فرحناز سپهری؛ بازار: با توجه به نوسانات اخیر در بازار سرمایه و نزولهای سنگین که طی تنها چند ماه در بازار سرمایه رخ داد و باعث متضرر شدن بسیاری از سهامداران شد به طوری که اعتراضات این افراد را به همراه داشت؛ رضا علوی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص براین باور است که شاهد اصلاح ۴۰ درصدی در طول سه ماه بوده ایم به طوری که طی ۱۵ سال فعالیت بورس، این اتفاق در بازار روی نداده است؛ در عین حال وی بهره بردن از ابزارهای مالی همچون اوراق اختیار یا بازار دوطرفه را راهی برای جلوگیری از هیجانات بازار می داند. در همین راستا خبرگزاری بازار با سید رضا علوی، عضو هیات مدیره بورس انرژی و از فعالان بازار سرمایه در خصوص نابسامانی اخیر بازار سرمایه و اینکه چه زمانی بازار مجدد به روند خود باز می گردد، گفتگویی انجام داده است؛ که در ادامه از نظرتان می گذرد.
*در ابتدا با توجه به نوسانات و نزولهای سنگین که دربازار سرمایه شاهد آن بوده ایم، این مساله را ناشی از چه می دانید؟
دراین باره باید اشاره کنم ما یک اصلاح با شیب تندی را اخیرا در بازار تجربه کرده ایم. درحالی که در سالهای گذشته اصلاح ۳۰ درصدی در بازه زمانی سال ۹۲ تا ۹۴ داشتیم اما آن اصلاح ترکیبی از اصلاح زمانی و یک اصلاح قیمتی بود؛ به عبارتی در طول ۲ سال ما به طور متوسط شاهد ۳۰ درصد کاهش شاخص بودیم که البته یک زمانهایی کاهش ارزش یک زمانهایی اصلاح زمانی بود. اما این اتفاق اخیر در بازار سرمایه در مقطع کنونی، در ۱۵ سال فعالیت بورس رخ نداده بود. چراکه ما یک اصلاح بالای ۴۰ درصدی در طول سه ماه را تجربه کرده ایم که دارای شیب تند عجیبی بود، اما یادمان نرود این اصلاح بعد از رشدی اتفاق افتاد که شاخص از حدود ۲۰۰ هزار واحد به ۲ میلیون واحد رسیده بود که تا حدودی اصلاح طبیعی بود؛ اما این شیب تند در زمانی سریع روی داد به طوریکه به خیلی از سهم ها اجازه جابجایی پرتفوی و خروج را نداد و از این حیث می توان گفت اتفاق خاص بود. این مساله هم عوامل متعددی داشت که یکی از عوامل بر میگردد به رشدی که قبل از ان اتفاق افتاده بود؛ چراکه اگر رشد با شیب کمتری رخ می داد قطعا اصلاح هم متناسب با آن رشد بود؛ درحالیکه رشد صعودی با شیب بسیار تندی بود پس از آن هم چنین اصلاحی در بازار صورت گرفت و البته کسانی که در بازه یکساله دربازار بوده اند در مجموع زیانی بابت سرمایه گذاریشان ندیدند و عمده زیان متوجه کسانی شد که در ماههای آخر و در زمان پیک بازار وارد بازار شدند و روی قیمتهای بالا خرید کردند به طوریکه پرتفویشان هم اکنون هم در زیان است.
