پژمان مرادی؛ بازار: سازمان بورس به عنوان یک نهاد نظارتی بر بازار سهام دارای مکانیزم‌های متعددی است تا در صورت هر گونه تخلف یا اقدامات مشکوک در بازار با ابزارهای نظارتی از روند این گونه رویدادها جلوگیری کند.
رشد حدود ۳۰۰ درصدی شاخص کل بازار و ارزش سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از ابتدای امسال تا اوایل مرداد ماه و همچنین ریزش بازار و تداوم آن سبب شد که برخی با تحلیل‌ها و دیدگاه‌های مختلف عنوان کنند بازار در زمان رشد و ریزش به صورت دستوری عمل کرده است. در حالی که این موضوع از سوی دولت رد شد و در کنار آن برخی از کارشناسان مطرح کردند که این رشد و ریزش جزو ذات بازار است و خارج از منطق اقتصادی یا موضوع بازار نیست.
برخی از مخالفان با تکیه بر تابلوی بورس و ریزش برخی از سهام‌ها به صورت غیر منطقی، به دستوری بودن بازار رسیدند. در کنار این مخالفان نمایندگان مجلس هم اتفاقات داخل بازار را فاقد منطق اقتصادی می‌دانند به همین دلیل پیشنهاد تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار را مطرح کردند.
آنچه باعث رشد بورس بوده خارج از دامنه اختیارات آن هست بنابراین نمایندگان باید علت رشد را در جایی دیگر پیدا کنند نه بازار سرمایه
۲۵ شهریور سید نظام‌الدین موسوی، نماینده مردم تهران در مجلس در صفحه توئیتر خود نوشت که «در جلسه کمیسیون اصل۹۰ خطاب به رئیس سازمان بورس تاکید کردم صعود و سقوط ماههای اخیر بورس فاقد منطق روشن اقتصادی است و دولت باید در این باره پاسخگو و مسئولیت پذیر باشد. طرح تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار هم در مجلس به جریان افتاد که من هم از امضاکنندگان آن هستم.»
به نظر می‌رسد دلایل برخی از کارشناسان مدافع بازار سرمایه و مسئولین بورس برای آن‌ها قانع کننده نبوده و آن‌ها به منظور شفاف شدن موضوع به دنبال تحقیق و تفحص از سازمان بورس که خود یک نهاد نظارتی است هستند.
از سال ۸۴ تا کنون بارها بحث تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار در دورهای مختلف مجلس مطرح شده اما هیچ زمانی رای نیاورد و دلیل آن هم نامناسب بودن شرایط تحقیق از سازمان و همچنین تاثیرات منفی این طرح بر عملکرد بازار است.
اگر تحقیق و تفحصی قرار است صورت بگیرد ابتدا باید کارشناسی شده باشد و پیش‌داوری در آن صورت نگیرد چرا که بازار بورس دارای پیچیدگی زیادی می‌باشد. اگر تحقیق و تفحص به صورت عملی و کارشناسی باشد می‌تواند به اصلاح مورادی خوبی برسد اما اگر تنها به دنبال مچ گیری باشند مسلما بسیاری از رفتارها در مقاطع خودش درست بوده و قابل دفاع است
موافقان تحقیق و تفحص؛ بورس از دولت دستور می‌گیرد
بیشتر موافقان تحقیق و تفحص از سازمان بورس را سهامداران خرد تشکیل می‌دهند، آن‌ها بر این باورند که سازمان بورس از دولت دستور می‌گیرد و خواسته‌های آن‌ها را اجرا می‌کند.
عسکری یکی از سهامداران خرد فعال در بازار سرمایه که به گفته خودش بخشی از دارایی کنونی خود را از فعالیت بیش از ۱۴ سال از بورس به دست آورده در گفتگو با بازار گفت: به نظرم نه سهامداران خرد و نه حقوقی‌ها مقصر عامل ایجاد شرایط کنونی بازار نیستند، بلکه مدیران بورس سبب ایجاد چنین شرایطی در بازار هستند.
