بازار؛ گروه استانها: شهر قم به واسطه وجود بارگاه کریمه اهل بیت(ع) حضرت معصومه(س) و هم‌چنین مسجد مقدس جمکران و دیگر امامزادگان معروف در آن امروز به عنوان دومین شهر گردشگری مذهبی بعد از شهر مقدس مشهد و نگین گردشگری مذهبی و زیارتی به شمار می‌رود.
این شهر جدای از این ظرفیت‌های زیارتی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و حتی طبیعی بی‌شماری دارد که نه تنها از دید گردشگران خود بلکه از دید مردم قم هم پنهان مانده است؛ قم در شاهراه مواصلاتی ۱۷ استان مهم کشور قرار گرفته و امروز یک کلان شهری است که مهمترین محور اقتصاد آن گردشگری است.
با وجود ظرفیت‌های مهمی که در دل آن وجود دارد تنها به گردشگری زیارتی آن توجه شده است در حالی که سالانه قم مقصد ۲۰ میلیون زائر و گردشگر خارجی است اما میزان ماندگاری گردشگران آن بسیار اندک است.
در این زمینه مسئولان و دست اندرکاران صنعت گردشگری برنامه‌ریزی خوبی برای ایجاد یک زیرساخت خوب با توجه به ظرفیت استان نداشته‌اند که مهمترین آن «اماکن تفریحی» است که در این شهر گردشگرپذیر با غبار بی‌توجهی روبرو است.
برخی معتقد هستند با توجه به این که شهر قم یک شهر فرهنگی و مذهبی است وجود اماکن تفریحی در این شهر الزامی ندارد در حالی که شهر مشهد که بزرگترین شهر مذهبی کشور است، طی سال‌های اخیر برای جذب گردشگران داخلی و خارجی اقدام به احداث پارک‌ها، بوستان‌ها و شهر بازی و انواع مجتمع‌های تجاری و تفریحی کرده است.
قم در تمام فصول سال مقصد مهم گردشگری و زائران داخلی و خارجی است ولی معضلی که هنوز مسئولان استان به آن توجه نکرده‌اند ماندگاری تنها چند ساعت کوتاه گردشگران داخلی و یک روزه گردشگران خارجی است.
این معضل که گردشگری قم را تحت الشعاع قرار داده در کنار کمبود تخت‌های اقامتی و غیره می‌توان گفت از دلایل مهمی که گردشگران داخلی و خارجی زمان اندکی را در قم سپری می‌کنند نبود زیرساخت مکان‌های تفریحی است که در این گزارش «غفلت از ایجاد مکان‌های تفریحی» در قم را بررسی و سلسه‌وار ضعف و دیگر مشکلات جداگانه بررسی خواهد شد.
غفلت مسئولان از زیرساخت‌های تفریحی
یک استاد دانشگاه و مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم که دارای دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با رویکرد گردشگری است در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری استان قم می‌گوید: قم به جز ظرفیت گردشگری دارای اماکن تاریخی متعددی است که ۳۰۰ اثر آن در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است؛ از تیمچه، گنبد سبز و امامزادگان معروف و آب انبارهای قم گرفته تا بازار کهنه که می‌توان آن را به موزه فرهنگی ایران نام برد.
معضلی که هنوز مسئولان استان قم به آن توجه نکرده‌اند ماندگاری تنها چند ساعت کوتاه گردشگران داخلی و یک روزه گردشگران خارجی است
محمد آقازاده بیان می‌کند: اما با این همه ظرفیت گردشگران در قم ماندگاری زیادی ندارند اساسی‌ترین و محوری‌ترین ارکان گردشگری بحث مسائل تفریحی است ولی به نظر برخی افراد این که شهر قم یک شهر مذهبی است نباید فضاهای تفریحی داشته باشد و همان کارکرد مذهبی آن باید حفظ شود.
به گفته وی، در قم بیش از یک میلیون نفر جمعیت زندگی می‌کنند تکلیف این جمعیت چیست؟ آیا آن‌ها نیاز به مراکز تفریحی ندارند؟ گردشگران بعد از زیارت برای تفریح به کجا بروند؟
مراکز تفریحی و ماندگاری گردشگران
مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مشکل عدم ماندگاری مسافر در قم، تصریح کرد: در استان قم گردشگران و مسافران داخلی فقط شش ساعت ماندگار هستند ولی گردشگران خارجی یک و نیم روز؛ باید بررسی کنیم در ماندگاری مسافران و گردشگران چه عواملی دخیل هستند.
آقازاده می‌افزاید: مکان‌های تفریحی می‌تواند ماندگاری گردشگران را تضمین کند هم‌چنین جمعیت بیش از یک میلیونی شهر قم هم برای اوقات فراغت خود هم نیاز به مراکز تفریحی دارند با این نگاه که شهر قم یک شهر مذهبی است شاهد غفلت از مکان‌های تفریحی در شهر قم هستیم.