اگر واقع نگر باشیم معادلات اقتصادی خارج از بازار را در خصوص اقتصاد کشور را هم لحاظ کنیم؛ باید دانیم که بیم مشکلات اقتصادی پیش رو در دو سه ماه آینده داریم و از طرف دیگر امید برقرای بهتر با بازارهای دنیا هم وجود دارد از این رو این بیم و امید و در عین حال که خبرهایی که مخابره میشود به بازار و چاشنی هیجان هم اضافه شده و شاهد این نوسانی شدن بازار هستیم
*در مقطع کنونی از دیدگاه شما باید چه اقدامی از سوی وزارت اقتصاد یا سازمان بورس صورت گیرد؟
این ارگانهایی که نام بردید درواقع متولیان بازار هستند که سیاست کلان می چینند چه در حوزه اقتصاد و چه بازار سرمایه. البته اشاره کنم که اصل دعوت مردم به بازار سرمایه به عنوان بهترین حوزه سرمایه گذاری بر کسی پوشیده نیست و قطعا حضور مردم در بازارسرمایه و ورود نقدینگی سرگردان به کاهش آسیب در سایر بازارها منجر می شود. از طرفی فراموش نکنیم بازاربورس بازاری تخصصی است و زمانیکه از مردم دعوت کردیم تا وارد این بازار شوند باید که یاد آوری میشد که این بازار تخصصی است و نیازبه آموزش دارد؛ همچنین این بازار ابزارهایی دارد که میتوانند از طریق آن سرمایه گذاری غیر مستقیم انجام دهند تا در شرایط بهتری وارد بازار شوند؛ اما متاسفانه هیجانات بسیار تاثیرگذار شد و شاهد صعود و نزول هیجانی بوده ایم به طوریکه مساله ای رخ داد این بود که خیلی از سهم ها که ارزنده نبودند با صف خرید سنگین روبرو شدند و در در روزهای اخیر نقطه مخالف بود به طوریکه سهام های ارزنده با صف فروش مواجه هستند و فروشندگان به سوداوری نگاه نمی کنند تنها به دنبال نقد کردن سهامشان هستند.
همچنین یک بحث دیگر درماه‌های اخیر بود بحث تغییرات قوانین است که در بازار از آن به قوانین شبانه یاد میشود. این تکثر قوانین و به قولی مصلحت اندیشی (که می تواند این مصلحت از دید یک فرد باشد اما برای فرد دیگر اینطور نباشد) می تواند به ضرر بازار باشد. چراکه در مواقعی که سلیقه ای اقدام بشود، سلب اعتماد اتفاق می افتد و آن زمان مهمترین معضل روی داده است. به طوریکه برای مثال حقوقی ها بخواهند سهم ارزنده ای را بخرند اما نمی دانند آیا ناظر اجاره فروش می دهد یا خیر یا قوانین صندوقها که در چند وقت اخیر مرتبا تغییر کرده به طوری که مدیر صندوق نمی داند اگر خرید کند آیا دستور العمل جدید چه تصمیمی در این خصوص می گیرد. از این رو به نظرم باید استراتژی میان مدت و بلند مدت داشته باشیم درحالیکه در ارکان اقصادی و غیر اقتصادی شاهد نبود استراتژی هستیم و براساس آزمون و خطا اقدام میشود که می تواند شرایط نا اطمینانی که بدترین مساله در خصوص تصمیم گیریهای مدیریتی واقتصادی است، را رقم بزند و این سلب اعتماد معضل بازار است وگرنه سهام های ارزنده ای که حقوقی ها و یا حتی سهامداران حقیقی به آنها ورود کنند که درمیان مدت بازدهی شان بیش از سایر بازارها باشد، بسیار است.
