سفر متفاوت ظریف به پاکستان؛ اولین سفر خارجی «وزیر» بعد از شکست ترامپ

بازار؛ گروه بین الملل: روابط دیرینه و در واقع هفتاد ساله دو کشور ایران و پاکستان همواره دچار نوسان و دست خوش فراز و نشیبهایی بوده است.

برخی از تحلیلگران بر این باورند که با روی کار آمدن «عمران خان» و ایجاد دولت جدید در سال ۲۰۱۸، امکان توسعه روابط میان دو کشور بیش از پیش فراهم شده است، اما تغییر و تحولاتی که در منطقه و جهان در طی این دو سال رخ داده، به نظر می رسد تاثیر خود را بر روی روابط دو کشور گذاشته و مناسبات آن ها بر اساس مسائل دوجانبه، شرایط منطقه ای و جهت گیری های بین المللی شکل گرفته است.

برخی از منابع خبری خارجی نیز معتقدند با وجود سفرهای مکرر ظریف به پاکستان که پیش از این سفر دو روز گذشته، ۱۰ سفر به پاکستان داشته و  وجود بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک و روابط راهبردی،  مناسبات تهران و اسلام‌آباد و حجم مبادلات تجاری بین دو کشور در مقایسه با میزان مبادلات تجاری ایران با همسایگان دیگر نظیر عراق، امارات متحده عربی، افغانستان و ترکیه ناچیز است.

از سالیان گذشته نیز برقراری رابطه حسنه با پاکستان به عنوان همسایه شرقی ایران، همواره از دغدغه های سیاستگذاران ایران بوده است. ایران نیز به عنوان کشور هم مرز پاکستان، از موقعیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است و با توجه به ویژگیهای ژئواستراتژیک خود کشور مهمی در منطقه محسوب می شود که از جایگاه خاصی نیز در سیاست خارجی و امنیت ملی پاکستان برخوردار است.

این واقعیات در حالی مطرح است که پس از روی کار آمدن عمران خان به عنوان نخست وزیر پاکستان در سال ۲۰۱۸ و طرح موضوع گسترش روابط تهران و اسلام آباد از جانب وی، اهمیت بررسی جنبه های مختلف روابط دو کشور بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت به طوری که در سفر سال گذشته عمران خان به ایران، مقامات دو کشور در این رابطه صحبت کردند تا سال ۲۰۲۱ مراودات تجاری خود را به پنج میلیارد دلار برسانند.

حال سفر ظریف به پاکستان که از آن به سفری متفاوت یاد می شود، در تمامی مطبوعات اردو و انگلیسی زبان و همچنین در شبکه‌های خبری دولتی و غیر دولتی پاکستان از جمله رادیو پاکستان و دیلی تایمز بازتاب بسیار وسیعی داشته است.

وزیر امور خارجه ایران سه‌شنبه شب در راس هیأتی سیاسی، نظامی و اقتصادی به اسلام‌آباد سفر کرد و در روز گذشته با  «عمران‌خان» نخست وزیر پاکستان، ژنرال «باجوا»  فرمانده ارتش و «شاه محمود قریشی» همتای پاکستانی خود دیدار و گفتگو کرد که توسعه و گسترش مناسبات دفاعی، همکاری مشترک در پیشبرد پروسه صلح افغانستان، تامین امنیت مرزی و بازگشایی گذرگاه‌های مرزی جدید از موضوعات قابل بحث میان مقامات دو کشور بوده است.

خبرگزاری دولتی رادیو پاکستان ضمن اعلام تاکید وزرای خارجه ایران و پاکستان بر ضرورت موضع گیری در برابر تشدید اسلام هراسی در جوامع غربی به بهانه آزادی بیان، گفت: محمدجواد ظریف در دیدار با مقامات پاکستانی خواهان توسعه تلاش‌های مشترک دو کشور در زمینه برقراری امنیت و صلح منطقه‌ای شد.

این خبرگزاری اضافه کرد که ایران و پاکستان امنیت افغانستان را ضرورت پیشرفت منطقه برشمرده و به انجام تلاش‌های مشترک در زمینه صلح و ثبات منطقه‌ای متعهد شدند.