وی با دستوری دانستن بازار، با یک دید سیاسی شرایط کنونی بورس را این گونه بیان کرد: بازار به صورت دستوری تا زمان انتخابات آمریکا پایین نگه داشته شده تا حاکمیت را مجبور به مذاکره دوباره با آمریکا کنند.
او معتقد است که رئیس سازمان بورس از دفتر ریاست جمهور دستور می‌گیرد بنابراین آنچه در بازار می‌بیند دخالت دولت به صورت مستقیم در بورس است.
باید شفافیت در بورس بیشتر شود
علی پاک نیت یکی دیگر از سهامداران خرد در گفتگو با بازار در مورد دلایل موافقت خود از تحقیق و تفحص مجلس از سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: باز و بسته شدن نمادها باید شفاف باشد در حالی که هنوز ساز و کاری در مورد این مسئله به غیر از سامانه کدال وجود ندارد. نشت اطلاعات رانتی به برخی از حقوقی‌ها و کارگزاری‌ها سبب شده که حقیقی‌ها دچار سود کمتر و حتی زیان شوند.
وی اضافه کرد: به نظرم مجلس اگر می‌خواهد تحقیقی بر روی سازمان بورس داشته باشد باید به مسئله حقوقی‌ها و رابطه‌های آن‌ها با شرکت‌ها و سازمان بورس بپردازد.
یک عده به دنبال قاتل بروسلی می‌گردند
سید محمد هادی رضوی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بازار با بیان اینکه نظارت همواره کار مطلوبی است گفت: کاملا با بحث نظارت موافق هستم اما با توجه به شرایط کنونی بازار به نظرم این مسئله مضر است و سبب بی اعتمادی سرمایه‌داران نسبت به بازار می‌شود.
رضوی با طرح این سوال که چرا پارسال بحث نظارت بر بازار سرمایه وجود نداشت؟ اضافه کرد: چون بازار سال گذشته مثبت بود نظارت صورت نگرفت؟ چه مشکلی امسال وجود دارد که پارسال قابل شناسایی نبود؟ در زمانی که حمایت از بازار سرمایه صورت می‌گیرد یک عده به دنبال قاتل بروسلی می‌گردند. بحث ریزش بالا کاری به سازمان بورس ندارد و دلایل دیگری دارد.
وی اظهار داشت: تحقیق و تفحص صورت بگیرد اما در زمانی که بازار نوسانات زیادی ندارد.
مجلس بر روی سهام عدالت کار کند
علی کربلائی کارشناس دیگر بازار سرمایه و از موافقان تحقیق و تفحص از سازمان بورس در گفتگو با بازار موافقت خود را با یک پیشنهاد عنوان کرد: ابتدا باید ببینیم کدام گروه سیاسی این تحقیق و تفحص را پیش می‌برد و چه هدفی را دنبال می‌کند، من امیدوارم مجلس در این دوره ببیند که سهام عدالت دقیقا تا به امروز چه میزانی عرضه شده و ذی نفع نهایی که جمع کننده سهام عدالت بوده کدام گروه یا ارگان کشور هستند و این مهم‌ترین سوال من به عنوان یک فعال بازار سرمایه است که سهام عدالت را دنبال کردم. جذاب است که بدانم چقدر تا الان عرضه شده که این سوال را تا به امروز سپرده گذاری به صورت شفاف جواب نداده و چه کسانی خریدار نهایی بودند و کدام گروه‌ها و سازمان ها خریدار نهایی سهام عدالت بودند؟
نظارت دقیق‌تری باشد که سهامداران از نوع معاملات و امکان دستکاری قیمت با پول‌های بزرگ را بتوانند ببینند، سازمان پیگیری کند و برخوردها در این رابطه انجام دهد
شهریار هاشمی طباطبایی کارشناس بازار سرمایه و یکی از بازارگردان‌های بورس در گفتگو با بازار گفت: اگر تحقیق و تفحصی قرار است صورت بگیرد ابتدا باید کارشناسی شده باشد و پیش‌داوری در آن صورت نگیرد چرا که بازار بورس دارای پیچیدگی زیادی می‌باشد. اگر تحقیق و تفحص به صورت عملی و کارشناسی باشد می‌تواند به اصلاح موارد خوبی برسد اما اگر تنها به دنبال مچ گیری باشند مسلما بسیاری از رفتارها در مقاطع خودش درست بوده و قابل دفاع است.
