تهمینه غمخوار؛ بازار: ایران و ترکیه به عنوان دو کشور همسایه مهم در منطقه در طول سده های گذشته روابط خود را با ثبات و استقرار حفظ کرده اند، به طوری که حتی با وجود آخرین اختلافات در خصوص درگیری های ادلب در ماه فوریه سال جاری، هر دو کشور موفق شده اند تا به طرز محسوسی تنش های موجود میان خود را از طریق گفتگوهای چندجانبه و سیستم های مدیریتی درگیریها کاهش و یا حل و فصل نمایند.
بر اساس گزارش دیلی صباح، ترکیه و ایران در طول ۱۰ سال گذشته توانسته اند روابط اقتصادی خود را از رقابت های موجود میان کشورهای منطقه جدا کنند که در همان زمان این همکاری اقتصادی به طور غیر مستقیم به مهار ژئوپلیتیکی تا حدی برای محافظت از منافع اقتصادی مشترک آنها کمک کرده است.
با این وجود، این روابط در برهه هایی نیز تضعیف شده و چندان گرم نبوده است زیرا عواملی مانند تحریم های امریکا علیه ایران در اواخر سال ۲۰۱۸، موجب شده تا حجم تجارت میان دو کشور با افت ۵۰ درصدی از حدود ۱۰.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۵.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ کاهش یابد.
همچنین، تجارت ایران با ترکیه در طی ماههای ژانویه تا ژوئن سال جاری بالغ بر ۱.۰۷ میلیارد دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۹ کاهش ۷۲.۵۴ درصدی را تجربه کرده است.
روزنامه حریت نیز در گزارشی به نقش ترکیه به عنوان یک کانال پشتیبان اقتصادی در حال بازگشت برای ایران با توجه به موضوع تحریمهای روزافزون امریکا پرداخت و تقویت روابط اقتصادی میان دو کشور را که بارها در جلساتی میان مقامات دولتی پس از اعمال تحریم های ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ مطرح شده بود را مورد تاکید قرار داد.
بر اساس همین گزارش، ترکیه، ایران را به منزله یک منبع استراتژیک در جهت تأمین نفت خام و گاز طبیعی در نظر می گیرد که برای امنیت انرژی و تلاش برای تنوع بخشی آن ضروری است و همچنین ایران، ترکیه را به یک بازار مهم برای صادرات غیرنفتی خود تبدیل کرده است. علاوه بر آن، ترکیه به طور فزاینده ای از ایران به عنوان مسیر ترانزیت به بازارهای آسیای میانه استفاده می کند و ایران را بزرگترین وارد کننده گاز طبیعی و نفت خام می داند.
در ۱۰ روز گذشته اظهاراتی از سوی مقامات دو کشور مطرح گردید که ایران و ترکیه در حال بررسی چشم اندازهای افزایش تجارت دوجانبه به ارزش ۳۰ میلیارد دلار هستند و ظرفیت های تجاری و اقتصادی دو کشور نیازمندحجم روابط بسیار بهتر از سطح فعلی می باشد. در این خصوص خبرنگار بازار گفتگویی با «هاکان توپکورولو»، کارشناس اقتصادی و بانکدار ترکیه ای انجام داده که مشروح مصاحبه را در ادامه می خوانید:
* باوجود مسائل حاکم بر ترکیه در طی سالهای گذشته، روسای جمهور آن از جمله اردوغان کشور خود را به لحاظ اقتصادی در آسیب پذیرترین موقعیت ها در بازارهای نوظهور قرار داده است. با این تفاسیر، وضعیت اقتصادی این کشور در دهه های گذشته حتی پیش از ورود این بحران کنونی چگونه بوده است؟
در نتیجه هزینه های سنگین انجام شده در جریان جنگ ویتنام در سال ۱۹۷۱، ایالات متحده به طور یک جانبه قرارداد یک اونس طلا برابر ۳۵ دلار را که با توافق نامه ۱۹۴۴ برتون وودز به اجرا درآمد، لغو و شروع به چاپ دلار کرد که این سیاست جدید پولی در اقتصادهای نوظهور منعکس شده است.
