شعاری زیبا که روی کاغذ ماند؛ تحقق تنها ۲۵ درصد از دولت الکترونیک در کشور

 احمدرضا صباغی؛ بازار: دولت الکترونیک را می‌توان را یکی از مهترین عوامل رشد و توسعه یک کشور عنوان کرد به طوری‌که در کشورهای توسعه‌یافته به‌وضوح مشاهده می‌شود.

ایجاد دولت الکترونیک و گسترش آن برای ایران اسلامی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که در سال‌های اخبر از سوی مقام معظم رهبری به آن اشاره شد اما متاسفانه عملکرد دولت‌های مختلف در حوزه ایجاد زیرساخت و گسترش آن همچنان نقد محافل تخصصی حوزه آی‌تی است.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان نهاد دولتی که مجری تامین زیرساخت‌های لازم برای ایجاد و گسترش دولت الکترونیک در کشور است طی ۷ سال گذشته در دولت تدبیر و امید فقط با  سردادن شعارهای زیبا و وعده و وعیدهای متعدد پروژه ملی دولت الکترونیک را در حد یک صحبت و سخن روی کاغذ باقی گذاشته است.

در زمان صدرات محمود واعظی در دولت یازدهم در وزارت ارتباطات ایجاد زیرساخت دولت الکترونیک و گسترش آن در وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی کشور به‌عنوان یک پروژه مهم ملی مطرح شد اما متاسفانه در اجرا شاهد نتایج مطلوبی نبودیم. در دولت دوازدهم با آمدن محمدجواد آذری جهرمی به وزارت ارتباطات این وزارتخانه که مسئولیت ایجاد زیرساخت و گسترش بسترهای لازم دولت الکترونیک را در بین نهادهای دولتی داشت جان تازه‌ای گرفت اما به تدریج و با گذشت زمان هر چه به پایان عمر دولت دوازدهم نزدیک شدیم اولویت‌های وزارت ارتباطات هم تغییر کرد تا جایی که دولت الکترونیک به طور کلی محو شد اما وقوع این اتفاق پایان کار نبود.

شیوع ویروس کرونا و دورکاری بیش از ۵۰ درصد از کارمندان و مدیران ارشد دولت بهانه‌ای شد تا دوباره موضوع دولت الکترونیک بر سر زبان‌ها جاری شود به طوری‌که در هفته‌های اخیر با توجه به اینکه دولت دوازدهم ماه‌های پایانی خود را سپری می‌کند زمزمه‌هایی مبنی بر دستور رئیس‌جمهور برای افزایش زیرساخت و گسترش دولت الکترونیک از پاستور شنیده می‌شود.

به‌راستی پس از گذشت ۷ سال در شرایط کنونی که ویروس کرونا بسیاری از امور اداری کشور را با مشکلات متعدد روبرو کرده است، چرا دولت به فکر افزایش گسترش دولت الکترونیک و تامین زیرساخت‌های آن افتاده است؟ آیا در سال‌های گذشته فرصت و منابع مالی لازم برای تامین زیرساخت و گسترش دولت الکترونیک وجود نداشت؟

برای بررسی شرایط کشور و عملکرد دولت در حوزه تامین زیرساخت و گسترش دولت الکترونیک با دو تن از کارشناسان و فعالان حوزه آی‌تی گفت‌وگو کرده‌ایم تا نظر آنها را درباره این موضوع مهم جویا شویم.

عملکرد ضعیف دولت عامل عقب‌ماندگی کشور در حوزه دولت الکترونیک
سیدمیثم سیدصالحی که مدیرعامل سروش رسانه است با اشاره به اینکه عملکرد وزارت ارتباطات در راه‌اندازی زیرساخت دولت الکترونیک غیرقابل دفاع است، افزود: دولت باید پاسخ‌گوی عملکرد ضعیف خود و وزارتخانه متبوعش در ایجاد و توسعه زیرساخت دولت الکترونیک باشد.

وی با اشاره به اینکه تنها وزارت ارتباطات نمی‌تواند هدف اصلی دولت الکترونیک را محقق کند، گفت: ایجاد هماهنگی کامل بین دستگاه‌های مختلف اجرایی برای ایجاد دولت الکترونیک نیازمند همت دولت و مردم است.

سیدصالحی تصریح‌کرد: شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات نتوانستند با همکاری یکدیگر مقدمات راه‌اندازی دولت الکترونیک را فراهم کنند و وزارت ارتباطات زیرساخت لازم برای تبادل الکترونیک اطلاعات بین نهادهای مختلف اجرایی و حکومتی و ایجاد هویت یکپارچه خدمات را برای کاربران فراهم نکرد.

