بازار؛ گروه استانها: «محمد غیبی‌شوی»، فناور برتر لرستانی است که هفت اختراع ثبت شده در زمینه صنعت ریلی دارد که از مهمترین آنها می‌توان به «سیستم تشخیص خروج از خط و ترمز اضطراری» اشاره کرد که این سیستم قابلیت نصب بر روی تمام ناوگان ریلی را دارد و با کاهش سوانح، ضریب ایمنی حمل و نقل را به بالاترین حد ممکن می‌رساند. این مکانیزم برای اولین بار در دنیا طراحی شده که قرار است به زودی به تولید انبوه برسد و بر روی خطوط ریلی سراسر کشور اجرا شود ضمن اینکه زمینه اشتغال مستقیم ۲۰۰ نفر را نیز فراهم می‌کند.
سایر اختراعاتی که مخترع لرستانی در راستای بهبود حمل و نقل ریلی داشته در نوع خود بی‌نظیر است و از نظر کارایی و کیفیت به مراتب بالاتر از نمونه‌های خارجی است که این امر به تأیید کارشناسان مربوطه و راه‌آهن کشور رسیده است.
درباره کمیت و کیفیت این اختراع و همچنین تاثیر آن بر صنعت ریلی با محمد غیبی‌شوی مخترع لرستانی به گفتگو نشستیم.
* درباره این سیستم توضیح دهید
در سیستم حمل و نقل ریلی یک مشکل بزرگ وجود داشت و آن هم سانحه خروج از خط بود که در دنیا مکانیزمی وجود نداشت که قابلیت استفاده در ناوگان و شبکه ریلی دنیا را داشته باشد اما اختراع اینجانب قابلیت نصب بر روی ناوگان ریلی دنیا را دارد و هیچ محدودیتی ندارد.
خوشبختانه ما با چندین روش توانستیم این مشکل را حل کنیم و برای اولین بار در دنیا اختراعی را به ثبت رساندیم که به واسطه آن ضریب ایمنی حمل و نقل ریلی به بالاترین حد ممکن می‌رسد؛ بدین شکل که بیش از ۸۰ درصد خسارات سوانح خروج از خط را کاهش می‌دهد. طرح ما با نظارت کمیته فنی مطالعات راه آهن مطابق با استانداردهای بین‌المللی بوده که با اخذ تأییدیه‌های لازم و انجام تست‌های عملی، مجوز تولید انبوه را نیز کسب کرده است.
* چه زمان طرح اجرایی می شود؟
به‌زودی این طرح اجرا خواهد شد و برای ۲۰۰ نفر به طور مستقیم فرصت شغلی ایجاد می‌کند از سوی دیگر باید گفت سوانح ناشی از خروج از خط، سالانه حدودا ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت به حوزه راه‌آهن شامل زیرساخت‌ها، واگن‌ها، باری که بار حمل می‌کنند و محیط زیست وارد می‌کند.
هر چند صنعت بیمه بخشی از این خسارت‌ها را جبران می‌کند ولی همچنان خسارت‌های کلی مثل باری که به موقع توزیع نمی‌شود و مسافری که به موقع جابه جا نمی‌شود و آسیب جدی به محیط زیست و ... پابرجاست و این اختراع در واقع جلوی خسارت به بیت‌المال را می‌گیرد. در روند تست‌هایی که به همراه تیم کارشناسان و مطالعات فنی واگن برای اخذ تأییدیه این اختراع داشتیم متوجه کمبودهای دیگری در صنعت ریلی شدم و اختراعات دیگری نیز در این حوزه به ثبت رساندم.
* درباره سایر اختراعات خود بگویید؟
یکی از آن اختراعات، «پروانه برگشت واگن به ریل» بود که این قطعه در کمتر از ۲۰ ثانیه واگن را به ریل برمی‌گرداند؛ این طرح هم بر روی متروی تهران و راه‌آهن کشور تست شده و مورد تأیید قرار گرفته است. همچنین طرح دیگری به نام «عیب‌یاب خط» ارائه دادم که این وسیله بر روی لوکوموتیو نصب می‌شود سپس عیب را تشخیص می‌دهد و علامتگزاری می‌کند تا پرسنل راه‌آهن آن را رفع کنند و از بروز سانحه جلوگیری کنند.
