بازار ازبکستان را دو دستی تقدیم ترکیه کردیم

محمد مهدی ملکی؛ بازار: محسن پاک آیین، سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص عملکرد دستگاه دیپلماسی در پیشبرد اهداف توسعه تعاملات تجاری خارجی به ویژه پس از اعمال شدیدترین تحریم‌ها از سوی آمریکا اظهار داشت: آمریکایی‌ها از تمام امکانات موجود خود استفاده کردند تا ایران را در تنگنای اقتصادی شدیدی قرار دهند، دو مورد تحریم بانک ها و نفت برای هر کشوری که اتفاق بیفتد آن کشور می تواند در معرض فروپاشی و نابودی قرار بگیرد.

وی گفت: اما با تدابیری که کشور اتخاذ کرد، رهنمود های مقام معظم رهبری، تلاش زیادی که جهت اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی به کار بردیم و مقاوم سازی اقتصاد کشور، ما توانستیم در برابر فشارهای شدید آمریکا ایستادگی کنیم.  

این دیپلمات افزود: در این مدت ما دستاورد هایی هم داشتیم که بعضا از طرف مسئولان هم اعلام می ‌شود، اما در حوزه تعاملات تجاری برای اولین بار هست که در دوره تحریم ها صدور کالاهای ما به خارج از کشور بیش از واردات شده است.

پاک آیین تصریح کر: این نشان دهنده آن است که کارخانه ها در کشور کار کردند، تولیدات افزایش پیدا کرده، کیفیت تولیدات داخلی بهبود پیدا کرده و قیمت های اعلام شده برای طرف‌های خارجی جذابیت داشته و ما توانسته ایم علی رغم همه محدودیت ‌های موجود صادرات خود را به کشورهای مختلف داشته باشیم.

شاخص افزایش صادرات غیرنفتی در دوره تحریم ها نشان از تقویت بنیه اقتصادی کشور است و نکته مثبتی برای ما به حساب می آید

وی با بیان اینکه افزایش صادرات به معنای افزایش اشتغال در کشور خواهد بود، تصریح کرد: شاخص افزایش صادرات غیرنفتی در دوره تحریم ها نشان از تقویت بنیه اقتصادی کشور است و نکته مثبتی برای ما به حساب می آید.

سفیر اسبق ایران در ازبکستان بیان کرد: اگر به خاطر داشته باشید در اوایل دوره تحریم ‌ها، ما بیشتر وارد کننده بنزین بودیم و آمریکا تمام تلاش خود را انجام داد که امارات به ما بنزین نفروشد و ما مشکل جدی بنزین در داخل پیدا کنیم.

پاک آیین گفت: اما امروز ما نه تنها بنزین را در داخل تولید می کنیم بلکه می توانیم به برخی کشورها از جمله ونزوئلا با آن شرایط سختی که انتقال سوخت به آن جا دارد، صادر کنیم.

وی با بیان اینکه به رغم همه مخالفت ‌ها، تهدیدات و تحریم‌ های صورت گرفته از سوی آمریکا ما توانستیم بنزین ایرانی را به ونزوئلا صادر کنیم، ادامه داد: خودکفایی در گندم، بهبود وضعیت کشور در خصوص گوشت و برنج و صادرات در حوزه های دیگری از جمله فولاد و کشاورزی اینها نکات مثبت است که وجود دارد اما به هر حال کار و تلاش بسیار بیشتری نیاز است.

سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان تصریح کرد: در کشور ما معادن بسیاری وجود دارد که اگر ما سرمایه گذاری بهتر و بیشتری بر روی این موضوع داشته باشیم شاید بتوانیم در آینده بیش از درآمد از حوزه نفتی از حوزه معادن کسب درآمد داشته باشیم.

تلاش‌های ایران برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی روند مثبت و رو به رشدی را داشته است

پاک‌آیین با بیان اینکه حوزه گردشگری و توسعه توریسم بسیار می تواند حائز اهمیت و ارزآور برای کشور باشد، گفت: در مجموع می‌توان گفت تلاش‌های ایران برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی روند مثبت و رو به رشدی را داشته است.  

وی افزود: آنطور که گفته شده ما امروز تنها ۳۳ درصد از درآمد کشور را وابسته به نفت هستیم در حالی که کشوری چون عربستان سعودی بیش از ۸۰ درصد اقتصادش به درآمد نفتی و دلارهای حاصل از آن وابسته است.

سفیر اسبق ایران در ازبکستان با اشاره به وضعیت ازبکستان به ‌عنوان یکی از کشورهای منطقه آسیای میانه افزود: به طور کلی ازبکستان کشوری بسته است به خصوص در دوره «اسلام کریم اف» که بر روی کشور های مختلف و حتی دوست راهبردی آن یعنی ترکیه هم بسیار بسته بود و کار اقتصادی در آن کشور بسیار مشکل بود.

