بازار؛ گروه بین الملل: بازار ارز یکی از بازارهای پر التهاب در سالهای اخیر بوده است. بازاری که به دلیل سیاستهای نادرست اقتصادی آسیب زیادی دید. باید در نظر داشت بازار ارز در هر کشور مانند دیگر بازارها وابسته به عرضه و تقاضا است و زمانیکه به دلیل نگرانی از تشدید تحریم های اقتصادی و ممانعت از ورود ارز به ایران یا بسته شدن راه صادرات نفت، درآمد نفتی کشور کاهش پیدا می کند زمینه برای افزایش قیمت آن فراهم می شود.
فایننشال تایمز اخیرا گزارشی در مورد وضعیت بازار ارز در ایران نوشته است که خلاصه ای از این مقاله در ادامه آمده است.
«طی چهار سال اخیر به خصوص بعد از اینکه دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا، تحریم های سخت اقتصادی را علیه ایران اعمال کرد سرعت افت ارزش پول ملی و افزایش قیمت دلار در ایران تشدید شد اما بررسی تجربه ایران در سالهای تحریم نشان می دهد که سرعت افزایش قیمت دلار در این دور از تحریم ها بیش از دوره های قبلی بود و این سوال را در ذهن ایجاد می کند که آیا دولت و بانک مرکزی هیچ ابزاری برای کنترل بازار در اختیار نداشته است؟»
آزاد سازی بازار ارز، مشکلی را حل نمی کند
در سالهای اخیر که زمینه برای رسیدن قیمت هر دلار امریکا به بالغ بر ۳۰ هزار تومان فراهم شد، بانک مرکزی از تزریق ارز به بازار امتناع کرده است. فایننشال تایمز نوشت: «بانک مرکزی ایران بارها با اعلام این مطلب که منابع ارزی کافی در کشور وجود دارد و حجم ذخایر ارزی کشور بهتر از هر زمان دیگری در طول تاریخ است، تلاش کرد تا تاثیر روانی این بحران روی بازار را کم کند. ولی واقعیتی که در بازار مشاهده می شد این بود که بازار ارز با کمبود نقدینگی روبرو بود و همین امر باعث افزایش ارزش دلار و افت ارزش پول ملی شد.»
البته یک دیدگاه دیگر هم مطرح بود و آن آزادسازی بازار ارز و عدم مداخله بانک مرکزی و دولت در قیمت ارز بود. سیاستی که با توجه به ساختار اقتصاد ایران سیاست نادرستی به نظر می رسد و نتیجه آن افت افسارگسیخته ارزش ریال طی یک سال اخیر بود.
ریشه یابی مشکل اهمیت دارد
سوال مهم این است که آیا اقتصاد ایران برای مواجهه با این وضعیت راهی در پیش دارد یا خیر و آیا سیاستی را می تواند اجرا کند که از این گلوگاه سخت اقتصادی خارج شود؟ در درجه اول باید به این مساله توجه کرد که ریشه یابی مشکل می تواند در پیدا کردن راه حل به ما کمک زیادی بکند و بررسی ها نشان داده است که دلیل بحران کنونی در بازار ایران مجموعه ای از عوامل اعم از عوامل داخلی و مشکلات خارجی است. تعامل سازنده با دنیا و تلاش برای رها شدن از بند تحریم های اقتصادی که مانع از ورود آزادانه ارز به کشور می شود می تواند بخش زیادی از مشکل را حل کند.
در ضمن ایجاد تنوع در درآمد کشور و کاهش وابستگی به صادرات نفت هم می تواند آسیب پذیری اقتصاد ایران در برابر فشارهای احتمالی آتی را کاهش دهد. از طرف دیگر باید در نظر داشت ارز چند نرخی در اقتصاد یک عامل ایجاد فساد است و زمانی که بستر توسعه فساد اقتصادی در کشور فراهم باشد، تلاش برای اصلاح شرایط و بازگرداندن ثبات به بازار مهمی مانند بازار دلار امکان پذیر نیست.
تک نرخی شدن ارز، کلید حل مشکلات
تک نرخی شدن نرخ ارز و مداخله مستقیم دولت در بازار ارز برای حفظ ارزش آن در سطحی ثابت می تواند این سیگنال را به فعالان اقتصادی بدهد که شرایط تحت کنترل است و برنامه ریزی های اقتصادی می تواند سودآور باشد. در نظر داشته باشید که بی ثباتی اقتصاد و نوسان پی در پی در هر بازاری باعث خروج سرمایه گذاران از آن بازار می شود و به جای آنها دلالان به فعالیت در بازار می پردازند. این بازار می تواند بازار ارز باشد یا بازار مسکن یا بازار فلزات ارزشمند و صنعتی.
بنابراین اولین و اصلی ترین سیاستی که می تواند در کوتاه ترین زمان ممکن کشور را به سمت تعادل در بازار ارز بکشاند، تک نرخی کردن ارز و حضور پررنگ بانک مرکزی برای حفظ ارزش دلار در بازار و حمایت از سرمایه گذاران و صادرکنندگانی است که باعث تحرک در اقتصاد کشور و ارزآوری می شوند. در درجه بعدی توسعه روابط با کشورهای دیگر و گسترش دامنه صادرات کشور است که هم باید محصولات مختلف را در بر بگیرد و هم بازارهای مختلفی را شامل شود. در این شرایط اقتصاد کشور شرایط پایدار تری خواهد داشت و بازارها هم به ثبات می رسند.
در نهایت باید درنظر داشت مدیریت بازار ارز در کشور باید بر عهده بانک مرکزی باشد. این نهاد، بالاترین نهاد مالی و سیاست گذاری اقتصادی مستقل در کشور است که سیاستهای مالی را در جهت تحقق اهداف مالی کشور تنظیم می کند. طبق اصول تایید شده اقتصادی، بانک مرکزی باید در زمینه ارایه ارز به واردکنندگان یا دریافت ارزهای صادراتی و مدیریت آنها نقش مستقیم داشته باشد. درصورتیکه بانک مرکزی در این زمینه حضور فعالی نداشته باشد فرصت فساد و سواستفاده های مالی از این بازار فراهم می شود و اعمال قانون در حوزه ارزی تضعیف می شود.
نظر شما