تهمینه غمخوار؛ بازار: مباحث مطرح شده میان موافقان و مخالفان توافق هسته ای با ایران از سال های گذشته همواره مورد توجه رسانه های خارجی و داخلی کشورمان بوده و تحلیلهای گوناگونی به خصوص در ماههای اخیر در رابطه با تفاوتهای عملکردی میان ترامپ و بایدن در قبال جمهوری اسلامی ایران و این موضوع که انتخاب بایدن به سود اقتصادایران است یا انتخاب مجدد ترامپ، مطرح شده است.
برخی از کارشناسان ایرانی روابط بین الملل و سیاست خارجی معتقدند که بایدن برای جمهوری اسلامی ایران بهتر است، زیرا جمهوریخواهان و دموکراتها حداقل در حوزه‌های تاکتیکی با یکدیگر متفاوت عمل می کنند و ایران با بایدن می‌تواند وارد مذاکراتی شود و احتمال دارد تا زمینه مذاکره بر سر مسائل موشکی و فعالیتهای منطقه‌ای ایران با پیروزی بایدن فراهم شود.
عده ای دیگر عقیده دارند که همواره ترامپ برجام را توافقی ناقص می‌دانست و استدلال او این بود که برجام توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران را شامل نمی‌شود و از آن جایی که هدف بایدن نیز محدود ساختن توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران است، لذا شرط بایدن برای بازگشت به برجام نیز همانند خواسته ترامپ است.
بایدن در یادداشت اخیر خود اینگونه مطرح کرده که اصلاح سیاست در قبال ایران را در اولویت قرار خواهد داد در حالی که سیاست ترامپ در قبال ایران یک شکست خطرناک را در یک ماه گذشته مشاهده کرده است.
همچنین، جو بایدن که اکنون بر اساس نظرسنجی ها، از ترامپ در رقابت های انتخاباتی پیشی گرفته است، چندی پیش اعلام کرد که در صورت پیروزی در انتخابات، امریکا را دوباره به برجام باز خواهد گرداند.
در این باره سی ان ان در گزارش یکشنبه شب گفت: جو بایدن اینگونه اعلام کرده که زمانی که دونالد ترامپ نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد، متعهد گردید تا با انجام معاملات اقتصادی بهتر در جهت محدود ساختن برنامه هسته ای ایران وارد عمل شود و تهران را در راستای فعالیتهای اقتصادی و سیاسی در خاورمیانه تحت فشار قرار دهد، اما همانند بسیاری از وعده های دیگر، این تعهدات تنها در حد کلماتی پوچ باقی ماندند و در عوض به گونه ای بی پروا سیاستی را که برای حفظ امنیت آمریکا در حال کار بود، دور انداخت و با سیاستی جایگزین تهدیدها را افزایش داد.
از نظر بایدن در صورتی که ایران اجرای کامل توافق هسته ای را از سر بگیرد، دولت آمریکا در زمان ریاست جمهوری او به برجام باز خواهد گشت زیرا بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با افزایش ده برابری ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نسبت به پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، سیاست فشار حداکثری ترامپ به نفع رژیم ایران و به ضرر منافع آمریکا بوده است.
وی بر این باور است که یک راه هوشمندانه تر برای سخت گیری در مورد ایران وجود دارد که اگر ایران تقابل را انتخاب کند، دولت امریکا آماده دفاع از منافع حیاتی و سربازان کشور است، اما اگر ایران گام هایی بردارد تا نشان دهد آماده انجام مذاکرات است، بایدن آماده است که در مسیر دیپلماسی گام بردارد.
بایدن بر این باور است که یک راه هوشمندانه تر برای سخت گیری در مورد ایران وجود دارد که اگر ایران تقابل را انتخاب کند، دولت امریکا آماده دفاع از منافع حیاتی و سربازان کشور است، اما اگر ایران گام هایی بردارد تا نشان دهد آماده انجام مذاکرات است، بایدن آماده است که در مسیر دیپلماسی گام بردارد
بر اساس گزارش سی ان ان، پنج سال پیش، بر اساس دیپلماسی تحت هدایت آمریکا معامله ای انجام شد که حداقل یک سال طول می کشد تا ایران مواد و ایزوتوپ های شکاف پذیر کافی برای تولید یک بمب را ایجاد کند. اکنون به دلیل آن که ترامپ ایران را از تعهدات خود در توافق هسته ای دور نگه داشته است، زمان تهران به چند ماه کاهش یافته است.
