بازار؛ گروه بورس: در هفته های اخیر، برخی تحولات سیاسی بزرگ بر اقتصادهای دنیا و و بورس ایران به طور مستمر اثرگذار بود و به طور خاص، با انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، یک مقدار از انتظارات منفی فروکش کرد و این امیدواری ایجاد شد که ترامپ با سیاست های ملی گرایانه و یک جانبه گرایانه خود، کنار خواهد رفت.
با توجه به این که یک هفته بعد از روز رسمی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، به طور قطعی نتیجه این انتخابات مشخص نشده، «بازار» در گفت و گو با پیمان مولوی، کارشناس حوزه های اقتصاد و تامین مالی و سرمایه گذاری، اوضاع بخش های مختلف اقتصاد جهانی و ایران را مورد کند و کاو قرار داده است.
*****
*در روزها و هفته های قبل از انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا گفته می شد که در دوره های قبل، هر وقت شاخص بورس های آمریکا صعودی بوده اند حزب حاکم در انتخابات پیروز می شده. در این دوره شاخص های بورس های آمریکا قبل از انتخابات رشد کرده بود و گفته می شد ترامپ برنده می شود.
یک بحث دیگر این بود که با شیوع کرونا، بورس های دنیا متوقف شدند و بعد از مدتی دوباره رشد بورس ها شروع شده و رشد احیا شده. وضعیت بورس ها را در رابطه با انتخابات آمریکا چگونه ارزیابی می کنید و تاثیر انتخابات بر بازارهای مختلف چگونه بوده است؟
من فکر می کنم حالت خطی به تحولات بورس توجه شده و گفته اند رشد شاخص به چه معنایی است. اولاً ترامپ و جمهوری خواهان، راست گرا هستند و اساساً جمهوری خواهان، مالیات ها را کم می کنند و مالیات شرکت های بزرگ را کاهش می دهند. خیلی از شرکت های بزرگ در حوزه هایی از جمله انرژی، مواد تولیدی و معدنی، از طرف دولت دولت محافظه کار راست پشتیبانی می شدند که آقای ترامپ بود.
واقعیت این است که وال استریت (خیابان معروف نیویورک و محل حضور بورس های بزرگ آمریکا) از تزریق نقدینگی ای که به اقتصاد می شد خیلی خوشحال بود و رشد هم داشت.
برخی شرکت ها یک مقدار متفاوت به قضایا نگاه می کردند. دیدگاه کمپانی هایی که در حوزه تکنولوژی بودند یک مقدار فرق داشت و این نوع شرکت ها، بیش تر به دموکرات ها متمایل بودند. برای مثال شرکت هایی که در حوزه شبکه های اجتماعی بودند چنین تمایلی نشان می دادند.
آن چیزی که باعث می شد که شاخص بورس بالا برود و تاثیر مثبت بگذارد عملکرد ترامپ بود. به نظر من، ترامپ قربانی فضای رسانه ای شد یعنی رسانه ها می گویند اقتصاد آمریکا از بین رفته و دچار مشکل شده.
در حالی که من شخصاً این طور فکر نمی کنم. هر چند که جنگ تجاری که ایجاد شد یا مباحثی که مطرح شد می توانست لطمه بزند ولی ضربه اصلی را مثل همه اقتصادها مثل اسپانیا، آلمان و فرانسه، کرونا زد. برای مثال، نرخ رشد اقتصادی اسپانیا منفی ۱۰ درصد شده و آلمان هم نزدیک شش درصد رشد اقتصادی منفی داشته است. انگلستان هم از همه بیش تر و رشد اقتصادی منفی داشته است.
به نظرم آن چیزی که باعث شد در نهایت عملکرد ترامپ و دولت او تخت تاثیر قرار بگیرد، کرونا بود. چند روز بعد از برگزاری انتخابات آمریکا هم، واکسن کرونای شرکت فایزر با ۹۰ درصد اثرگذاری بیاید. به همین دلیل بود که در روز دوشنبه ۱۹ آبان، بازارها تحت تاثیر قرار گرفت و قیمت اونس طلا ظرف چند ساعت ۱۰۰ دلار کاهش پیدا کرد و چنین تاثیری بر جای گذاشت.