ایران و پاکستان امنیت افغانستان را ضرورت پیشرفت منطقه برشمرده و به انجام تلاش‌های مشترک در زمینه صلح و ثبات منطقه‌ای متعهد شدند

دیلی تایمز پاکستان نیز در گزارش خود اینگونه اظهار کرد که مقامات ایرانی و پاکستانی آخرین تحولات منطقه و راهکارهای مقابله با بحران همه گیر کرونا را مورد بررسی قرار دادند و اسلام آباد و تهران می‌توانند از مجامع منطقه‌ای و نهادهای بین المللی در جهت ارتقای همکاری‌ها در حوزه تجارت دوجانبه، سرمایه گذاری، امنیت و سایر زمینه‌های مورد علاقه استفاده نمایند.

نشریه پاکستانی «اکسپرس تریبیون» نیز نوشت: سفر دکتر ظریف حاکی از جایگاه مهم تهران در منطقه و لزوم حفظ توافق هسته‌ای جهت تسهیل همکاری‌های دو کشور است.

این نشریه حفظ برجام و بازگشت آمریکا به این توافق بین‌المللی را برای گسترش همکاری‌های پاکستان با ایران موثر و تسهیل کننده دانست و نوشت: حفظ توافق هسته‌ای به پاکستان کمک می کند تا برخی طرح‌های اقتصادی با ایران را دنبال کند، از جمله خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان که به دلیل تهدید تحریم‌های آمریکایی پیشرفتی نداشته است.

حفظ توافق هسته‌ای به پاکستان کمک می کند تا برخی طرح‌های اقتصادی با ایران را دنبال کند، از جمله خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان که به دلیل تهدید تحریم‌های آمریکایی پیشرفتی نداشته است

روزنامه «دنیا» یک نشریه پاکستانی نیز اعلام کرد که ملت‌های منطقه مخالف رویکرد تهاجمی به ویژه سیاست‌های ضدمسلمانان ترامپ هستند و با آمدن بایدن تغییراتی در سیاست‌های کاخ سفید اعمال خواهد شد که اثرات آن در منطقه نیز قابل مشاهده خواهد بود. سیاست‌های جو بایدن در قبال کشورهای خاورمیانه از جمله برخی اعراب حوزه خلیج فارس که شاید روابط راهبردی با پاکستان داشته باشند، خارج از تغییر و تحول نخواهد بود و حتی ممکن است برخی از این کشورها از جمله عربستان سعودی نیز مجبور به تغییر رویکرد منطقه‌ای خود شوند.

پایگاه خبری-تحلیلی «المانیتور» نیز در گزارشی نوشت: محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در اسلام آباد به سر می برد تا درباره موضوعات مختلفی با مقامات پاکستانی بحث و گفتگو کند، زیرا به نظر می رسد عزیمت قریب الوقوع دونالد ترامپ پنجره های جدید دیپلماسی را برای جمهوری اسلامی باز کرده است.

این سایت خبری مستقر در واشنگتن همچنین اضافه کرد که با توجه به ترکیب هیئت همراه وزیر خارجه ایران، به نظر می رسید که تهران در پی کمک پاکستان در دور زدن تحریم های ایالات متحده است که اقتصاد ایران را تحت فشار زیادی قرار داده است. اسلام آباد به عنوان متحد آمریکا در منطقه، در فواصل زمانی مختلف پیشنهاد کرده است که در دولت ترامپ نقش میانجی بین تهران و واشنگتن را بازی کند.

بر اساس این گزارش، این سفر اولین مأموریت خارجی دیپلمات ارشد ایرانی پس از شکست دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور مستعفی ایالات متحده پس از شکست وی از نامزد دموکرات ها، جو بایدن است و نشان می دهد که عزیمت ترامپ پس از چهار سال فشار حداکثری بی وقفه از سوی واشنگتن، امیدهای جدیدی را برای ایران در گشایش های درها و ارتباطات جدید ایجاد کرده است.