فرصت های زیادی جهت حضور اقتصادی در ازبکستان وجود داشت اما متاسفانه بخش خصوصی ما مناسب عمل نکرد و اجناسی که به ازبکستان ارسال شده بود به لحاظ کیفیت مناسب نبود و قیمت بالایی هم داشت و همین باعث شد که ترکیه بلافاصله جایگزین اقتصادی ما در ازبکستان شود

پاک آئین گفت: ما در همان اوایل انقلاب و اوایل فروپاشی شوروی و استقلال ازبکستان اشتباهاتی را داشتیم چرا که فرصت های زیادی جهت حضور اقتصادی در ازبکستان وجود داشت اما متاسفانه بخش خصوصی ما مناسب عمل نکرد و اجناسی که به ازبکستان ارسال شده بود به لحاظ کیفیت مناسب نبود و قیمت بالایی هم داشت و همین باعث شد که ترکیه بلافاصله جایگزین اقتصادی ما در ازبکستان شود.

وی تصریح کرد: بنابراین ما در آن اوایل اشتباهاتی را انجام دادیم و هنوز هم تاوان آن اشتباهات را پرداخت می‌کنیم اما علی‌رغم این وضعیت، به طور نسبی وضعیت ما در ازبکستان بهتر از گذشته شده است.

سفیر اسبق ایران در تایلند بیان کرد: به هر حال بنا به دلایلی از جمله بسته بودن ازبکستان، عدم استقبال از شرکای خارجی، سختگیری در صدور ویزا برای تجار و موارد دیگر؛ ما هنوز تا تبادلات تجاری مطلوب میان دو کشور فاصله زیادی داریم.

وی افزود: کشور تایلند کشوری باز به روی ارتباطات و شرکای خارجی بود اما به دلیل دوری آن کشور و هزینه انتقال کالا از ایران به آنجا که منجر به افزایش قیمت کالاهای صادر شده به آنجا می شد ما خیلی سخت در آن کشور توانستیم بازار صادراتی داشته باشیم.  

پاک آئین با بیان اینکه ما نهایتاً صادرات محدودی را به تایلند انجام دادیم، افزود: به لحاظ واردات ما وارد کننده برنج تایلندی بودیم و هنوز هم هستیم هر چند که امروز کمتر شده است. بیشتر همکاری‌های دو کشور در حوزه واردات برنج و شیلات از جمله ماهی و میگو و استفاده از کارشناسان تایلندی برای اینکه مزارع ماهی و میگو در نقاط مختلف ایران از جمله چابهار بتواند محصولات بیشتری را داشته باشد، بوده و هست.  

این دیپلمات پیشین کشورمان گفت: در آن مقطع که بنده سفیر ایران در تایلند بودم حدود ۴۰۰ میلیون دلار تبادلات تجاری داشتیم که عمدتاً هم واردات برنج از تایلند به ایران بود و همانطور که اشاره کردم به دلیل بُعد مسافت و تحریم های بانکی، تعاملات تجاری ما کاهش پیدا کرد و تعدادی از تجار ایرانی که در آنجا بودند به دلیل قطع ارتباطات بانکی متضرر شدند.

وی درخصوص وضعیت جمهوری آذربایجان تصریح کرد: این کشور وارد کننده کالاهای ایرانی است و با داشتن چهار مرز زمینی و دو مرز دریایی شرایط مناسبی برقرار است. یعنی از استان‌ های گلستان، مازندران به دریای خزر مرز دریایی با باکو داریم و در استانهای گیلان، اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی مرز زمینی داریم.  

پاک آیین افزود: بنابراین به دلیل وجود مرز های مختلف زمینی و دریایی و همینطور لغو ویزا برای شهروندان آذربایجان جهت تردد و سهولت در رفت و آمد آن ها به ایران، حجم تبادلات تجاری اقتصادی دو کشور از همان زمان که بنده مسئولیت سفارت ایران در باکو را داشتم بالا بود.

سفیر اسبق ایران در آذربایجان بیان کرد: در آن زمان حدود ۵۰۰ میلیون دلار تعامل تجاری داشتیم که از این میان موازنه تجاری به نفع ایران بود یعنی چیزی حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ میلیون دلار از آن حجم تبادلات، صادرات ایران به جمهوری آذربایجان بود.  

وی گفت: به غیر از این موضوع ما گاز آذربایجان را از خزر به نخجوان سوآپ می کردیم، به دلیل اینکه نخجوان جمهوری خود مختار به حساب می‌آید و در تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان قرار دارد. ما گاز آذربایجان را در آستارا تحویل می‌گرفتیم و بعد در جلفا گاز خود را به آنها می دادیم و ۱۵ درصد حق ترانزیت می گرفتیم که برای ما درآمد خوبی به همراه داشت.