به نظر من، این طور نیست که وال استریت یک نظر داشته باشد. گروه های متعددی وجود دارد ولی بحث سرمایه و سرمایه داری مطرح است و برخی از این شرکت ها به توافق معناداری با حزب دموکرات رسیده اند و کار خودشان را انجام می دهند.
ما می توانیم این طور به قضایا نگاه کنیم یعنی به یک نقطه مشترک رسیده اند. کاری که آنها انجام می دهند برای ما غیر قابل درک است. ما سعی می کنیم آن طرف را تحلیل کنیم و برخی در ایران مثلاض می گویند طرفداران ترامپ، ترامپیست بودند.
در صورتی که حدود ۷۰ میلیون آمریکایی به ترامپ رای داده اند. این ۷۰ میلیون نفر، دیگر محدود و ترامپیست نیستند و بیش تر جنبه های اقتصادی موضوع، مطرح است. در این دوره، دولت مالیات را کم کرد. جمهوری خواهان، سعی کردند دولت را کوچک تر کرده و بودجه را کمتر کنند. سعی می کنند از جیب مردم کمتر خرج شود.
در مقابل، حزب دموکرات به صورت برعکس عمل می کند و سیاست هایی را در پیش می گیرد که به مذاق یک عده خوش می آید و به مذاق یک عده دیگر خوش نمی آید ولی آنچه برای شرکت های بورسی و شرکت هایی که در بازار سهام هستند، مهم است بحث های مالیاتی و رونق و توسعه اقتصادی است.
برای مثال، با آمدن آقای بایدن، ممکن است تنش و جنگ تجاری با چین کمتر شود. این وضع، خیلی به نفع برخی از شرکت های مال استریت است. برخی دیگر از شرکت های وال استریتی از این جنگ تجاری نفع می بردند. چون تعرفه های واردات بالا رفت، این شرکت برخی تولیدات را انجام دادند و حاشیه سود آنها بالا رفت.
بر این اساس به طور مطلق و سیاه و سفید نیست که ما بگوییم این وضع خوب بود یا ان وضع خوب بود یا چه اتفاقی در کل دنیا رخ می دهد.
*جنابعالی نقش تولید واکنش را موثر می دانید ولی گفته شده که واکسن تولید شده در حد ۹۰ درصد اثربخشی دارد. گفته شده که این واکسن ۹۰ درصد موفقیت آمیز است و تا پایان سال ۲۰۲۰ که بیش از دو ماه مانده، جمعاً ۵۰ میلیون دوز واکسن کرونا تولید می شود. این اطلاعات نشان می دهد تولید واکسن به صورت فراگیر و به سرعت انجام نمی شود.
اِشکال ندارد ولی باز همین تولید واکسن، خیلی خبر مثبتی است. به همین دلیل بود که حدود ۱۰۰ دلار، بازار طلا را پایین آورد. برای یک واکسن که اول کار آن است ۹۰ درصد اثربخش بد نیست
*در خصوص این که ارزش دلار هم در سطح جهانی پایین آمده و کاربرد آن در مبادلات جهانی کاهش پیدا کرده، این عامل هم می توانسته نقش داشته باشد در این که نرخ طلا از ۱۹۶۰ دلار به ۱۸۸۰ دلار پایین آمده است؟
این کاهشی که دربازار طلا افتاد، دقیقا به خاطر واکسن است و مربوط به کاهش ارزش جهانی دلار نیست. آن موضوع کاهش دلار، همیشه مطرح بود ولی در این کاهشی که الان اتفاق افتاده، تولید واکسن نقش عمده را داشته است.
