بازار؛ گروه خودرو: هرچند طی دو سال اخیر ویدیو های متعددی در خصوص کاهش کیفیت خودروها منتشر و موجی از انتقادات به سمت هر دو خودرو سازی بزرگ کشور روانه شد اما تمام کارشناسان وابسته به این شرکت‌ها طی مصاحبه‌ها یشان با رسانه ها به مردم اطمینان کامل دادند که نه تنها کیفیت کاهش نیافته بلکه روند صعودی هم داشته است.
با این حال با آمدن علیرضا رزم حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت طرح جدی بی کیفیتی خودروهای داخلی، نه تنها پرونده کاهش کیفیت محصولات خودرو سازان باز شده است بلکه این موج از نگرانی هم در بین مردم ایجاد شده که چقدر خودروهای پرتیراژ و کم کیفیت در افزایش تصادفات جاده ای که منجر به جرح و حتی فوت می شوند تاثیر گذار هستند. بنابراین شاید مهمترین اقدام برای اصلاح وضعیت موجود شناسایی دلایل کاهش کیفیتی باشد که تاکنون با انکار مواجه می شد. در همین راستا امیر حسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو طی گفت و گویی با بازار در این خصوص توضیح می دهد.
* هرچند در صحبت‌های عامیانه، مردم همیشه از افت کیفیت خودروها بخصوص بعد از سال ۹۷ انتقاد می‌کردند اما تاکنون هیچ مسئولی زیر بار این مساله نرفته بود و حالا اظهار نظر غیرکارشناسانه مبتنی بر تجربه مشتریان که با عذرخواهی وزیر از کیفیت پایین خودروهای داخلی به رسمیت شناخته شد، از همین رو این سوال مطرح می شود که چرا خودروسازی ها طی چند سال اخیر روند کاهش کیفیت را در پیش گرفته اند؟
کیفیت یک موضوع فنی و در عین حال اجتماعی است، برای مثال وقتی ۸۰۰ هزار خودرو در سال تولید می شود که به طور میانگین ۶ هزار قطعه در هر کدام از آن ها به کار گرفته شده که باید از کیفیت کافی برخودار باشند تا کل مجموعه خودرو از لحاظ کیفی مورد قبول باشد. بر این اساس می بینیم که محصولات خودرو سازان با افت کیفیت مواجه شده است که اگر طی این سال ها و با تحمل مشکلات تغییری در مباحث کیفی ایجاد نمی شد باید تعجب می کردیم.
با این حال نباید جنبه روانی و اجتماعی کیفیت را هم کوچک بشماریم و نادیده بگیریم. برای مثال فرض کنید در ۸۰۰ هزار خودرویی که در سال تولید می شود فقط ۸ هزار دستگاه نقص فنی یا کیفی داشته باشند همین نارضایتی که ایجاد می شود را مشتریان به کل خودروهای تعمیم می‌دهند و هر لحظه نگران این هستند که بالاخره چه زمانی خودروشان با کاهش نقص فنی مواجه می شود. این نیز در شرایطی است که هنوز بیش از ۷۰۰ هزار دستگاه هیچ نقصی نداشته و از کیفیت کافی برخوردار هستند اما به لحاظ روانی مشتری بدبین می شود. بنابراین وقتی می گوییم کیفیت کاهش پیدا کرده این نیست که تمام خودروها با کاهش کیفیت مواجه شده است.
البته یک مشکل از سال ۹۷ با آغاز تحریم‌ها برای صنعت خودرو رخ داده است، خیلی از قطعه سازان بین المللی بودند که به ما قطعه می دادند که با شروع تحریم‌ها همکاری شان را متوقف کردند. این درحالی بود که تحریم‌های سری پیش تنها شامل خودروسازان می شد اما در تحریم این سری قطعه سازان هم زیان دیدند. یعنی همکاری شان را با ما ادامه ندادند و با مشکلات تامین روبه رو شدیم و دیدیم که تولید خودرو به نصف کاهش یافت.