با شروع کودتای نظامی ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰، توسط گروهی از نظامیان پشتیبانی شده توسط ارتش آمریکا در ارتش ترکیه، سیاست های اقتصادی نئولیبرالی برای اقتصاد ترکیه اعمال شد که این یک برنامه جدید اقتصادی بود، یعنی نئولیبرالیسم که توسط تورگوت اوزال که یک کارشناس بانک جهانی بود و توسط آمریکا به ترکیه فرستاده شد و به عنوان هشتمین رئیس جمهور ترکیه برگزیده گردید، آغاز شد.
این برنامه اقتصادی در طول سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۵-۲۰۱۴ در ترکیه انجام می شد و همه قدرتها از جمله تورگوت اوزال، تانسو چیلر، مسوت ییلماز و رجب طیب اردوغان این برنامه اقتصادی نئو لیبرال را اعمال کردند و خلاصه این برنامه اقتصادی نئولیبرال این بود که تمام ارزشهای خود را برای بهره برداری امپریالیستی باز کنند.
در طی سالهای ۲۰۱۴-۲۰۱۵ ترکیه شروع به تغییر مسیر خود از اقیانوس اطلس به اوراسیا کرد. سازمان تروریستی فتح الله، مستقر در ارتش ترکیه تلاش کرد تا مسیر جدید ترکیه را تغییر دهد. اما ارتش و مردم ترکیه به آنها اجازه ندادند که در آرزوهای خیانت آمیز خود موفق شوند. بنابراین، ترکیه تصمیم گرفت تا سیاست اقتصادی خود را تغییر دهد، اما سیاست های غلط و همه گیر قبلی مانع بزرگی برای رسیدن به موفقیت بود. در واقع سیاست های اقتصادی غلطی که از سال ۱۹۸۰ توسط تورگوت اوزال اجرا شد، ترکیه را به یک اقتصاد ساختاری مشکل آفرین تبدیل کرده است.
سیاست های اقتصادی غلطی که از سال ۱۹۸۰ توسط تورگوت اوزال که توسط آمریکا به ترکیه فرستاده شد، اجرا گردید، ترکیه را به یک اقتصاد ساختاری مشکل آفرین تبدیل کرده است
* طبق نظرسنجی رویترز که در ماه ژوئیه منتشر شد، انتظار می رود اقتصاد ترکیه امسال برای اولین بار در بیش از یک دهه گذشته با وجود گستردگی ویروس کرونا و محدودیت های مربوط به تقاضا منقبض شود، اما سال آینده دوباره برگشت خواهد کرد. نظر شما در مورد این موضوع چیست؟ آیا کرونا اقتصاد ترکیه را تخریب خواهد کرد؟
بحران اقتصادی با گسترش ویروس کرونا در اوایل سال ۲۰۲۰ آغاز شد، در حالی که ترکیه پیش از آن، در یک بحران اقتصادی قرار داشت.
بحران اقتصادی ترکیه از آگوست ۲۰۱۸ تحت عنوان بحران کشیش برانسون که توسط ترامپ به این عنوان خوانده می شود، آغاز شد. کشیش برانسون، یک کشیش امریکایی بود که به دلیل فعالیت های جاسوسی و تلاش برای سرنگونی دولت در قسمت شرقی ترکیه زندانی شد و هیچگاه فکر نمی کرد که به راس یک بحران دیپلماتیکی تبدیل شود که جدی ترین بحران ارزی ترکیه را در دو دهه رقم می زند.
ترامپ نیز در همان زمان تهدید کرد که به دلیل بازداشت طولانی مدت این کشیش متهم به جاسوسی، ترکیه را هدف تحریم های سنگین قرار می دهد.
ترکیه و آمریکا به عنوان دو هم پیمان قدیمی، بر سر ادامه بازداشت آندرو برانسون کشیش آمریکایی دستگیر شده در شهر ازمیر ترکیه پس از سال ها اتحاد و دوستی، در سال ۲۰۱۸ به شکل جدی رو در روی هم قرار گرفتند.