المانیتور همچنین نوشت: محافل سیاسی ایران در حال بحث در رابطه با فرصتهایی هستند که شکست ترامپ می تواند پس از سالها محرومیت ناشی از فشار رئیس جمهور آمریکا به هر کس که به دنبال تجارت با تهران است، به جمهوری اسلامی ایران برسد. اما دولت بایدن لزوماً همانطور که ایرانیان از آن تصور کرده اند، امیدوار کننده نیست. این نگرانی در تهران وجود دارد که قبل از بسته شدن دوره ریاست جمهوری ترامپ، جمهوری اسلامی ایران را با سیل تحریم های جدید مواجه کند که میتواند فرصتی را برای بایدن در راستای مذاکره با ایران فراهم آورد.  

با وجود تحلیل پایگاههای خبری خارجی در رابطه با این سفر که با پایان یک دولت یک‌جانبه‌گرا و معتاد به تحریم در واشنگتن و ویژگی‌های روابط پاکستان و آمریکا، می‌تواند تا حدودی سفری متفاوت از دیدارهای قبلی ظریف از پاکستان باشد، ظریف در توییتر خود اعلام کرد که گفت‌ و گوهای پرثمر و پرجزئیاتی در پاکستان بر سر معاشرت و امنیت مرزی و همچنین دادوستد پایاپای داشتیم. در دیداری با شاه محمود قریشی، وزیر خارجه، ژنرال باجوا، فرمانده ارشد ارتش و عمران خان، نخست وزیر پاکستان توافق کردیم تا بر سر مسائل منطقه‌ای از جمله افغانستان و موضوعات جهانی از جمله پیش‌داوری‌های ضد اسلامی همکاری داشته باشیم.

ظریف همچنین، در روز دوشنبه در یک پیام توئیتری به مناسبت زادروز تولد اقبال لاهوری، این شاعر پارسی‌گوی پاکستانی را افتخار جهان اسلام و شاعر و اندیشمندی بین‌المللی خواند و نوشت: «دغدغه‌ای که او در خصوص اتحاد بین مسلمین داشت در حال حاضر یکی از معضلاتی است که جهان اسلام با آن روبروست.»

عمران خان نیز در دیدار خود با وزیر امور خارجه ایران در ابتدا به موضوع داغ همه گیری کرونا پرداخت و ضمن اینکه از دست رفتن جان‌های با ارزش در ایران ناشی از شیوع این ویروس را به محمد جواد ظریف، دولت و ملت ایران تسلیت گفت، افزود: دولت پاکستان راهبرد اعمال محدودیت‌های هوشمند را در دستور کار قرار داد و سرعت شیوع را کنترل کرد.  

نخست وزیر پاکستان همچنین گفت: صلح در افغانستان برای تمام منطقه مفید خواهد بود، زیرا فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های تجاری، اقتصادی و همچنین ارتباطات منطقه‌ای ایجاد خواهد کرد.

عمران خان: صلح در افغانستان برای تمام منطقه مفید خواهد بود، زیرا فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های تجاری، اقتصادی و همچنین ارتباطات منطقه‌ای ایجاد خواهد کرد

وزارت امور خارجه پاکستان نیز اعلام‌کرد که همکاری‌های دوجانبه پاکستان با ایران در بخش‌های مختلف طی سال‌های اخیر روبه رشد بوده و اسلام‌آباد قدردان حمایت‌های قاطع مقام‌های ایران از مواضع پاکستان در بحث تنش‌های شبه‌قاره می‌باشد.

پس از دیدار ظریف با فرمانده ارتش پاکستان و همچنین شاه محمود قریشی همتای پاکستانی وی در جمع خبرنگاران گفت: بحث طولانی و بسیار خوبی درباره روابط دوجانبه و همکاری‌های مرزی داشتیم. گشایش یک معبر مرزی در هفته آینده بین ایران و پاکستان و همکاری‌های تجاری مرزی و همین طور تهاتر بین دو کشور از موضوعات مورد گفتگو بود. همچنین، بحث در رابطه با مسائل منطقه، افغانستان، خلیج فارس و عادی سازی روابط برخی کشورها با رژیم صهیونیستی، بحران قره باغ، برجام و تحولات میان ما صورت گرفت.