تعطیل است؛ تعطیل نیست

عرفان شریفی؛ بازار: در این مدت اتفاق عجیب کم نیفتاده است و همه ما به شنیدن اخباری که شاید زمانی شوکه کننده و عجیب و غریب بود عادت کرده ایم. آخرین آنها که در نوع خودش بدیع و جالب توجه بود ماجرای تعطیلی ۱۰ روزه شبکه بانکی استان کردستان به دلیل شیوع سرسام آور کرونا بود که البته تنها ۲۴ ساعت دوام آورد و توسط همان نهاد تصمیم گیر یعنی استانداری لغو شد.

این ماجرا که قطعا تا سال‌ها به یاد خواهد ماند و به مثالی برای نوع تصمیم گیری در استان تبدیل خواهد شد، ضمن عجیب بودن پرسشی اساسی را در ذهن هم ایجاد می کند و آن اینکه مبنای تصمیم گیری و تصمیم سازی توسط مدیران چیست و چگونه می شود ابتدا تصمیمی با این حد از اهمیت اتخاذ  شود ولی یک روز بیشتر دوام نیاورد؛ نکند تمام تصمیمات آنها بر همین روال اتخاذ می شود؟ آنهم در مورد مسائل مربوط به کرونا که مستقیم جان شهروندان را نشانه گرفته است.

وقت این حرف ها نیست و سخن از نظام تدبیر و مدیریت در این اوضاع نابه سامان بیهوده است اما می خواهیم به ماجرای بسته شدن بانک ها نگاهی بیندازیم که اتفاقا تصمیم بسیار درست و به جایی بود و لغو آن نه از جنبه تزلزل تصمیمات مدیریتی بلکه از جنبه سلامت و سیستم بانکی کاری بس خطا و اشتباه بود. 

با کاهش ساعات کاری بازار و ادارات و یا شیفت بندی حضور کارکنان بر سر کار خود مشخص شد که بخش عمده کسانی که قرار بود بر اساس این تصمیم در خانه بمانند  تا شاید زنجیره سرایت قطع شود،  به شعب مختلف بانک ها مراجعه کرده و حتی جمله ای به شوخی بین خود مردم دهان به دهان می گردد که آموزش و پرورش اگر کاری با معلمان دارد می تواند آنها را در شعب بانک ها پیدا کند.

علی رغم عدم اهتمام شهروندان به موضوع قرنطینه، حجم مراجعه مردم به بانک ها توسط چند عامل دیگر تشدید شد تا این دوره یکی از سخت ترین دوره های کاری بانک ها باشد از جمله این عوامل پرداخت تسهیلات ودیعه مسکن و حمایت از مشاغل آسیب دیده از کرونا بود که تعداد زیادی از شهروندان را در این ایام راهی بانک ها کرد. اگرچه این تصمیم در راستای حمایت از اقشار آسیب پذیر گرفته شده اما در ذات خود باعث گسترش بیشتر ویروس شد چرا که فضای فیزیکی بانک ها گنجایش کافی برای حضور پر تعداد و توام با رعایت پروتکل ها را نداشت و بسیاری از متقاضیان این موضوع، گرفتار کرونا شدند. 

به جرات می توان گفت شعب بانک ها از شلوغ ترین اماکن دولتی و خصوصی در این ایام بودند و پر بی راه نبود اگر برای مدتی بانک ها تعطیل می شدند تا این زنجیره قطع می شد و بیش تر از این جان شهروندان به مخاطره نمی افتاد.

تعطیلی بانک‌ها خللی در زندگی مردم وارد نمی کند 
اما اگر بانک ها تعطیل می شدند چه اتفاقی ممکن بود بیفتد که بیش تر از جان آدم ها مهم باشد؟ عملا هیچ و در ادامه توضیح می دهیم که چرا همگی بیشتر عادت به حضور فیزیکی در بانک ها کرده ایم وگرنه تعطیلی حتی یک ماهه بانک ها هم خللی چندانی به زندگی مردم وارد نمی کند و ممکن است درصد بسیار قلیلی از این ماجرا متاثر شوند. 

بانک ها حدود ۹۰ درصد تراکنش های خود را از طریق سامانه ها و ابزار های غیرحضوری انجام می دهند و مثلا بانک ملی که اخیرا رکورد عجیب و غریب ۹۰ میلیون تراکنش در روز را ثبت کرده است حدود ۹۱ درصد این تراکنش ها را غیرحضوری و از طریق سامانه ها و اپلیکیشن های اینترنتی، خودپرداز ها، پی او اس ها و غیره انجام داده است پس چه شعبه باز باشد یا خیر ۹۰ درصد امورات بانکی غیرحضوری انجام می شود.