امروزه در دنیا ماشین‌هایی برای عیب‌یابی وجود دارد اما به دلیل گستردگی شبکه ریلی، ماه‌ها طول می‌کشد تا بتواند تک تک ایستگاه‌ها را عیب یابی کند، از طرفی قیمت و هزینه نگهداری آنها بسیار بالاست اما مکانیزمی که ما طراحی کردیم با قیمت اولیه ۲۰ میلیون تومان همان کار ماشین چند میلیون دلاری را انجام می‌دهد. نمونه خارجی این اختراع با سرعت شش کیلومتر عیب یابی می‌کند اما نمونه داخلی که ما طراحی کردیم عیب یابی را با سرعت ۸۰ کیلومتر انجام می‌دهد.
* این سیستم چطور کار می کند؟
سیستم ما مکانیکی است در نتیجه نیاز به برق و تجهیزات بیشتر ندارد و با هر نوع موقعیت جغرافیایی هم سازگار است اما نمونه خارجی آن، الکترونیکی است و در شرایط برف و بارندگی قابلیت انجام کار ندارد. دو مورد از طرح‌های دیگری که اختراع کرده‌ام از طرف دانشگاه صنعتی شریف و علم و صنعت به عنوان طرح‌های برتر انتخاب شده است و طرح «تشخیص خروج از خط» نیز توسط راه‌آهن به عنوان طرح برتر معرفی شده و لوح تقدیر دریافت کرده که قرار است به عنوان نماینده کشور در سمینارهای بین‌المللی ارائه داشته باشم.
سانحه خروج از خط یک مسئله مشترک در تمام دنیا است حتی در آمریکا هم قطارهایی با تعداد واگن بسیار بالا از خط خارج می‌شوند که این اختراع مورد نیاز تمام دنیاست و با هر نوع ناوگان ریلی و هر نوع خطوط و واگنی سازگاری دارد و در همه کشورها قابل اجراست. این طرح ضمن هزینه‌های پایین و ایمنی بالا، ۱۰۰ درصد قطعات آن داخلی است، به واردات هیچ آلیاژی نیاز نداریم و دانش آن هم کاملاً بومی است.
* درباره خودتان بگویید و شیوه کارتان چیست؟
قبل از پاسخ باید بگویم احساس نیاز سبب می‌شود که انسان برای رفع نیازمندی خود تلاش کند در ایستگاه راه آهن«تله‌زنگ» دورود زندگی می‌کردیم و تنها راه ارتباطی ما با شهرهای هم‌جوار، قطار بود که اگر حادثه‌ای رخ می‌داد، ارتباط ما کاملاً با شهر قطع می‌شد.
در این فاصله که قطار دچار سانحه می‌شد، اگر بیماری در خانه داشتیم باید درد و رنج را تحمل می‌کرد تا دوباره تردد برقرار شود و یا معلم ما که با قطار رفت و آمد می‌کرد، نمی‌توانست خود را به مدرسه برساند؛ خلاصه بسیاری از امورات ما به قطار وابسته بود، در نتیجه این محرومیت و نیاز مرا مجبور کرد که برای نجات از این بحران و زندگی راحت‌تر به دنبال چاره‌ای باشم. زمانی که یک نوجوان ۱۶ ساله بودم همیشه با خودم فکر می‌کردم باید قطعه‌ای بسازم که در زمان جابجایی چرخ از ریل به راننده لوکوموتیو هشدار دهد و آن ایده را تا کنون ۱۷ بار تغییر داده‌ام تا در نهایت به جایی رسید که مورد تأیید راه آهن کشور قرار گرفت.
دو دهه از عمر خود را بر روی این اختراع گذاشته‌ام از سال ۷۷ شروع به طراحی و ایده‌پردازی کردم و سال ۹۰ اظهار نامه ثبت اختراع را ثبت کردم و فرایند ثبت اختراع تا سال ۹۴ طول کشید تا گواهی ثبت اختراع بگیرم بعد از اینکه ثبت اظهارنامه را انجام دادم هم چهار سال طول کشید تا کارشناسان راه‌آهن این طرح را به عنوان یک اختراع و نوآوری قابل اعتماد پذیرفتند و بالاخره امسال گواهی ثبت اختراع گرفتم.