پاک آئین تصریح کرد: حدود سه میلیون گردشگر از جمهوری آذربایجان به ایران می‌آیند که در سه حوزه سیاحت، زیارت و سلامت هستند. سیاحت آنها همراه با تجارت همراه است به این معنا که از بازارهای ایران به دلیل ارزان قیمت بودن کالاها در ایران به نسبت جمهوری آذربایجان، خرید می کنند.

سفیر اسبق ایران در آذربایجان افزود: در حوزه توریسم سلامت هم به واسطه ارزان بودن هزینه درمان و پزشکی در کشور ما و همینطور بالا بودن کیفیت کار درمانی و پزشکی ایران به نسبت جمهوری آذربایجان شاهد ورود گردشگران سلامت از آن کشور به ایران هستیم.  

وی ادامه داد: گردشگران از آذربایجان به شهرهای تبریز، اردبیل، رشت و ارومیه می‌آیند و گاهی هم به تهران و یا حتی برای پیوند کبد به شیراز هم سفر می کنند. بنابراین حضور این گردشگران آذربایجانی برای ایران درآمدزایی خوبی به حساب می آید.  

پاک آیین با بیان اینکه اگر هر گردشگر حداقل ۵۰۰ دلار هزینه کنند می تواند درآمدزایی مناسبی برای ایران داشته باشد، تصریح کرد: از سوی دیگر ما انتقال برق را هم با طرف آذربایجانی داریم به این نحو که برق آن کشور را در منطقه گیلان دریافت می‌کنیم و در منطقه نخجوان تحویل می دهیم و از این بابت حق ترانزیت میگیریم.  

سفیر اسبق ایران در آذربایجان افزود: بنابراین از میان سه کشور که بنده به عنوان سفیر در آنها حضور داشتم کشور جمهوری آذربایجان بهترین وضعیت تبادلات تجاری و اقتصادی را با جمهوری اسلامی ایران دارد.  

وی گفت: به دلیل اینکه پول ملی میان دو کشور رایج است و ما می‌توانیم کالاهای خود را به واحدهای پولی دو کشور پرداخت و دریافت کنیم، از این بابت هم همکاری میان تجار و فعالان اقتصادی دو کشور با سهولت صورت می‌گیرد.

پاک آیبن در پاسخ به این سوال که موانع موجود در سر مسیر توسعه تعاملات تجاری ایران و کشورهای مختلف چیست؟ گفت: این موانع می تواند تحریم ها و عدم وجود ارتباطات بانکی باشد که اگر این مشکلات حل شود و ما بتوانیم از پول ملی در تعاملات خارجی خود استفاده کنیم توسعه ارتباطات بیشتری را شاهد خواهیم بود.

سفارت خانه های ما در کشورهای مختلف، وزارت امور خارجه، وزارت خانه ها و دیگر دستگاه‌های اقتصادی و تجاری کشور باید اولویت اول خود را حل مشکل تجار و فعالان اقتصادی و حضور پررنگ بخش خصوصی در کشورهای پیرامونی قرار دهند

سفیر اسبق ایران در آذربایجان راهکارها و پیشنهاداتی جهت پیشبرد دیپلماسی اقتصادی ارائه کرد و گفت: سفارت خانه های ما در کشورهای مختلف، وزارت امور خارجه، وزارت خانه ها و دیگر دستگاه‌های اقتصادی و تجاری کشور باید اولویت اول خود را حل مشکل تجار و فعالان اقتصادی و حضور پررنگ بخش خصوصی در کشورهای پیرامونی و از جمله جمهوری آذربایجان، ارمنستان و تایلند قرار دهند.

وی با بیان اینکه دولت باید آنها را حمایت کند مشکلات و موانع در مسیر تجار ایرانی را از جمله شرایط اخذ ویزا تسهیل کنند، تصریح کرد: نقش گمرکات در مرزهای ایران و جمهوری آذربایجان بسیار مهم است تا بتوانند بدون بوروکراسی و با تلاش بسیار گسترده اجازه بدهند که رفت و آمدها میان تجار و فعالین اقتصادی دو طرف با سهولت بیشتری صورت بگیرد.

پاک آیین افرود: برخی اقدامات زیربنایی از جمله احداث خط راه آهن رشت آستارا بسیار حائز اهمیت است و می‌ تواند ما را به دریای سیاه، روسیه، آذربایجان و خلیج فارس از طریق ریل متصل کند و همکاری های تجاری میان ایران و آذربایجان را چندین برابر کند که البته اقداماتی هم در این زمینه انجام شده و امیدواریم سریع تر نتیجه لازم را بدست آوریم.  

وی در پایان خاطرنشان کرد: به اعتقاد من با وجود همه محدودیت‌ها، فشارها و تحریم‌های شدیدی که علیه جمهوری اسلامی ایران وجود دارد ما می توانیم با اتخاذ تدابیر لازم و تلاش گسترده آینده تجاری خوبی را با کشورهای دوست و به خصوص جمهوری آذربایجان داشته باشیم.