بازار؛ گروه انرژی: بیژن زنگنه وزیر نفت که پیش از این بارها و بارها مخالفت خود با پالایشگاه سازی را اعلام کرده بود، در تازه‌ترین گفته‌های خود این کار را به نوعی کثافت کاری خوانده است. او گفته «با توسعه فازهای پارس جنوبی ما میزان تولید گاز در کشور را از روزانه ۲۸۰ میلیون مترمکعب به ۷۰۰ میلیون مترمکعب رساندیم. این میزان تولید و گازرسانی به روستاها باعث صرفه‌جویی در مصرف فرآورده شد. با این اقدام انگار ما توانسته‌ایم ۲.۶ میلیون بشکه نفت را در ۱۰ پالایشگاه ۲۶۰ هزار بشکه‌ای پالایش کنیم و این اقدام خوبی بود که انجام شد؛ چراکه لازم نبود با احداث ۱۰ پالایشگاه با این ظرفیت تمام کشور را به کثافت و آلودگی بکشیم.» این گفته‌ها اما در شرایطی مطرح می‌شود که دنیا سرمایه گذاری گسترده ای در این حوزه انجام داده است. بر اساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، در افق سال ۲۰۳۰ میلادی، بیش از یک سوم رشد تقاضای جهانی نفت به صنعت پتروشیمی اختصاص پیدا کند. از طرفی گفته می‌شود که ظرف ۵ سال آینده ۵.۳ میلیون بشکه به ظرفیت پالایش نفت آسیا افزوده خواهد شد. جدای از این ژنرال نفتی ایران در حالی پالایشگاه سازی را فاقد توجیه اقتصادی می‌داند که اگر ساخت پالایشگاه‌هایی همچون ستاره خلیج فارس در دولت‌های گذشته دنبال نمی‌شد امروز کشور برای تامین بنزین مصرفی خود ناچار به واردات و صرف میلیاردها دلار ارز بود. بر اساس آماری که به تازگی اعلام شده با راه اندازی و بهره برداری از واحدهای ارتقای کیفیت فرآورده‌های نفتی ظرفیت تولید بنزین از ۵۶ میلیون لیتر به ۱۱۵ میلیون لیتر و گازوئیل از ۹۴ میلیون لیتر به ۱۲۵ میلیون لیتر در روز رسیده است.
قاره آسیا در سال های آینده پرچمدار بازار صنایع پالایشی خواهد بود. پیش بینی می‌شود که در پنج سال آینده ۵.۳ میلیون بشکه به ظرفیت پالایش نفت آسیا افزوده شود
آسیا پرچمدار صنایع پالایشی می‌شود
رویکرد دولت‌ها در ایجاد ارزش افزوده بیشتر و کاهش خام فروشی محصولات نفتی موجب شده که هر روز بر حجم سرمایه گذاری در بخش پالایشی افزوده می‌شود. بر اساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، در افق سال ۲۰۳۰ میلادی، بیش از یک سوم رشد تقاضای جهانی نفت به صنعت پتروشیمی اختصاص پیدا کند. عدد مشابه در افق سال ۲۰۵۰ میلادی حدود ۵۰ درصد خواهد بود. هرچند که ویروس کرونا تا حدودی سرعت پیشرفت توسعه پالایشی را تا حدی کندی کرده با این وجود پیش بینی می‌شود که در سال‌های آینده هم آسیا رهبری بازار جهانی پالایش را در اختیار داشته باشد. آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ درصد ظرفیت پالایش نفت خام دنیا در قاره آسیا قرار دارد. بدین ترتیب این منطقه در پنج سال فرارو و در افق سال ۲۰۲۴ میلادی، پرچمدار بازار صنایع پالایشی خواهد بود. بیشترین تعداد طرح‌های پالایشی جدید در حال ساخت نیز در این قاره قرار دارد. در پنج سال آینده ۵.۳ میلیون بشکه به ظرفیت پالایش نفت آسیا افزوده خواهد شد.
آدیسیا ریخا، تحلیلگر بازار نفت و گاز در گلوبال دیتا پیشتر گفته بود که در آسیا ۴۷ پروژه جدید پالایشی در حال ساخت و یا برنامه ریزی است. این طرح‌ها تا سال ۲۰۲۴ ساخته خواهند شد. از این طرح‌ها ۱۸ پالایشگاه در حال ساخت و ۲۹ طرح در مرحله طراحی هستند.
نگاهی به عملکرد ۷ ساله دولت یازدهم و دوازدهم نشان می‌دهد که وزیر نفتی حسن روحانی هیچ استراتژی مشخصی در ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه در کشور نداشته. او همچنین از سال ۷۶ تا ۸۴ که وزیر نفت بود، حتی یک طرح پالایشگاهی نیز اجرا نکرد با این استدلال که هیچ عقل سلیمی به سمت پالایشگاه‌سازی نمی‌رود
ژنرال بدون استراتژی پالایشی
اما توسعه سرمایه گذاری در صنایع پالایشی در تمام دنیا به ویژه آسیا در شرایطی است که عملکرد ژنرال نفتی ایران در ساخت پالایشگاه‌ها تقریبا صفر بوده است. نگاهی به عملکرد ۷ ساله دولت یازدهم و دوازدهم نشان می‌دهد که وزیر نفتی حسن روحانی هیچ استراتژی مشخصی در ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه در کشور نداشته است.