کرونا نیز با تاثیرات مخرب خود بر میزان فعالیتهای تجاری و کسب و کارها موجب شد تا تولید ناخالص داخلی ترکیه برای فصل دوم در سال جاری به میزان ۹، ۹ درصد کاهش یابد که با وجود این ارقام، در مقایسه با ایالات متحده که اقتصاد آن ۳۱، ۷ درصد و منطقه یورو با ۱۵درصد کاهش یافته است، ترکیه در برابر این بحران مقاومت بیشتری از خود نشان داده، هر چند که بیشتر بخشهای صنعتی و خدماتی تحت تأثیر این بیماری دچار بحران شده اند.
در رابطه با بازگشت رشد اقتصادی در سال آینده نمی توان به قطعیت و اطمینان سخن گفت زیرا این پاندمی با رعایت قوانین ایمنی و فاصله گذاری های اجتماعی و بهداشتی از سوی مردم و یا کشف و عرضه واکسن قابل کنترل و مهار است و من امیدوارم که دانشمندان بتوانند این واکسن را به زودی کشف کنند.
مسئله ای که حائز اهمیت می باشد این است که ما باید بدانیم که ایجاد بحران و حتی رکود اقتصادی به دلیل همه گیری بیماری کوید_۱۹ نیست، بلکه بحران دلار آمریکا است که توسط این همه گیری ایجاد شده است.
* آنکارا تمایلی به دریافت وام از صندوق بین المللی پول ندارد و این کشور بحران های مالی شدیدی را تجربه کرده به طوری که صنعت گردشگری آن به شدت متضرر شده است. اقدامات دولت اردوغان در کاهش اثرات این بحران چیست؟
همانطور که همه ما می دانیم صندوق بین المللی پول برای محافظت از سیستم دلار تأسیس شده و با وجود بحران اقتصادی حال حاضر، تنها دو کشور ترکیه و روسیه در شرق اروپا درخواست وام را صندوق بین المللی پول مطرح نکرده اند، زیرا دولت در تلاش است تا بدون هیچ گونه حمایت خارجی و انعقاد توافق مبادله ای گسترده با متحد منطقه ای خود زنده بماند.
کارشناسان اقتصادی مدتهاست اعلام کرده اند که هزینه های سیاسی درخواست کمک از صندوق بین المللی پول برای اردوغان، در میان گمانه زنی ها در رابطه با انتخابات زودهنگام، بیشتر خواهد بود، در حالی که کمیسیون اتحادیه اروپا در اظهارات خود در دو سال گذشته با اشاره به نیازهای ترکیه به کمک های مالی عنوان کرد که اگر نیاز به حمایت های مالی برای ترکیه وجود دارد، بهترین کار مراجعه به صندوق بین المللی پول است.
در رابطه با اقدامات اردوغان در جهت کاهش اثرات بحران، باید بگویم که دولت ارائه وام های ارزان به مشاغل به خصوص از طریق بانک های دولتی را مطرح کرد که این موضوع منجر به ادامه چرخه اقتصاد بدون شکست خواهد شد.
همچنین، به دلیل افزایش نرخ بیکاری و این مسئله که تفاوت جدی بین ارقام رسمی و واقعیت ها وجود دارد، در حالی که، این تفاوت ها در ارقام رسمی از قوانین آماری بین المللی ناشی می شود، ممنوعیت اخراج کارمندان و تعدیل نیروی کار به مدت دو ماه تمدید شد. علاوه بر آن، تحت عنوان کمک هزینه و مستمری کار کوتاه مدت، کمک هزینه پرداختی به شرکت ها به عنوان کمک به حقوق کارمندان، به مدت دو ماه تمدید شد.
* با توجه به تحریم های ایالات متحده علیه ایران و نقشه راه ایران و ترکیه برای افزایش روابط تجاری با توجه به همسایگی و اشتراکات میان دو کشور، راه های افزایش روابط اقتصادی ایران و ترکیه چیست؟
اول از همه باید بگویم که مردم و دولت ایران به شدت در برابر تحریم های امپریالیسم امریکا مقاومت می کنند و ایران پیروز خواهد شد.
موضوع مهم دیگر این است که استقلال ترکیه، روابط سیاسی و اقتصادی میان ایران و ترکیه را افزایش خواهد داد. در اینجا به نمونه ای اشاره می کنم که
شرکتی که من قبلاً در آن جا مشغول به کار بودم، با ایران تجارت می کرد. در آن دوره، من یک بار به تهران سفر و تجربه کردم که هر دو بازرگان ایرانی و ترک بسیار نزدیک به یکدیگر هستند و به راحتی یکدیگر را درک می کنند.