به گفته یکی از تحلیلگران اندیشکده دست راستی بنیاد امریکایی دفاع از دمکراسی ها، دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی امریکا و جو بایدن، نامزد انتخابات ریاست جمهوری حزب دموکرات، هنگامی که صحبت از فشار حداکثری و تحریم های روز افزون بر ایران مطرح می شود، به اندازه تفاوتهای میان رنگ سیاه و سفید در مقابل یکدیگر جدی و در تضاد هستند.
بهنام بن طالبلو در گفتگو با سی ان بی سی گفت: در رابطه با برنامه های هسته ای ایران، ترامپ خواستار فشار بیشتر است، در حالی که بایدن تعامل بیشتری را مدنظر قرار می دهد. هنگامی که صحبت از فشار بیشتر یا تعامل بیشتر می شود، ترامپ و بایدن در مقابل هم مطرح می شوند. دولت بایدن با توافق نامه های چند جانبه دوباره درگیر خواهد شد و از دیپلماسی بیشتر در مقابل فشار اقتصادی بیشتر استفاده خواهد کرد.
این تحلیلگر گفت: معاون سابق رئیس جمهور به طور خودکار به پیمان هسته ای ۲۰۱۵ باز نخواهد گشت، اما احتمال دارد تا عناصر آن معامله را بازگرداند تا مسئله هسته ای ایران را در دست گیرد.
واشنگتن در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته ای با تهران خارج شد و تحریم های اقتصادی سنگینی علیه جمهوری اسلامی را اعمال کرد.
اهداف ایالات متحده باقی خواهد ماند
امیلی هاوتورن، تحلیلگر خاورمیانه و آفریقای شمالی در موسسه استراتفور نیز در این رابطه گفت : هنوز هم می توانیم بگوییم که با وجود تحریم ها، اهداف ایالات متحده ثابت خواهد ماند و مهم نیست که چه کسی در انتخابات پیروز خواهد شد. دولت ترامپ سعی کرده است تا از طریق پروکسی های شبه نظامی، شبکه های مالی، موشک های بالستیک و برنامه هسته ای خود، میزان فعالیت اقتصادی و سیاسی ایران در خاورمیانه و سراسر جهان را محدود کند.
تحلیلگر خاورمیانه و آفریقای شمالی: مهم نیست که چه کسی در انتخابات پیروز خواهد شد. دولت ترامپ سعی کرده است تا از طریق پروکسی های شبه نظامی، شبکه های مالی، موشک های بالستیک و برنامه هسته ای خود، میزان فعالیت اقتصادی و سیاسی ایران در خاورمیانه و سراسر جهان را محدود کند
وی افزود: روشی که دولت فعلی سعی می کند تا فعالیت ایران را مهار و محدود کند و از تحریم ها به عنوان ابزاری برای این منظور استفاده می کند، در دولت بایدن تغییر خواهد کرد.
وضعیت بسیار ناخوشایند
این تحلیلگر خاورمیانه بر این باور است که ایران در برابر فشارهای اخیر آمریکا برای بازگرداندن تحریم ها واکنشی نشان نداده است زیرا منتظر است ببیند چه کسی در انتخابات نوامبر پیروز می شود و آیا در صورت برنده شدن بایدن فرصتی برای آغاز مذاکرات جدید وجود دارد یا نه.
اما هاوتورن نیز معتقد است که در واقع هیچ دلیلی وجود ندارد که دولت بایدن بتواند موجب از سر گیری مذاکرات مجدد با ایران به دلیل زیرساخت های تحریم باشد و ایران به طور مداوم با تحولات افزایشی در برنامه هسته ای خود یا تحولات در برنامه موشک بالستیک در تلاش است تا به این افزایش تحریم ها پاسخ دهد. فارغ از اینکه دولت ترامپ یا بایدن وجود دارد، این تحریم ها همچنان برقرار است.
قهرمانپور: تحقق بازگشت امریکا به برجام به گونه ای اتوماتیک بسیار سخت و زمان بر است
رحمان قهرمانپور، پژوهشگر ارشد روابط بین الملل و کارشناس سیاست خارجی آمریکا در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: بخشی از صحبتهای اخیر کمپین بایدن مصرف داخلی دارد و برای این است که آن دسته از آراء مرددی که هنوز تصمیم نگرفته اند که به ترامپ یا بایدن رای بدهند، جذب بایدن شوند.