بی توجهی زنگنه به پروژه‌های آپگریدینگ به قدری بود که فرهاد احمدی، مدیرعامل سابق شرکت ملی و مهندسی ساختمان نفت آذر پارسال به یکی از رسانه‌ها گفته بود: در زمان وزارت آقای زنگنه هیچ پروژه‌ی بهینه‌سازی برای پالایشگاه‌ها صورت نگرفته است. در این دولت نه تنها در حوزه پروژه‌های آپگریدینگ پالایشگاه‌ها هیچ اقدامی صورت نگرفته؛ بلکه در حوزه پالایشگاه‌سازی هم کاری انجام نداده‌اند.
البته بی‌توجهی به توسعه پالایشگاه‌ها تنها محدود به دولت فعلی نبوده است. از سال ۷۶ تا ۸۴ که زنگنه وزیر نفت بود، حتی یک طرح پالایشگاهی نیز اجرا نکرد با این استدلال که هیچ عقل سلیمی به سمت پالایشگاه‌سازی نمی‌رود.
خودکفایی و صادرات بنزین با ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس
بدون شک یکی از بهترین دستاوردهای ساخت پالایشگاه را می‌توان افزایش تولید بنزین دانست. بر اساس آماری که به تازگی اعلام شده در حال حاضر با راه اندازی و بهره برداری از واحدهای ارتقای کیفیت فرآورده‌های نفتی ظرفیت تولید بنزین از ۵۶ میلیون لیتر به ۱۱۵ میلیون لیتر و گازوئیل از ۹۴ میلیون لیتر به ۱۲۵ میلیون لیتر در روز رسیده است. ظرفیتی که بدون ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس قابل دست یافتن نبوده است. هرچند که زنگنه بهره برداری از این پالایشگاه را به حساب کارنامه عملکردی خود زده اما نگاهی به گذشته نشان می‌دهد که این ستاره خلیج فارس در شهریور ۹۲ با ۷۹ درصد پیشرفت فیزیکی تحویل تیم فعلی وزارت نفت داده شده است. در نهایت این پالایشگاه با یک تاخیر چند ساله در سال ۹۷ به بهره برداری رسید.
با راه اندازی و بهره برداری از واحدهای ارتقای کیفیت فرآورده‌های نفتی ظرفیت تولید بنزین از ۵۶ میلیون لیتر به ۱۱۵ میلیون لیتر و گازوئیل از ۹۴ میلیون لیتر به ۱۲۵ میلیون لیتر در روز رسیده است. ظرفیتی که بدون ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس قابل دست یافتن نبوده است
اگر این پالایشگاه نبود!
زنگنه وقتی در سال ۹۲ که به وزارت نفت آمد، با حذف کارت سوخت افسار مصرف را رها کرد تا واردات بنزین افزایش یابد و دوباره سفره رنگینی را برای دلالان و واردکنندگان پهن کرد. اگر پروژه پالایشگاه ستاره خلیح‌فارس در دوره گذشته اجرا نشده بود و با پیشرفت بالای ۶۰ درصد تحویل دولت یازدهم نمی‌شد، داستان واردات بنزین و بحران‌سازی وزیر نفت همچنان به قوت خود باقی بود.
اگر دولت‌های گذشته قصد داشتند مانند زنگنه به فکر واردات و نه ساخت پالایشگاه باشند، امروز بیش از نیمی از مصرف بنزین از خارج وارد می‌شد
وعده‌های پی در پی وزیر نفت برای بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس بهترین فرصت برای دلالانی بود که با افزایش مصرف بنزین، نیازشان بیشتر از گذشته احساس شد و میلیاردها دلار از ثروت کشور بابت واردات بنزین صرف شد در حالی که اگر دیدگاه زنگنه بر خودکفایی در تولید بنزین و افزایش ظرفیت صنعت پالایشی متمرکز بود، ایران در همان سال ۷۶ نیازی به واردات نداشت. ۲۲ سال از آن روزها می‌گذرد و اگر دولت گذشته قصد داشت مانند زنگنه به فکر واردات باشد، امروز بیش از نیمی از مصرف بنزین از خارج وارد می‌شد.
وزیری که پالایشگاه‌سازی را غلط می‌داند، احتمالا واردات بنزین امری عاقلانه است. او در حالی امروز باز هم از پالایشگاه نساختن خود دفاع می‌کند در حالی که آمارهای جهانی چیز دیگری می‌گوید.
نظر شما