سلطنت دلار آمریکا در حال سقوط است. اکنون گام مهم برای کشورهای ما تقویت روابط متقابل است و اجازه نمی دهد ایالات متحده روابط ما را تضعیف کند. ما می توانیم از ضعف اقتصادی ایالات متحده برای بهبود اقتصادی همکاری بین کشورهای خود استفاده کنیم.
توپکورولو: سلطنت دلار آمریکا در حال سقوط است و ما می توانیم از ضعف اقتصادی ایالات متحده برای بهبود اقتصادی همکاری بین کشورهای ایران و ترکیه استفاده کنیم
ما هر دو جمعیت بسیار زیاد و جوانی و بازار مصرفی زیادی داریم. ایران سالهاست که تحت تحریمهای ایالات متحده می باشد در حالی که یک منبع بزرگ انرژی است و ترکیه به این انرژی نیاز دارد.
ما قبلاً به حجم تجاری ۲۱.۸۸۶.۳۸۱.۰۰۰ دلار در سال ۲۰۱۲ رسیده بودیم که این حجم تجارت فی ما بین تحت تحریم های ایالات متحده است و اگر هیچ مانع بین المللی وجود نداشت، می توانستید تصور کنید که حجم تجارت به کجا می رود و تا چه حد افزایش خواهد داشت. من در تجارت با تجار ایرانی نیز تجربه دارم که هر دو طرف می توانند به راحتی یکدیگر را درک کنند و به یکدیگر اعتماد کنند. بنابراین، کشورهای زیادی با دیدگاه های سیاسی مختلف در اوراسیا وجود دارد ، اما همه آنها از جمله ایران و ترکیه دارای منافع مشترکی هستند که آنها را به سمت تقویت همکاری های خود سوق می دهد.
* کشف گاز طبیعی ترکیه برای سیاست خارجی این کشور چه معنایی دارد؟ با توجه به اینکه ایران در میان تأمین کنندگان اصلی گاز برای ترکیه است، آیا این مسئله بر رابطه آن با ایران تأثیر می گذارد؟
بخش انرژی آسیب پذیرترین بخش در اقتصاد ترکیه است. واردات بنزین و گاز طبیعی هر ساله ۵۰ میلیارد دلار هزینه دارد که بستن کسری حساب جاری از نظر استقلال ترکیه بسیار مهم می باشد. از طرفی، یکی از اصلی ترین مشکلات اقتصادی ما کسری ارز خارجی است. این کسری بیشتر به واردات انرژی ما مر بوط می شود.
بنابراین، این مسئله ما را در مقابل تلاش های خارجی برای تضعیف اقتصادمان آسیب پذیر می کند. ما آخرین فشار اقتصادی را در آگوست ۲۰۱۸ تجربه کرده ایم.
تجارت میان ایران و ترکیه در کوتاه مدت تحت تأثیر کشف اخیر گاز قرار نخواهد گرفت، زیرا حجم گاز طبیعی کشف شده در دریای سیاه برای ترکیه کافی نیست.
حتی اگر ترکیه منبع بزرگتری از گاز طبیعی را کشف کرده باشد و دیگر نیازی به واردات گاز نداشته باشد، از دید من، این امر نمی تواند بر روابط خوب بین ترکیه و ایران و همچنین با سایر همسایگان تأثیر بگذارد.
تجارت میان ایران و ترکیه در کوتاه مدت تحت تأثیر کشف اخیر گاز قرار نخواهد گرفت، زیرا حجم گاز طبیعی کشف شده در دریای سیاه برای ترکیه کافی نیست و حتی اگر ترکیه منبع بزرگتری از گاز طبیعی را کشف کرده باشد و دیگر نیازی به واردات گاز از ایران نداشته باشد، این امر نمی تواند بر روابط خوب بین ترکیه و ایران و همچنین با سایر همسایگان تأثیر بگذارد
با این حال، کسری ارز برای حاکمیت ما بسیار خطرناک و قدرت اقیانوس اطلس به دلیل کشف این گاز طبیعی ما بسیار ناخوشایند می باشد. در واقع، کشف این میدان گاز طبیعی توسط ترکیه نشانگر قدرت منطقه ای می باشد.