وی اضافه کرد: یکسری کندی‌ها در اجرای برخی از دستورالعمل‌ها وجود دارد و دلیل آن تلاش سازمان بورس برای کاهش ریسک است در حالی که باید تعادلی بین ریسک و بازده باشد از طرفی هم زمان یکسری از کارها مانند دادن مجوز باید سریعتر اتفاق بیفتد به عنوان مثال یک سال طول می‌کشد تا مجوز شرکت سبدگردانی داده شود در حالی که یک سال بعد شرایط متفاوت است.
این کارشناس گفت: نظارت دقیق‌تری باشد که سهامداران از نوع معاملات و امکان دستکاری قیمت با پول‌های بزرگ را بتوانند ببینند، سازمان پیگیری کند و برخوردها در این رابطه انجام دهد.
سابقا یکی از ایراداتی که به سازمان گرفته می‌شود سلیقه‌ای عمل کردن آن‌ها در پذیرش شرکت‌ها و مجوز افزیش سرمایه بود که این مورد تا حدودی حل شده اما هنوز ایراداتی مانند نظام رتبه بندی و همچنین درجه بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس وجود دارد.
آنچه این کارشناسان مطرح کردند بیشتر مبنی بر جزئیات بازار سرمایه است در حالی که نمایندگان مجلس دلیل تحقیق و تفحص را ریزش و رشد بازار سرمایه بدون دلیل اقتصادی می‌دانند اما در سال ۹۱ مجلس محورهای تقاضای تحقیق و تفحص، بستن و بازگشایی نهادها، شفاف سازی شرکت‌های بورسی از لحاظ سرمایه، بدهی و سودآوری، اعطای سلیقه‌ای مجوز نهاد مالی مانند کارگزاری و مشاور سرمایه گذاری و سند گردانی و ...، به برخی از افراد، سلیقه‌ای عمل کردن در پذیرش و افزایش سرمایه شرکت‌ها و بررسی عرضه های عمده شرکت های مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی بوده که با ۱۱۸ رای مخالف این مصوبه اجرا نشد.
مخالفان تحقیق و تفحص؛ تحقیق و تفحص دستاوردی ندارد
مهدی سوری کارشناس بازار سرمایه و یکی از مخالفان تحقیق و تفحص مجلس از سازمان بورس و اوراق بهادار در گفتگو با بازار در مورد مخالفت خود گفت: سابقه تحقیق و تفحص از نهادهای مالی مانند صندوق بازنشستگی کشور مثبت نبود و فی نفسه این مسئله فضای منفی ایجاد می‌کند در حالی که خود سازمان بورس یک نهاد نظارتی است.
سوری اضافه کرد: شاید برای نمایندگان در حوزه انتخابی خود دستاوردی باشد اما برای بازار سرمایه دستاوردی ندارد. ما اکنون در مورد یک نهاد نظارتی صحبت می‌کنیم که دارای مکانیزم نظارتی است و اینکه یک نهاد نظارتی دیگر بیاید و از آن تحقیق و تفحص کند به نظرم با توجه به تجربیات ناموفق که سابقا بوده کار درستی نیست.
وی پیشنهاد داد اگر قرار است این تحقیق به شفافیت صورت مالی سازمان برسد به نظرم این خوب است.