وی اظهار می‌کند: مشهد مقدس هم یک شهر مذهبی است و طی سال‌های اخیر بوستان‌ها، شهربازی و انواع مکان‌های تفریحی در آن احداث شده است و ماندگاری هر مسافر در آن سه روز است علاوه بر آن حمل و نقل و زیرساخت‌های گردشگری آن هم توسعه یافته است؛ باید گردشگر را در شهر قم با ایجاد این زیرساخت ماندگار کنیم.
چالش قم با ایدئولوژی بسته
این استاد دانشگاه بیان می‌کند: مشکل ما در شهر قم وجود یک ایدئولوژی بسته است و با توجه به این امر هیچ بستری برای جذب گردشگر در قم ایجاد نشده است متولی این امر هم شهرداری و میراث فرهنگی و استانداری با توجه به وجود معاونت امور زائران خواهد بود؛ این دستگاه‌ها متولی امر «اقتصاد گردشگری» هستند ولی آن طور که باید و شاید نقش خود را خوب ایفا نکردند.
با این نگاه که قم یک شهر مذهبی است شاهد غفلت از مکان‌های تفریحی در این شهر هستیم
آقازاده می‌افزاید: عدم ماندگاری مسافر و گردشگر نبود فضاهای تفریحی است ما در این زمینه با کمبود شدید فضاهای تفریحی روبرو هستیم، بوستان شاخص ما علوی است که در آن تنها یک سورتمه است گردشگر طبعاً برای سورتمه و یا پیاده‌روی به این بوستان نخواهد آمد.
به گفته وی، برای ماندگار کردن گردشگر باید زیرساخت‌های استاندارد داشته باشیم، از زیرساخت اقامتی گرفته تا مکان‌های تفریحی و حمل و نقل مطلوب گرفته که اگر فراهم و توسعه نیابد هرچقدر هم تبلیغ کنیم در صنعت گردشگری موفق نخواهیم شد زمانی می‌توان گردشگر را در شهر قم ماندگار کرد که مکان‌های تفریحی داشته باشیم.
این کارشناس مسائل گردشگری می‌افزاید: در حال حاضر در قم بوستان یک هزار هکتاری، باغ پرندگان و هم‌چنین توسعه بوستان‌ها در برنامه شهرداری قرار گرفته است اگر این پروژه‌ها مورد بهره‌برداری قرار گیرد می‌تواند در ماندگاری گردشگر در آینده تأثیر مطلوبی داشته باشد.
قم صنعت گردشگری مطلوبی ندارد
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم نیز درباره چالش گردشگری استان قم در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، می‌گوید: یکی از چالش‌های همیشگی میزبانی مردم قم، اندک بودن ساعات ماندگاری مسافر در شهر است که موجب شده رسوب اقتصادی ورود سالانه ۲۰ میلیون گردشگر به شهر قم اندک باشد.
امکانات رفاهی، تفریحی و اقامتی باید در شهر قم شکل بگیرد و روش‌ها در پذیرایی از زائران باید تغییر کند
حمید یزدانی می‌افزاید: فقط با رفت و آمد مسافر و زائر صنعت گردشگری ایجاد نمی‌شود بلکه امکانات رفاهی، تفریحی و اقامتی باید در شهر قم شکل بگیرد و روش‌ها در پذیرایی از زائران باید تغییر کند؛ به صراحت می‌گویم قم صنعت گردشگری مطلوبی ندارد.
به گفته وی، اگر بخواهیم در صنعت گردشگری بیشترین استفاده را داشته باشیم و به اقتصاد گردشگری پایداری دست یابیم باید ماندگاری مسافران را افزایش دهیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم اظهار داشت: مدیران صنعت گردشگری باید به کیفیت خدمات توجه بیشتری داشته باشند، این امر ذهنیت مسافران تأثیر زیادی بر انتخاب مجدد مقصد خواهد داشت.
آخرین وضعیت شهربازی و باغ پرندگان در قم
شهردار قم هم با بیان این که زیرساخت‌های تفریحی عامل افزایش ماندگاری زائرین است، گفته است: در مورد باغ پرندگان با مشکل تأمین تور برخورد کردیم و در زمینه شهربازی ۷۲ تن هم قراردادی با بنیاد مستضعفان منعقد کردیم، اما مباحثی به وجود آمد که متأسفانه کار متوقف ماند.
مرتضی سقائیان‌نژاد با اشاره به احداث باغ پرندگان به عنوان یک جاذبه تفریحی در قم بیان می‌کند: در ارتباط با باغ پرندگان تمام کارهای این پروژه به اتمام رسیده است و تنها در تأمین تور مشکل داریم، پیمانکار آن پیگیری‌های نوع پرندگان را هم انجام داده و در حال حاضر فقط باید پرندگان آورده شوند؛ البته یک سری تغییراتی داده شده که عدم وجود تور را موقتاً جبران کند.
به گفته وی، ما غیر از اماکن زیارتی به زیرساخت‌های تفریحی در قم نیاز داریم، چرا که افزایش ماندگاری مسافر در قم از دغدغه‌های جدی ما است.
نظر شما