گروه بین الملل: بازار ارزهای جهانی سال‌ها در سیطره دلار آمریکا بوده؛ ارزی که نه‌فقط ابزار مبادله، بلکه بازوی ژئوپلیتیک واشنگتن در اقتصاد جهانی محسوب می‌شود. اما حالا چین با جاه‌طلبی اقتصادی رو به اوج، تلاش می‌کند یوآن را از مرزهای داخلی فراتر ببرد؛ به تجارتی راه یابد که هر روز بیشتر از سیاست جهانی تأثیر می‌گیرد. رشد چهاربرابری استفاده از یوآن در فعالیت‌های مالی خارجی بانک‌های چینی تنها یک شاخص است از استراتژی بزرگ‌تر پکن برای ساخت نظمی چندقطبی. اما پرسش کلیدی این است: آیا یوآن می‌تواند هژمونی دلار را به چالش بکشد؟
یوآن در نقش ابزار ژئوپلیتیک جدید
تسویه تجاری با یوآن در سال‌های اخیر به اولویتی راهبردی برای چین تبدیل شده است. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که استفاده از یوآن در وام‌دهی، سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری خارجی بانک‌های چینی در پنج سال گذشته بیش از چهار برابر افزایش یافته و اکنون از ۳.۴ تریلیون یوآن فراتر رفته است. پشت این ارقام، مفهومی عمیق نهفته است: چین به‌دنبال مصون‌سازی تجارت خارجی خود از تهدید تحریم‌های مالی‌ست. به باور برخی تحلیلگران مانند آدام وولف، توسعه زیرساخت‌های مالی مبتنی بر یوآن برای چین همان نقش سپر دفاعی را دارد که ذخایر طلا در دوران جنگ‌ها ایفا می‌کردند؛ ابزاری که حتی در شرایط تنش سیاسی و مالی، تداوم تجارت و تأمین منابع استراتژیک را ممکن سازد.
سپر دفاعی چین در برابر ناملایمات اقتصاد جهانی
تحول در ترازنامه جهان به نفع یوآن
مطالعات بانک تسویه بین‌المللی نشان می‌دهد یوآن اکنون نه‌تنها در تجارت کالا، بلکه در تأمین مالی خارجی نیز رو به گسترش است. حجم کل دارایی‌های خارجی بانک‌های چینی به ۱.۵ تریلیون دلار رسیده و سهم دارایی‌های یوآنی از این سبد با سرعتی چشمگیر افزایش می‌یابد. در همین حال، وام‌ها و سپرده‌های خارجی مبتنی بر یوآن تنها در چهار سال اخیر بیش از سه برابر شده و از حدود ۱۱۰ میلیارد دلار به ۳۶۰ میلیارد دلار رسیده است. این روند به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه پررنگ‌تر است؛ کشورهایی مانند کنیا، آنگولا و اتیوپی بخشی از بدهی‌های دلاری خود را با نرخ‌های ترجیحی یوآنی جایگزین کرده‌اند و دولت‌هایی همچون اندونزی و قزاقستان انتشار اوراق قرضه یوآنی را در برنامه مالی خود گنجانده‌اند. چنین تغییراتی به‌تدریج شبکه بدهی جهانی را از انحصار دلار خارج کرده و یوآن را به گزینه‌ای قابل اتکا برای تنوع‌بخشی مالی دولت‌ها تبدیل می‌کند.
هنگ‌کنگ؛ آزمایشگاه مالی بین‌المللی‌سازی یوآن
پکن برای تثبیت یوآن در جایگاه یک ارز تأمین مالی، اصلاحات ساختاری قابل توجهی در زیرساخت بازار انجام داده است. طرح موسوم به «نقشه راه هنگ‌کنگ» در همین چارچوب طراحی شده تا انتشار اوراق یوآنی را افزایش دهد، عمق بازار ثانویه را تقویت کند و نقدشوندگی را به سطحی قابل رقابت با ارزهای بین‌المللی برساند. این سیاست ادامه مسیری است که پیش‌تر از طریق اتصال بازارهای مالی شانگهای و هنگ‌کنگ، حلقه پیوند سرمایه‌گذاران جهانی با دارایی‌های مالی چین را تقویت کرد. هنگ‌کنگ درواقع سکوی پرتاب یوآن به بازارهای جهانی است؛ جایی که سرمایه خارجی بدون عبور از محدودیت‌های سرزمین اصلی، می‌تواند در دارایی‌های یوآنی ورود و خروج داشته باشد.
چین در پی تقویت عمق بازار ثانویه و رقابت هرچه بیشتر با رقبای غربی
محدودیت‌های ساختاری؛ فاصله یوآن با ارزهای مسلط
با وجود این پیشرفت‌ها، مسیر جهانی‌سازی یوآن همچنان با چالش همراه است. کنترل شدید دولت بر جریان سرمایه‌گذاری بین‌المللی، عدم آزادی کامل تبدیل‌پذیری یوآن و شفافیت کمتر اطلاعات مالی نسبت به ارزهایی مانند دلار و یورو، مانع از آن است که رنمینبی به سرعت به جایگاه یک ارز ذخیره جهانی ارتقا یابد. همچنین، اعتماد بین‌المللی به حکمرانی پولی چین هنوز به سطحی نرسیده که کشورها حجم وسیعی از ذخایر ارزی خود را به یوآن تبدیل کنند. پیشرانی اقتصاد چین قابل انکار نیست، اما ارز مسلط تنها با قدرت اقتصادی تعریف نمی‌شود؛ استقلال نهاد پولی، پیش‌بینی‌پذیری سیاست‌ها و اعتماد به قانون نیز ارکان ضروری این جایگاه‌اند.
چین علیه آمریکا؛ این بار در جبهه اقتصادی
سیاست‌های ارزی چین بیانگر تغییری بنیادی در آرایش قدرت پولی جهان است. پکن با درک وابستگی جهانی به دلار و آسیب‌پذیری ناشی از آن، استراتژی بین‌المللی‌سازی یوآن را نه به‌عنوان یک اقدام مقطعی، بلکه پروژه‌ای طولانی‌مدت برای ارتقای امنیت ملی و افزایش عمق نفوذ بین‌المللی تعریف کرده است. حجم مبادلات یوآنی رو به افزایش است، استفاده از آن در وام‌دهی خارجی جا افتاده و زیرساخت‌های مالی برای نقش‌آفرینی فراملی تقویت می‌شود. با این حال، یوآن هنوز فاصله‌ای قابل‌توجه با ارزهای ذخیره‌ای مانند دلار و یورو دارد و عبور از این فاصله مستلزم اصلاحات نهادی عمیق در نظام بانکی و مالی چین است. به بیان دیگر، رنمینبی وارد رقابت شده است، اما مسیر رسیدن به قله هژمونی پولی جهان همچنان طولانی و پرهزینه خواهد بود.
نظر شما