*همزمان با انتشار خبر تولید واکسن و کاهش قیمت طلای جهانی، شاخص نزدک مثبت بود ولی شاخص داو جونز، یک مقدار منفی بود. در نهایت و به عنوان یک جمع بندی از آمریکایی ها، شرکت های بورسی از روی کارآمدن باید استقبال می کنند؟
به عنوان یک جمع بندی، اگر به این موضوع درباره بایدن رسیده باشند که این اتفاق خواهد افتاد واکنش مثبت خواهد بود اما یک خطر که همه آنها را تهدید می کند، این است که در شهر فیلادلفیای ایالت پنسیلوانیا و چند شهر دیگر، ممکن است تظاهرات گسترده برپا شود و ممکن است این تظاهرات، به خشونت کشیده شود.
اگر چنین در آمریکا اتفاقی بیفتد شما مطمئن باشید که روندها می تواند تغییر کند. پیروزی آقای بایدن نسبت به آقای ترامپ با در نظر گرفتن جمعیت آمریکا، یک پیروزی قاطع نیست و یک پیروزی شکننده است. چرا که بایدن ۷۴ میلیون رای در مقابل ۷۰ میلیون رای ترامپ کسب کرد.
این وضع می تواند در شرایطی که در جامعه آمریکا دو پارگی وجود دارد، می تواند مشکل ساز شود. من به طور قاطع نمی گویم مشکل ساز شود ولی می تواند مشکل ایجاد کند. همان طور که در دنیا، برخی می گفتند آقای بایدن ۱۰۰ درصد با اختلاف رای زیادی رئیس جمهوری می شود ولی ما الان می بینیم که اختلاف رای به لحاظ تعداد زیاد نبود.
به هر حال، این نوع موارد، مهم است و احساس من این است که تا بازه زمانی ژانویه ۲۰۲۱ یعنی زمان تحلیف رئیس جمهور آمریکا و اعلام نهایی کار است، ممکن است اتفاقات دیگری هم در بازار رخ بدهد. ان وقت اگر این اتفاقات رخ بدهد، شاهد کاهش ارزش شاخص دلار خواهیم بود و افزایش مجدد قیمت طلا اتفاق خواهد افتاد.
*در روز دوشنبه که اولین روز کاری بازارهای جهانی بود شاخص داو جونز ۶۶ واحد منفی شد و شاخص نزدک ۴ واحد مثبت بود. این وضع نشان می دهد که شرکت های صنعتی از آمدن ترامپ استقبال نکردند که شاخص شرکت های صنعتی داوجونز منفی شد؟
بله. این شرکت ها طرفدار ترامپ بودند و مثل شرکت های فعال در حوزه فناوری های پیشرفته نبودند و مثل شرکت های تکنولوژی محور نبودند. بر این اساس، این شرکت ها از پیروزی بایدن استقبال نمی کنند و مایل بودند ترامپ برنده شود. با پیروزی بایدن، سیاست انرژی آمریکا تغییر خواهد کرد.
*اگر از تکنولوژی بالاتر و جدیدتر استفاده کنند، منافع آنها به همه شرکت ها نمی رسد؟
تفاوت در این است که شرکت های نفتی شیل به همان صورت که ترامپ و دولت جمهوری خواه از آنها حمایت می کردند، در دولت بایدن هم مورد حمایت خواهند بود یا نه. الان این ابهام وجود دارد. یک بحث مهم، بحش گرمایش زمین بود.
اگر آمریکا بخواهد وارد توافق نامه محیط زیستی پاریس شود، باید برخی پروتکل ها را رعایت کند و این رعایت، تاثیر منفی بر برخی شرکت ها می گذارد. می خواهم بگویم که در برخی جاها، تفاوت بین این شرکت، بسیار زیاد است.
*با توجه به این که اولویت بایدن ورود به توافق نامه محیط زیستی پاریس است آیا این رویکرد باعث نمی شود که تکنولوژی ها پیشرفته شوند؟
در مجموع وقتی چنین اتفاقی می افتد، یک دوره زمان می خواهد. بحث ما این است که آقای ترامپ، از صنایعی که حمایت می کرد صنایعی بودند که آلاینده بودند و در مناطقی بودند که این مناطق، رویکرد کارگری داشتند و مسائل زیاد دیگری هم مطرح است.