درست است بورس یک ابزار مناسبی برای جمع آوری نقدینگی در جامعه است ولی اگر از حد و اندازه بیشتر شود نگاه‌ها به سمت آن می‌رود. متوسط p/e شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ۲۵ است در صورتی که وضعیت اقتصادی ما تناسب خاصی با بورس ندارد در چنین شرایطی توجه نماینده مجلس هم به آن جلب می‌شود؛ ولی کاری که از دست بورس بر می‌آمد این بود که یا باید مانع رشد می‌شد در این صورت استقبالی از بورس صورت نمی‌گرفت یا اینکه اجازه رشد می‌داد
مشکل بورس نیست جای دیگر است
فردین آقا بزرگی کارشناس بازار مالی در گفتگو با بازار در مورد تحقیق و تفحص از سازمان بورس گفت: عملا بیش از پیش سازمان بورس خودش را درگیر مسائل قیمت و کنترل قیمت کرده است ولی اساسا تجربه گذشته نشان می‌دهد هر گونه مقابله یا سیاست های کنترلی در این زمینه صورت بگیرد بازار به سمتی که قرار است برود می‌رود، کما اینکه در هفته گذشته شاهد بودیم که شاخص بعد از یک افت قابل توجه، در مجموع ۱۲۰ هزار واحد رشد کرد اما می بینید که بازار در مداری قرار می‌گیرد که تمایل به اصلاحات را بیشتر نشان می‌دهد.
آقابزرگی اضافه کرد: به دلیل اینکه بورس بیش از پیش خود را درگیر کرده همه چشم‌ها و نگاه‌ها به سازمان بورس است که حس می‌کند منشا تمام اتفاقات بورس است در حالی که بورس محل اتفاقی است که دارد می‌افتد. اگر بخواهیم در چنین شرایطی اثبات کنیم که کجا و چه اشخاصی مسبب چنین جریانی بودند همه در ذهنشان بورس تداعی می‌شود مثل همین بحث تحقیق و تفحص که به نظر من بورس نقشی ندارد کما اینکه اگر مصاحبه‌های ۶ ماهه پیش مسئولین بورس را نگاه کنیم عنوان می‌کردند که مولفه‌های اقتصاد این میزان از رشد را تعیین نمی‌کند در حالی که آن زمان شاخص روی ۵۰۰ هزار واحد بود اما الان بنا به سیاست‌های حمایتی آن اظهار نظرها را نمی‌کنند.
وی اظهار کرد: درست است بورس یک ابزار مناسبی برای جمع آوری نقدینگی در جامعه است ولی اگر از حد و اندازه بیشتر شود نگاه‌ها به سمت آن می‌رود. متوسط p/e شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ۲۵ است در صورتی که وضعیت اقتصادی ما تناسب خاصی با بورس ندارد در چنین شرایطی توجه نماینده مجلس هم به آن جلب می‌شود ولی کاری که از دست بورس بر می‌آمد این بود که یا باید مانع رشد می‌شد در این صورت استقبالی از بورس صورت نمی‌گرفت یا اینکه اجازه رشد می‌داد.
آقا بزرگی با اعلام مخالفت خود از تحقیق و تفحص از بازار بورس گفت: به نظرم این مسئله دردی را دوا نمی‌کند. به نظر آقا بزرگی آنچه باعث رشد بورس بوده خارج از دامنه اختیارات آن هست بنابراین نمایندگان باید علت رشد را در جایی دیگر پیدا کنند نه بازار سرمایه.
به هر حال بر اساس نظر کارشناسان و همچنین برخی از سهامداران خرد تحقیق و تفحص در این شرایط حساس از بازار سرمایه ممکن است باعث ایجاد یکسری بی اعتمادی شود و در صورت ریزش بازار بعد از تحقیق و تفحص همه نگاه‌ها به سمت مجلس خواهد رفت.
نظر شما