* اختلافات مرزی بین ترکیه و یونان به دلیل کشف منابع گسترده گاز در مدیترانه شرقی ابعاد جدیدی به خود گرفته است. کشف گاز طبیعی برای سیاست خارجی ترکیه به چه معناست؟ با توجه به روابط ژئوپلیتیکی خود با ایران و قبرس، ترکیه چگونه روابط اقتصادی خود را با این همسایگان تعریف می کند؟
آمریکا و اسرائیل هر دو آسیای غربی را تهدید می کنند. آنها برای کنترل منابع بنزین و گاز طبیعی، سالها به کشورهای غرب آسیا مانند عراق، سوریه حمله می کنند و تحریم های ایران و روسیه، جنگ تجاری علیه چین و تهدید به تقسیم ترکیه توسط سازمان های تروریستی پ. ک. ک و فتح الله از جمله اقدامات آنها می باشد.
هدف اصلی آمریکا تعیین یک کشور دست نشانده به نام کردستان بود که ترکیه، ایران، عراق و سوریه را تقسیم می کرد که با مقاومت همه کشورهای منطقه، این طرح به طور موقت شکسته شد. ارتش ترکیه راه شمال عراق و سوریه را به شرق مدیترانه قطع کرد در حالی که این جاده به کشور دست نشانده کمک می کرد تا از شرق مدیترانه به فروش بنزین و مواد پتروشیمی بپردازد. اکنون حمله امپریالیستی توسط ایالات متحده آمریکا و اسرائیل از شرق مدیترانه می باشد و باید بدانیم که جبهه مقابل امپریالیسم آمریکا و اسرائیل از تنگه هرمز تا شرق مدیترانه امتداد دارد.
شما می دانید که آمریکا اتحاد جدید با کشورهایی مانند اسرائیل، قبرس جنوبی، یونان و مصر ایجاد کرده است. این کشورها منطقه انحصاری اقتصادی خود را ترسیم کرده اند که شبه جزیره آناتولی سهم بسیار کمی دارد.
از طرفی ترکیه و لیبی نقشه منحصر به فرد منطقه اقتصادی را تنظیم کرده اند که عادلانه و مطابق با کنوانسیون های بین المللی است. از آن جایی که ذخایر عظیم گاز طبیعی در شرق مدیترانه وجود دارد، این منابع متعلق به کشورهای منطقه است و باید توسط این کشورها مذاکره شود نه با فرانسه و ایالات متحده.
از آن جایی که ذخایر عظیم گاز طبیعی در شرق مدیترانه وجود دارد، این منابع متعلق به کشورهای منطقه است و باید توسط این کشورها مذاکره شود نه با فرانسه و ایالات متحده
قبرس شمالی (که تحت حاکمیت ترکیه است) و طرف یونانی قبرس باید با ترکیه و یونان متحد شوند. از سال ۱۹۷۴، هر دو طرف جداگانه زندگی می کنند که از زمان روی کار آمدن مصطفی کمال آتاتورک در ترکیه با شعار صلح در خانه، صلح در جهان سیاست خارجی جداگانه ای حاکم است. این امر مهم است که کشور ترکیه در جزیره قبرس حاکمیت داشته باشد.
علاوه بر آن، قبرس شمالی برای کلیه کشورهای غرب آسیا نقش بسیار مهمی دارد که اگر این کشورها قبرس را از دست دهند، جبهه تنگه هرمز تا مدیترانه شرقی با شکست بزرگی روبرو خواهد شد.
قبرس شمالی برای کلیه کشورهای غرب آسیا نقش بسیار مهمی دارد که اگر این کشورها قبرس را از دست دهند، جبهه تنگه هرمز تا مدیترانه شرقی با شکست بزرگی روبرو خواهد شد
بنابراین نقشه راه اصلی برای ترکیه در جهت گسترش روابط خارجی خود، دخالت در امور داخلی نیست. ما به عنوان کشورهای غرب آسیا از جمله ترکیه، ایران، عراق، سوریه، آذربایجان و لبنان باید روابط اقتصادی را با یکدیگر توسعه دهیم.
نظر شما