آن اتفاق در نهایت رخ می دهد ولی به سلامت گذشتن از این مرحله، مهم است. به ره حال تکنولوژی می آید و تکنولوژی بهتر هم می آید و سرمایه گذاری هم اتفاق می افتد و جلو می رود. این تجربه ای است که تا الان اتفاق افتاده است ولی این که این گذار به چه شکل انجام می شود مهم است.
*بورس های کشورهای شرقی مثل ژاپن مثبت بودند. آیا این بورس ها نسبت به پیروزی بایدن، نظر مثبت دارند؟
بورس ژاپن کاملاً با بورس آمریکا هماهنگ است و بورس شانگهای چین هم، به خاطر این که جنگ های تعرفه ای کم خواهد شد و یا حداقل فتیله آن پایین کشیده خواهد شد، در نتیجه همه این بازارها مثبت هستند. مخصوصاً خبر تولید واکسن، همه بورس ها را مثبت خواهد کرد.
*از نظر کامودیتی ها وضعیت بازارهای جهانی چگونه خواهد شد؟
در مورد کامودیتی ها باید بگویم هر چقدر شاخص دلار، به مرور تضعیف شود کامودیتی ها افزایش پیدا می کنند.
*در مورد فلزات اساسی مثل فولاد و مس، به نظر شما احتمالاً چه تغییراتی ایجاد خواهد شد؟
در مورد همه اینها، به صورت کلی تقاضا افزایش پیدا می کند. با آمدن واکسن کرونا، تقاضا برای فعالیت های اقتصادی، بیش تر خواهد شد. این یک بُعد است و دوم، بحث آمریکا هست و اگر شاخص دلار نزولی شود، تقاضا برای کامودیتی ها افزایش پیدا می کند و شاخص crb(شاخص قیمت کالایی) رشد می کند.
*در کشور ما بورس به پیروزی بایدن امیدوار شده بود ولی در روزهای اخیر، رشد مثبت قابل توجهی تجربه نکرده و همچنان در حال منفی شدن است. این وضع چگونه قابل تحلیل است؟
جواب آن خیلی روشن است و بورس جدای از اقتصاد ایران نیست. تورم می تواند بازار سرمایه را به جلو ببرد. چون دارایی شرکت های بورسی را متورم می کند. افزایش قیمت دلار هم، می تواند برای شرکت های صادراتی و قیمت آنها تاثیرگذار باشد ولی سوال این است که تا کجا؟
اگر اقتصاد ایران، رشد اقتصادی نداشته باشد آیا بورس تهران می تواند رشد کند؟ مگر بورس جدا از اقتصاد است. کسانی که اعتقاد دارند بورس تهران حتما رشد می کند اگر منظورشان رشد ناشی مبتنی بر تورم است، بله و امکان دارد. چون تا آخر سال تورم داریم افزایش قیمت دلار هم باعث رشد بورس می شود ولی آن چیزی که الان مشکل بورس است، این دو عامل نیست.
الان مشکل بورس، چشم انداز است. ریسک اقتصاد ایران در چشم سرمایه گذاران حقیقی زیاد است. حقیقی هایی نیز که وارد بازار شده اند با انفعالی که دولت انجام داد، از بازار ترسیدند و به این زودی ها پول خودشان را وارد بازارسرمایه نخواهند کرد و از یک سوراخ، دو بار گزیده نخواهند شد.
*یعنی حقیقی ها در یک مرحله در بورس سود کردند؟
برخی از حقیقی ها سود کردند و برخی دیگر از حقیقی ها در نقطه ای که اوج بود وارد بورس شدند و الان خیلی از آنها در ضرر هستند. در آن زمانی که داشتند مردم را دعوت یم کردند که وارد بورس شوند، من تاکید کردم که تبدیل بورس به یک سرمایه گذاری بدون ریسک، بزرگترین خیانت به بازار سرمایه است. همین وضع هم اتفاق افتاد.