فکر کنید زمانی که ۵۰ هزار دستگاه خودرو کف پارکینگ خودروسازان است به یکباره یک محموله قطعه به دست خودروساز برسد، از طرفی هم فشار بازار هم وجود دارد که چرا خودروها را تحویل نمی دهید، کافیه مقداری این سخت گیری‌ها در کیفیت اعمال نشود، خود به خود احتمال خطا بالا می رود البته این به این معنا نیست که کسی عمدی چنین کاری را انجام می دهد
همین الان هم اغلب خودروهای تولید شده با کسری قطعه و ناقص تولید می شوند و به مرحله تجاری سازی به سختی ورود پیدا می کنند. برعکس این موضوع را هم را هم تصور کنید، فکر کنید زمانی که ۵۰ هزار دستگاه خودرو کف پارکینگ خودروسازان است به یکباره یک محموله قطعه به دست خودروساز برسد. از طرفی هم فشار بازار هم وجود دارد که چرا خودروها را تحویل نمی دهید. کافیه مقداری این سخت گیری‌ها در کیفیت اعمال نشود، خود به خود احتمال خطا بالا می رود. البته این به این معنا نیست که کسی عمدی چنین کاری را انجام می دهد.
وقتی چنین فشاری به تولیدکننده وارد می شود به طور طبیعی احتمال خطا هم بالا می رود که در بازار با بی کیفیتی خود را نشان می دهد.
این مساله هم به طرق مختلف ایجاد می شود که علاوه بر خط تولید، بازار لوازم یدکی و خدمات پس از فروش نیز با اختلال مواجه می شود برای مثال وقتی قطعه ای برای تولید کم است و به هر دلیل دست مردم خودرو با کیفیت می آید، بعد از مدتی به هر دلیلی این قطعه نیازمند تعویض است اما یدکی آن در بازار نیست و این موضوع باعث افزایش عدم اطمینان مشتری می شود. وقتی هم قطعه پیدا می شود تضمینی نیست که همان کیفیت را داشته باشد.
* با این تفاصیل تمام مشکلات ایجاد شده را بر گردن بازگشت تحریم‌ها و کاهش راه‌های ارتباطی با صنعت گران خارجی می‌بینید؟
به طور کلی تحریم‌ها مشکلات بسیاری را ایجاد کرد که به تدریج سعی در رفع آن داریم. البته مشکل بزرگ دیگری هم وجود دارد، متاسفانه از دو سال پیش که این مشکلات آغاز شد سیاست گذاران با قیمت گذاری دستوری و برنامه تولید اجباری باعث شدند که خودروسازان و قطعه سازان با مشکلات مالی شدیدی روبه رو شوند. وقتی این اتفاق رخ می دهد مسائل دیگری هم پیش می آید. برای مثال در تامین فولاد، آلومینیوم، مواد پتروشیمی و غیره می دانیم که شرکت هایی تولیدکننده مواد اولیه به طور کلی معاملاتشان را با پول نقد انجام می دهند و وقتی خودروساز و قطعه ساز پول نقد ندارد با مشکل تامین مواد اولیه در سر وقت روبه رو می شود و یا مجبور می شود از نظر نفر دوم خرید انجام دهد که همین می تواند به کاهش کیفیت منتهی شود.
علاوه بر این اینکه می گوییم خودروسازان به هر قیمتی دست به تولید می زنند و می بینیم خودروها ناقص به کف پارکینگ می روند یک عیب دیگر هم ایجاد می کند که کاهش کیفیت خودرو و افزایش هزینه های تولید است. وقتی خودرو به صورت کامل در خط تولید می شود همان جا چک می شود و هر مشکلی که دارد مشخص می شود. اما وقتی خودرویی ناقص تولید می شود و کنار پارکینگ می رود یکسری از بخش های خودرو تست نمی شود و مدتی هم در فضای باز و زیر آفتاب می ماند که همه این ها باعث کاهش کیفیت نسبی می شود. بنابراین می توان گفت مجموعه تمام این عوامل باعث کاهش کیفیت در وضعیت فعلی شده است.
البته این ضرورت که خودروسازان باید طراحی های جدیدی را هم به سبد محصولاتشان اضافه کنند موضوع جدایی است همین حالا هم در حال انجام است. اما در خصوص عذرخواهی وزیر باید بگویم کیفیت و کمیت با عذرخواهی و وعده و وعید درست نمی شود. واقعیت های اقتصادی و مدیریتی نیازمند اصلاح است. وقتی قیمت خودرو اصلاح نشود و فرایندهای تامین قطعات خودرو و مواد اولیه شفاف نشود همچنان با مشکل روبه رو خواهیم بود و تحریم هم سر جای خودش مانده است.