وی گفت: پروژه ایجاد شناسه هویت برای کاربران که شورای عالی فضای مجازی آن را به وزارت ارتباطات محول کرده بود هنوز محقق نشده است و دولت در یکپارچه‌سازی بانک‌های اصلاعاتی در نهادهای اجرایی وزارت ارتباطات بسترسازی نکرد تا در شرایط کنونی در کشور مرکز داده امن وجود نداشته باشد.

مدیرعامل سروش رسانه افزود: در حوزه گسترش پیام‌رسان ایرانی در کشور وزارت ارتباطات باز هم کوتاهی کرد و یک مرکز داده ایرانی برای سازندگان پیام‌رسانان داخل کشور فراهم نکرد تا روند ایجاد و توسعه دولت الکترونیک تسهیل شود.

وی تصریح‌کرد: در سامانه شفاف‌سازی دولت تنها ۲ وزارتخانه متصل است و بقیه وزارتخانه‌ها دیتای لازم را ندارند تا در اختیار کاربران قرار دهند که این موضوع موجب شده است تا در پیشبرد اهداف دولت الکترونیک عقب باشیم.

سیدصالحی عملکرد دولت تدبیر و امید را در راه‌اندازی دولت الکترونیک بسیار ضعیف عنوان‌کرد و افزود: دولت به‌عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی کشور و وزارت ارتباطات هم به‌عنوان وزارتخانه زیرمجموعه دولت نتوانستد انتظارها را برآورده کنند حتی پیش‌بینی می‌شد با رفتن آقای واعظی وزیرسابق ارتباطات به ساختمان نهاد ریاست جمهوری به نوعی شاهد تحولی در دولت برای راه‌اندازی دولت الکترونیک باشیم که متاسفانه چنین اتفاقی رخ نداد.

تحقق تنها ۲۵ درصد از خدمات دولت الکترونیک در کشور
علیرضا بزرگمهری نایب رئیس و دبیر انجمن شرکت‌های نرم افزاری تهران  با بیان اینکه در ساختار دولتی برای انجام هر کاری باید منابع مالی تخصیص پیدا کند، گفت:چنین بودجه‌ای که صرف ایجاد زیرساخت دولت الکترونیک بشود هیچ موقع در اختیار وزارت ارتباطات قرار نگرفت و وزارتخانه هایی همچون بهداشت، صمت و کشور هم پروژه‌های مربوط به دولت الکترونیک وزارتخانه مربوط به خودشان را به صورت مستقل تامین مالی و زیرساخت کردند.

وی افزود: به طور مثال ساختاری بنام ((شاهکار)) در سازمان ثبت‌احوال پروژه بسیار پرکاربرد بود و از پروژه‌های مهم دولت الکترونیک بود که آغاز به کار کرد. در وزارت کشور درخصوص ((سمن‌ها)) یعنی سازمان‌ها مردم نهاد و الکترونیکی کردن شوراها و موارد متعدد که حدود ۵۰ سرویس است الکترونیکی شد اما در تمام این موارد وزارت ارتباطات دخالتی نداشت.

بزرگمهری تصریح‌کرد: نقش وزارت ارتباطات بیشتر نقش ترویج دولت الکترونیک را درنهادهای دولتی داشته که دربعضی موارد موفق و در بعضی موارد هم ناموفق بود.

نایب رئیس و دبیر انجمن شرکت‌های نرم افزاری تهران گفت: اگر به کشورهای دیگر هم نگاه کنیم به طورمثال در ایالات متحده آمریکا وظیفه ایجاد دولت الکترونیک بر عهده وزارت کشور بود و وزارت ارتباطات فقط وظیفه تامین زیرساخت را برعهده داشت.

وی اضافه‌کرد: متاسفانه وظایف در ایران با کشورهای مختلف تفاوت دارد و در وزارت ارتباطات قدرت لازم به لحاظ اجرایی و مالی برای ایجاد زیرساخت و توسعه دولت الکترونیک وجود ندارد

بزرگمهری گفت: در شرایط کنونی و در چند ماه پایانی دولت دوازدهم تعیین سیاست برای اجرای دولت الکترونیک بدون در اختیار داشتن بودجه کافی چه معنایی دارد؟

نایب رئیس و دبیر انجمن شرکت‌های نرم افزاری تهران افزود: حدود ۲ هزار خدمت را دولت الکترونیک در سراسر کشور شامل می‌شود که از این میزان حدود ۲۵ درصد خدمات تحقق پیدا کرده است که پس از گذشت چندین سال از تعریف طرح و فرآیند دولت الکترونیک در کشور یک ضعف بزرگ محسوب می‌شود.