این کارشناس مسائل استراتژیک افزود: اما فراتر از مصرف داخلی این موضوع، بنا به فرض اگر بایدن پیروز شود، بازگشت او بدون هیچ پیش شرط و به گونه ای فوری نخواهد بود و تصوری است که تحقق آن بسیار سخت است، زیرا امریکا از چند خط قرمز ایران در یک تا دو سال اخیر عبور کرده که بابت این قضیه نیز هزینه هایی پرداخت کرده است.
قهرمانپور تصریح کرد که اگر بایدن هم به روی کار بیاید، امریکا ترجیح می دهد که دموکراتها نیز از این دستاورد و نتایج این الزامات بهره برداری کند. بایدن به فرض پیروزی و مستقر شدن در کاخ سفید بلافاصله به برجام باز نخواهد گشت و احتمال دارد زمان بر و همراه با شرایطی باشد. همچنین، امریکا و اروپا در مورد قرار دادن موضع موشکی از طریق قرار جدید و یا جداگانه هم نظر خواهند بود که در آن صورت ممکن است که امریکا به برجام باز گردد، اما با این پیش شرط که با یک توافق جداگانه و یا مکملی مثلا در مورد فعالیت های موشکی ایران صورت بگیرد.
وی گفت: آن چیزی که با ضریب اطمینان بالا می توانیم اظهار کنیم این است که بازگشت بایدن به برجام بدون پیش شرط و به گونه ای اتوماتیک نخواهد بود.
اگر بایدن انتخاب شود نوعی آرامش در نظام بین‌الملل ایجاد می‌شود و اهمیت پیمان‌ها و نهادهای بین‌المللی دوباره تا حدی اعاده می‌شود
پژوهشگر ارشد روابط بین الملل خاطر نشان کرد که اگر بایدن انتخاب شود، نوعی آرامش در نظام بین‌الملل ایجاد می‌شود و اهمیت پیمان‌ها و نهادهای بین‌المللی دوباره تا حدی اعاده می‌شود. بهبود فضای نظام بین‌الملل برای همه کشورها، از جمله چین، ایران و کشورهایی اروپایی چون فرانسه و آلمان، مفید خواهد بود. بنابراین، در مورد ایران مشخصا این اتفاق می‌افتد که اتحادیه اروپا از بن‌بست کنونی خارج می‌شود. پیروزی بایدن دست اروپا را برای نقش‌آفرینی در روابط ایران و آمریکا بازتر خواهد کرد.
مرندی: ترامپ برای ایران بهتر است یا بایدن را از ذهن خود دور کنیم /شیوه های مبارزاتی متفاوت علیه ایران
علاوه بر آن، دکتر سید محمد مرندی استاد دانشگاه تهران و متخصص مطالعات آمریکا در گفتگو با خبرنگار بازار در این باره گفت: آنچه که از صحبتها و مقاله اخیر بایدن به عنوان رقیب انتخاباتی ترامپ مشخص می باشد، این است که انتقاد و حمله وی به ترامپ، به این خاطر است که ترامپ نتوانست ایران را به زمین بزند و نه به این خاطر که دلش برای رابطه ایران و امریکا سوخته است.
امریکا در حال پیش رفتن به سمت بحرانهای همزمان در داخل کشور از جمله شکافهای عمیق اجتماعی و سیاسی و بحران بزرگ اقتصادی و بحران با کشورهای خارجی می باشد که در آن صورت چه بایدن به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود و چه ترامپ، توانمندی امریکا برای فشار به ایران در ماهها و سالهای آینده تحت تاثیر قرار خواهد گرفت
رئیس پیشین دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران افزود: بایدن بر این باور است که بهتر از ترامپ می تواند به ایران ضربه بزند و کشور ما را مهار کند. بنابراین بایستی این مسئله را از ذهن خود دور کنیم که ترامپ برای ایران بهتر است یا بایدن. شیوه های مبارزاتی آنها علیه مردم ایران با یکدیگر متفاوت است. اما باید این مسئله را مدنظر قرار دهیم که امریکا در حال پیش رفتن به سمت بحرانهای همزمان در داخل کشور است، شکافهای عمیق اجتماعی و سیاسی و بحران بزرگ اقتصادی که در صد سال اخیر سابقه نداشته و همچنین بحران با کشورهای خارجی.
وی در پایان گفت: لذا چه بایدن به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود و چه ترامپ، توانمندی امریکا برای فشار به ایران در ماهها و سالهای آینده تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
نظر شما