وقتی خودرو به صورت کامل در خط تولید می شود همان جا چک می شود و هر مشکلی که دارد مشخص می شود اما وقتی خودرویی ناقص تولید می شود و کنار پارکینگ می رود یکسری از بخش های خودرو تست نمی شود و مدتی هم در فضای باز و زیر آفتاب می ماند که همه این ها باعث کاهش کیفیت نسبی می شود
* با توجه به اینکه به غیر شفاف بودن فرایند تامین قطعات اشاره کردید بفرمایید این غیر شفاف بودن دقیقا در چیست؟
تا وقتی پول نیست مجبور هستیم از هر کسی قطعه را خریداری کنیم و تغییر سورس های متعددی که در زمینه تامین قطعات ایجاد می شود تا بالاخره تولید ادامه یابد. اگر خودروساز دست به تولید نزند متهم به این می شود که تولید کننده نخواسته خودرو به بازار تحویل دهد و قصد بهم ریختن فضای بازار را داشته است. تا وقتی وضعیت قیمت گذاری نادرست ادامه دارد و اقتصاد خودرو با مشکل و چالش جدی روبه رو است مشکلات کیفی نیز به این راحتی برطرف نخواهد شد؛ از همین رو امیدواریم طی هفته های بعدی قیمت خودرو به نوعی آزاد شود که نقدینگی به سمت خودروسازی هدایت شود.
این درحالی است که طی هفته گذشته گفته شد ۴۵ درصد قیمت گذاری خودرو را مدیران خودروسازی ها انجام می دهند که تاکنون این اتفاق رخ نداده است. باید یادآوری کنم که بالا رفتن کیفیت به یک عزم جدی در بین سیاست گذاران نیازمند است. تا وقتی این عزم ایجاد نشود با حرف مشکلات برطرف نمی شود و مشکلات جسته و گریخته ادامه دارد و هرچقدر هم زحمت بکشیم در زمینه های مختلف چون بحث آماری و جامعه شناختی است همچنان به عنوان یک نقطه منفی می ماند و مشکلات برطرف نخواهد شد.
* به عنوان کسی که هم در دانشگاه کرسی تدریس دارید و هم با خودروسازی‌ها ارتباط همکاری تنگاتنگی دارید، چقدر کاهش کیفیت محصولات خودروسازان به نحوه مدیریت خودروسازی‌ها بر می‌گردد؟
مدیران خودروسازان و قطعه سازان به طور کلی تمام تلاششان را می کنند و نمی خواهند مورد نفرین مردم قرار گیرند. اما واقعیت این است که هر آنچه در توان داشتند به کار گرفتند و الان ابزارهای مورد نیاز برای تولید با کیفیت در اختیار مدیران صنعت نیست. فرض کنید در فضای مناسب، یک قطعه ساز درست کار نمی کند، به سرعت می توان قطعه ساز را عوض کرد اما وقتی این رقابت وجود ندارد خود به خود مجبوریم با این قطعه ساز بسازیم. اگر بخواهیم یک سورس دیگر هم به وجود بیاوریم باز نیاز به زمان زیادی دارد.
همین الان خودروسازان مطالبات قطعه سازان را خیلی دیر پرداخت می کنند و قطعه ساز می خواهد با خودروساز همراهی کند اما وقتی مطالباتش را دیر دریافت می کند نمی تواند مواد اولیه را به موقع تحویل بگیرد و قطعه تولید کند و همینطور با مشکلات زمانی و کیفی و مواجه می شود. این اتفاقات در صنعت رخ می دهد که خارج از توان صنعت است. به نظر شما صنعت الکترونیک یک صنعت جدا از خودروسازی نیست؟ خودروساز این توان را ندارد که صنعت الکترونیک را برای خودش اصلاح کند. خیلی از این مشکلات داریم که به شدت به سیاست گذاری های کلان صنعتی و ملی وابسته است. یکی از این مسائل قیمت گذاری است. همه این تلاش ها هم که انجام می شود می فهمیم که با ضرر این اتفاقات رخ می دهد.
یکی از سوالاتی که پرسیده نمی شود این است که مدیران خودرو سازان چرا خودرو را با ضرر تولید می کنند؟ از نظر قانون تجارت کار اشتباهی می کنند. اما ادامه می دهند تا به وظیفه خودشان عمل کنند و امید دارند مسائل کلان از جای دیگر برطرف شود. اگر تولید را هم ادامه ندهند صنعت کشور متوقف می شود. مسائل گمرکی، بانکی و غیره باید برطرف شود. هنوز که هنوز است مشکلات ارزی و گمرکی قطعه سازان برطرف نشده است. وقتی می گویم کیفیت کجاست؟ انتهای این ماجرا این است که خودرو ساز می گوید دیگر تولید نمی کنم.
نظر شما