اما به بخش جذاب موضوع می رسیم و آن بحث اسکناس های در دست مردم است که ممکن است قصد واریز به حساب آن را داشته باشند. بانک مرکزی اعلام کرده است که ۲ و نیم درصد مجموع نقدینگی کشور به صورت اسکناس نزد مردم است و مابقی درحساب های مردم در بانک ها است یعنی تقریبا هیچ کدام از شهروندان نیاز جدی به حمل یا واریز اسکناس ندارند.

 جالب اینکه ابزاری به نام خوددریافت چندی است در مدار قرار گرفته است که همین مقدار اندک اسکناس را می شود از طریق آن واریز کرد پس به فرض اگر سررسید چک فردی رسیده و وجه  نقد را در منزل خود نگهداری کرده باشد از طریق این دستگاه ها می تواند آن را به حساب واریز کند. ناگفته پیداست که سیستم های آنلاین بانک ها چنان غنی شده اند که با انتقال تا ۱۰۰ میلیون تومان در روز نگرانی برای نقل و انتقال وجوه را نزدیک به صفر برساند. 

اوضاع ادارات دولتی چطور است؟
ادارات دولتی به لحاظ دیجیتال سازی فرآیند های خود در قرون وسطا به سر می برند و سال ها از بانک ها فاصله دارند. سنتی و دولتی بودن هم چنان کرده که انتظار تحولی از آنها به این زودی ها نمی رود به همین دلیل است که یک سرفرآیندهایشان همیشه به شعبه یک بانک ختم می شود، کاری که ۵۰ سال قبل هم به همین شیوه بود. اما بانک ها به همین سیستم های سنتی، ابزارهای غیرحضوری کافی  داده اند تا لازم نباشد واریزها به خزانه دولت صرفا در شعبه انجام شود. مثلا تصور کنید بانک ها تعطیل هستند و کسی می خواهند با واریز وجه یک زندانی را آزاد کند در این وضعیت به راحتی و با استفاده از پی سی پوزهای نصب شده در قوه قضائیه می توان هر وجهی را به حساب واریز کرد کاری که مثلا مدت هاست سیستم مالیاتی به خوبی از آن استفاده می کند اما این ابزارها در بعضی جاها به دلیل تفکر سنتی و محافظه کار حاکم بر آن، خاک می خورد و بدون استفاده است.

پس مدت‌ها است ادارات راه حل های جایگزین دارند و از آن استفاده نمی کنند. در ضمن مدتهاست که حقوق کارکنان و شرکت ها به صورت سیستمی و به اصطلاح "با دیسکت" واریز می شود و کسی نگرانی ای از این بابت ندارد.

 خوب است استانداری و شخص معاون سیاسی استاندار شفاف سازی کند که دقیقا چه کسانی و به چه چیزی معترض اند و آیا این اعتراض که باعث لغو یک تصمیم درست شد ناشی از عدم آگاهی معترضان نیست؟ درد اینجاست که هم اکنون که ما درباره لغو تعطیلی بانک ها صحبت می کنیم، استان های لرستان، یزد و کهکیلویه در روزهای پایانی ۱۰ روز تعطیلی خود هستند و آب از آب هم تکان نخورده است و این استان ها به لحاظ مجموع شاخص ها برتری خاصی نسبت به کردستان ندارند.

اما مثل پیک دوم در تیرماه که کارمندان تهران با حداقل ظرفیت و شیفتی سرکار می رفتند و مسئولان محلی ما اصرار بر سرویس دهی ۱۰۰ درصدی داشتند، این سیکل معیوب در حال تکرار است و این شبهه پیش می آید که کسی غم خوار مردم نیست.

۶ کارمند بانک کردستان به دلیل ابتلا به کرونا جان باختند
شبکه بانکی استان ۶ کشته (عده ای آنها را شهید هم می نامند) تقدیم کردستان کرده است در حالی که قهرمانان ملت در صف اول مقابله با کرونا یعنی سیستم درمانی سه کشته داشته اند پس فضای حاکم بر کار کارکنان بانک بسیار پر استرس بوده و به شدت هم آلوده است چون تقریبا همه ابزارهای که با آن سروکار دارند از کانون های آلودگی است و هرچقدر هم سعی در رعایت پروتکل ها داشته باشند با این حجم از تقاضا، نمی توانند با حاشیه امنیت کافی به انجام امورات بپردازند. 

کرونا وضعیتی تجربه نشده را فراروی ما قرار داده است که دیگر مثل بعضی از مشکلات نوع بشر حواله به آینده نیست و ماجرای همین امروز و الان ماست و در ضمن ارزشمندترین دارایی انسان یعنی "حیات" را نشانه گرفته است. همه ما در هرجای دنیا که باشیم به این موضوع فکر می کنیم که آیا نوبت ما و اطرافیانمان هم می رسد و کرونا قرار است با ما چه کند؟ وقتی در موقعیتی چنین غیرعادی هستیم هیچ ایرادی ندارد برخی از کارهایمان یکی دو هفته عقب بیفتد در عوض چند نفر بیشتر زنده بمانند.