در این راه سختی‌های زیاد کشیدم، زمانی که شروع به ایده‌پردازی کردم، نه تنها کسی مرا جدی نمی‌گرفت بلکه بسیاری از اطرافیان مسخره‌ام می‌کردند اما هرگز تسلیم نشدم و اجازه ندادم که حرف‌های ناامید کننده دیگران مرا از رسیدن به اهدافم منصرف کند. حتی زمانیکه به اداره‌ای مراجعه می‌کردم و با کم لطفی آنها روبرو می‌شدم برای رسیدن به هدفم مصمم‌تر می‌شدم چون معتقدم که باید مثل آب باشیم که با تلاش و مداومت خود سنگ‌ها را کنار می‌زند و راه خود را باز می‌کند و حتی قادر است که یک سد را منفجر کند.
* بزرگترین مشکلات پیش پای محققان و مخترعان جوان به خصوص مناطق محروم چیست؟
ما ثابت کردیم که حتی مناطق محروم هم می‌توانند بهترین انتقال دهنده فناوری به دنیا باشند امیدواریم که رسانه‌ها به جای اینکه خود را درگیر مسائل سیاسی کنند کمک کنند تا با استعدادیابی در زمینه‌های مختلف، جامعه از حالت ناامیدی خارج شود و به سمت شکوفایی برود تا توانایی‌های علمی کشور را به همه دنیا ثابت کنیم.
مدیران ناکارآمد عامل ایجاد احساس ناامیدی در جوانان هستند متاسفانه این مدیران، ناخواسته تسلیم توطئه‌های دشمن شده‌اند ولی جوانان بدانند که مسئولان، مالک کشور، فکر، استعداد و توانایی‌های آنها نیستند. من از پنج کشور برتر دنیا دعوت نامه رسمی دارم اما در کشور خودم کسی مرا نمی‌شناسد و از آنجایی که نظام اداری ما به فکر رشد و توسعه کشور نیست بسیاری از مدیران هم با ما آشنایی ندارند.
* چرا اینگونه است؟
نگاه مدیران غیرعلمی است و بیشتر به سمت خارج از کشور گرایش دارند وقتی طرح خود را به مدیران ارائه دادم، می‌گفتند: «وقتی راه‌آهن محصول خارج کشور است چطور آنها تا الان به این نتیجه نرسیده‌اند و به این اختراع پی نبرده‌اند؟» که این حرف از علم و منطق به دوراست و نشان می‌دهد که به توانایی‌های درون اعتماد ندارند در حالیکه خواستن توانستن است.
تنها ارگانی که از من حمایت کرد، پارک علم و فناوری بود با دوره‌هایی که در پارک علم و فناوری گذراندم به مجموعه‌ای از دانش روز رسیدم و متوجه شدم که برای هر طرحی نباید هزینه کرد کمااینکه هر ساله طرح‌های زیادی ارائه می‌شوند که هیچ کدام به مرحله تولید نمی‌رسند. به طور کلی در این سالها فقط ۳۰ میلیون وام از پارک علم و فناوری گرفته‌ام و بیشتر هزینه‌های طرح را با فروش اموال خود مثل خانه، باغ، ماشین و حتی طلای همسرم و فرزندانم تأمین کردم؛ ترجیه دادم با هزینه شخصی کار کنم و فرصت استفاده از این قبیل تسهیلات را در اختیار افرادی قرار دهم که به آن بیشتر نیاز دارند.
همان موقع که شروع به ایده پردازی کرده بودم همزمان ایده ساخت ماشین برداشت محصولات غده‌ای کشاورزی را هم ارائه دادم که این ماشین قادر بود سنگ‌ها را تا عمق نیم متری برداشت کند و میزان بازدهی زمین را افزایش دهد که این اتفاق به نفع کشاورز بود.
حتی نمونه اولیه آن را هم در مقیاس پایین‌تر تولید کردم سپس در سال ۸۰ یک شرکت تعاونی تأسیس و مقدمات تولید آن دستگاه را فراهم کردم اما آن زمان مدیر کل جهاد کشاورزی وقت استان لرستان معتقد بود وجود این ماشین ضرورتی ندارد و در اولویت کار جهاد کشاورزی نیست و با کم لطفی و سنگ‌اندازی‌هایی که داشت مانع از تولید آن دستگاه شد.
* و در نهایت؟
امروز مهمترین جنگ، جنگ اقتصادی و تکنولوژی است که بدون شک اگر مخترعین حمایت شوند، همه مشکلات صنعتی و اقتصادی حل شده و اشتغالی پایدار خواهیم داشت.
نظر شما