*کسانی که در ماه های فروردین سرمایه خودشان را وارد بورس کردند به نظر شما سود کردند ولی کسانی که احیاناً در ماه های تیر و مرداد وارد بورس شدند ضرر کردند؟
الان قیمت بازار رسیده به زمانی که خیلی افراد در صف گرفتن کد بورسی بودند. الان داریم به همان نقطه می رسیم. البته استراتژی ها مختلف بوده و بعضی افراد، کسب سود کردند و بعضی از بازار خارج شدند. بعضی هم طمع کردند و در بورس ماندند.
بعضی افراد هم معامله گر هستند و هر روز در بورس مشغول معامله هستند. فعالان حاضر در بورس، طیف گسترده ای را در بر می گیرد.
*به طور عمومی می شود گفت کسانی که در ماه های تیر و مرداد آمدند و سهام گران خریدند فعلاً در تله افتاده اند.
بله. مطمئن باشید که این افراد در ضرر هستند.
*با توجه به این بانک مرکزی نرخ تورم هدف را برای سال ۱۳۹۹ در حد ۲۲ درصد اعلام کرده است، فکر نمی کنید زمینه برای رشد قیمت سهام وجود دارد؟
به نظر من، رئیس بانک مرکزی اینقدر صحبت کرده و اینقدر پست اینستاگرامی گذاشته است و با صحبت هایی که در مورد بازار سرمایه و بازارها داشته و دارند، زیاد بوده و اینقدر برعکس اینها اتفاق افتاده که دیگر هیچ تاثیری بر هیچ بازاری ندارد.
*در دوره های قبل وقتی آقای بهمنی و آقای سیف، روسای سابق بانک مرکزی اظهار نظر می کردند فعالان بازار، به این نتیجه رسیدند که هر حرفی که رئیس بانک مرکزی می زند باید برعکس آن را انجام داد. در وضعیت فعلی و با توجه به این که فقط دو سال از دوره ریاست آقای همتی بر بانک مرکزی گذشته است، آیا همان وضعیت در حال حاضر هم پیش آمده؟
همان وضعیت پیش آمده ولی با سرعت بیش تر.
*آیا احتمال بازسازی اعتماد توسط آقای همتی وجود دارد؟
به نظرم نمی رسد افرادی که نتوانند استقلال بانک مرکزی را حفظ کنند و بین به منافع عمومی و منافع گروهی، تمایز قائل شوند، اعتماد ایجاد کنند.
*دو ماه تا مستقر شدن بایدن به عنوان رئیس جمهور زمان وجود دارد و ترامپ هنوز سر کار خواهد بود. در این دو ماه، چه بازارهای جهانی و چه بورس ایران، چه وضعیتی خواهند داشت؟
من احساسم این است که بازار بورس ما همین طور که الان می بینیم در نوسان خواهد بود و با هر تلاطمی، این نوسان بیش تر می شود. یکی از اتفاقاتی که می توانست رخ بدهد و کمک کند بحث دامنه نوسان بود و دامنه نوسان برداشته شود و به بازار کمک کند. به هر حال این اتفاق رخ نداده است.
در بازارهای جهانی هم، بحث این است که آیا آقای بایدن استقرار پیدا خواهد کرد و ایا در آمریکا اتفاقی خواهد افتاد یا نه. این عوامل خیلی بر بازارهای جهانی تاثیر خواهد گذاشت.
*شما نسبت به مستقر شدن بایدن در دولت آمریکا شک دارید؟
من می گویم تا آخرین لحظه باید تعقیب کرد که ببینیم چه اتفاقی رخ می دهد. من احساس می کنم این موضوع به راحتی شاید فیصله پیدا نکند. اگر فیصله پیدا کند که خیلی راحت، این مساله برطرف می شود و اگر با خشونت همراه شود فرق می کند.
البته خشونت نه ولی اگر این دوران شک یک مقدار طولانی شود، این وضع بر بازارهای جهانی هم تاثیر می گذارد.
نظر شما