*به نظرتان مساله هیجانی شدن بازار سرمایه ایران ناشی از چیست؟ آیا این مساله در بازار سایر نقاط دنیا هم وجود دارد؟ برای جلوگیری از آن چه راهکاری می توان انجام داد؟
اگر واقع نگر باشیم معادلات اقتصادی خارج از بازار را در خصوص اقتصاد کشور را هم لحاظ کنیم؛ باید دانیم که بیم مشکلات اقتصادی پیش رو در دو سه ماه آینده داریم و از طرف دیگر امید برقراری بهتر با بازارهای دنیا هم وجود دارد از این رو این بیم و امید و در عین حال که خبرهایی که مخابره میشود به بازار و چاشنی هیجان هم اضافه شده و شاهد این نوسانی شدن بازار هستیم. از این رو بازار هنوز روند خود ش را پیدا نکرده است برای همین هیچ کارشناسی نمی تواند برای دو سه روز آینده بازار را بدرستی تحلیل کند و از طرفی برای این روزها متغیرهای تصادفی داریم در عین حال که اخبار روی متغیرهای تصادفی تاثیر میگذارد. البته هیجان این مساله مختص بازار ایران نیست مثلا درد نیا با کشف واکسن کرونا بازارها شاهد هیجان مثبت بوده اند و بعد هم خودشان را اصلاح کرده اند؛ البته در بازارد دنیا برای این مساله از ضربه گیر استفاده میشود که عمدتا ابزار مالی هستند به طوریکه باعث شده تا این هیجانات کمرنگ تر شود. از این ابزارها میتوانم به اوراق اختیار که بدرستی در ایران استفاده نمیشود یا بازار دوطرفه که کلا رگولاتوری خیلی خوبی در بازار ایجاد کند چه در زمان صعود و چه در زمان نزول، اشاره کنم. اما متاسفانه از این بازار دوطرفه به شکل کاربردی استفاده نکرده ایم و نتیجه اش هم هیجانات بیش از حد در بازار است. در عین حال که بحث آموزش و فرهنگ سازی، به خصوص در زمانیکه از مردم دعوت شد تا به این بازار بیایند، هم کمرنگ بوده است.
همچنین یک بحث دیگر درماه‌های اخیر بود بحث تغییرات قوانین است که در بازار از آن به قوانین شبانه یاد میشود. این تکثر قوانین و به قولی مصلحت اندیشی (که می تواند این مصلحت از دید یک فرد باشد اما برای فرد دیگر اینطور نباشد) می تواند به ضرر بازار باشد
*تا پایان سال به نظرتان به شاخص دو میلیونی خواهیم رسید؟ یا رقمی را می توانید پیش بینی کنید؟ دراین باره ارزیابی تان را بفرمایید.
در کل برای برای شاخص رقمی را نمی‌گویم؛ اما با توجه به موارد پیش رو ما یک کاهش در دارایی ها را قطعا داریم با اصلاح نرخ ارز و تورم، کاهش دارایی ر ا تا پایان سال خواهیم داشت؛ اما ضمن اینکه دارایی متفاوت است در بورس همچنان سهام under value (سهم هایی که کمتر از ارزش ذاتی سهام خود در حال معامله باشد) داریم اما مثلا در بازار خودرو ملک، دارایی بسیاری از نوع overvalue وجود دارد، چراکه به دلیل انتظار تورمی داشتیم زمانیکه قیمت ارز روی ۳۰ هزار تومان بود یک خودرو خارجی با دلار ۵۰ هزار تومان معامله میشد این مساله به خاطر اینکه انتظار تورمی وجود داشت و در هر شرایط مردم می خواستند پول تبدیل به کالا کنند و در بحث کالاها قطعا یک کاهش ارزش داریم. در بورس باید دید که این اصلاح به چه صورت انجام می گیرد؛ اگر نرخ ارز نیمایی که برای بازار مهم است به طوریکه اکثر شرکتها متغیرهایشان براساس ارز نیمایی است، تغییر خاصی نکند، خیلی تغییرات روی قیمت سهام نداریم. اما اگر شاهد اصلاح عمیقی روی ارز باشیم که این مساله به فاکتورهای بین المللی بستگی دارد، آن موقع کاهش ارزش روی دارایی داریم از سوی دیگر رونق نسبی درکسب و کار داریم که البته کاهش ارز زمانی رخ می دهد که گشایش در بخش اقتصاد بین الملل اتفاق بیفتد و در آن مقطع زمانی، قطعا رونق اقتصادی داریم؛ افزایش صادرات وفروش بیشتر نفت خواهیم داشت.
نظر شما