به این است که در میان یک خانواده کار می‌کنیم. این موضوع هیچ وقت به ارزآوری منجر نمی‌شود. نکته اصلی این است که صنعت گیم ما پیشرفت زیادی نکرده و حضور بازیگران بزرگ جهانی در استورهایی مانند کافه بازار، زمینه حضور تعداد بیشتری از مخاطبین را مهیا می‌کند.
زمانی که این بازار مرکز توجه تعداد بالایی از مخاطب باشد، محصولات ایرانی که تازه نفس‌اند و در مسیر رشد قرار دارند؛ می‌توانند در کنار بازی‌های خارجی دیده شوند. و در کنار یادگیری به عرض اندام پرداخته، ضمن پیشرفت به درآمد برسند.»
حمید عبداللهی باور دارد این روند در حالت کلی مخرب است و اضافه می‌کند: «حضور رقبای بزرگ و جهانی ضمن یاد گیری؛ فعالیت و رقابت سالم را نیز برای بازی سازان ایرانی فراهم می‌کند. این روند در دراز مدت، نه تنها منفی و مخرب است که حتی به ضرر اقتصاد خود بازارهای عرضه اپلیکیشن است.»
هم‌بنیان‌گذار آمیرزا با ارئه مثالی تاکید می‌کند: «نگاهی به صنعت ماشین سازی در داخل کشور که محدود و بسته است؛ نشان می‌دهد که نتیجه احصار گرایی و عدم توجه به واردات می‌تواند به فروش سرسام آور محصولاتی منجر شود که از کیفیتی که «باید» برخوردار نیستند. این موضوع را اگر به صنعت بازی سازی نیز تعمیم دهیم؛ در نهایت نتیجه‌ای بهتر نخواهیم داشت.»
شریف آباد، قند و پند و دبرناشو بازی‌های جدید سازندگان بازی آمیرزا
عبداللهی در رابطه با برنامه‌های آینده استودیو نردبان اندیشه به تلاش این استودیو برای راه یابی به بازار جهانی اشاره می‌کند و می‌گوید: «علی رغم تمام سدهایی که بنا بر تحریم و موضوعاتی از این دست پیش روی ماست؛ سعی ما راه یابی به بازار جهانی است. ار طرفی در تلاشیم بازی‌های متفاوتی با سلایق مخاطبان مختلف راهی بازار کنیم و کارمان را گسترش دهیم. چند بازی از جمله بازی «شریف آباد» که یک بازی در ژانر فارمینگ است و مزرعه‌ای ایرانی با حال و هوای ایرانی است. بازی «قند و پند» در زمینه بازی کلمات و بازی «دبرناشو» محصولات جدید استودیوی ما هستند که این روزها به صورت نسخه آزمایشی راهی بازار شده‌اند و به زوری به لانچ نهایی خواهند رسید.»
نظر شما