به گزارش بازار، در طول دو سه سال گذشته غربی‌ها تلاش بسیاری کردند تا نفوذ خود در آسیای مرکزی را گسترش دهند. دیدارها و رفت و آمدهای گسترده میان هیات‌های امریکایی و اروپایی در کنار گسترش همکاری‌های نظامی و امنیتی در سایه جنگ اوکراین حتی باعث تغییر در رفتار برخی از این کشورها شد. تلاش‌های هماهنگ میان کشورهای ناتو به رهبری ترکیه برای کودتا در قزاقستان و همچنین پررنگ‌تر شدن حضور صهیونیست‌ها در این منطقه باعث نگرانی گسترده چین و روسیه شد.
هر چند غرب تلاش کرده تا در این منطقه نفوذ گسترده‌ای داشته باشد، اما مساله مهم و اساسی این است که قفقاز و آسیای مرکزی حدود ۲ قرن تحت نفوذ فرهنگی و اقتصادی روسیه بوده‌اند و امروز نیز به نوعی در محاصره سه قدرت ایران، چین و روسیه هستند و حتی اگر هم بخواهند نمی‌توانند خیلی رفتار خارج از چارچوبی داشته باشند. توهم شکست روسیه حتی باعث تغییر بازی برخی از این کشورها مانند قزاقستان شد، ولی سرانجام آن‌ها پذیرفتند که باید بخشی از نظم شرقی باشند.
در همین رابطه، پایتخت تاجیکستان در روزهای ۹ و ۱۰ اکتبر (۱۷ و ۱۸ مهر)، شاهد برگزاری دو نشست مهم منطقه‌ای با حضور سران کشورهای مشترک المنافع بود. این گردهمایی‌ها که با عنوان «آسیای مرکزی - روسیه» و «شورای سران کشورهای مشترک‌المنافع» برگزار شد، نه تنها بر تعمیق همکاری‌های اقتصادی و امنیتی تأکید کرد، بلکه پیامی واحد برای شکل‌دهی به یک نظم جهانی چندقطبی از سوی این بلوک قدرتمند ارسال نمود.
نشست‌های دوشنبه را باید نقطه عطفی در همگرایی منطقه‌ای تحت هدایت روسیه دانست. این گردهمایی‌ها فراتر از یک نمایش دیپلماتیک معمول، با امضای ده‌ها سند عملیاتی، نقشه راهی مشخص برای همکاری‌های آینده ترسیم کرد. تمرکز همزمان بر امنیت و همکاری‌های نرم (انرژی، تجارت، فرهنگ) نشان می‌دهد که کشورهای حاضر در حال تدوین الگویی جامع برای همزیستی و توسعه در فضای پساشوروی هستند. موفقیت این الگو و تحقق وعده‌های داده‌شده، به ویژه در حوزه اقتصاد، آینده این اتحاد راهبردی در اوراسیا را تعیین خواهد کرد.
اطلاعات ارائه‌شده حاکی از آن است که حجم تجارت روسیه با کشورهای آسیای مرکزی از مرز ۴۵ میلیارد دلار گذشته است. تأکید بر انجام مبادلات با ارزهای ملی و امضای اسنادی مانند «برنامه اقدام برای افزایش حجم تجارت متقابل بین تاجیکستان و روسیه برای سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۳۰» نشان از تلاش برای کاهش وابستگی به دلار و تقویت حاکمیت اقتصادی دارد. پوتین نیز با اشاره به حضور بیش از یک میلیون شهروند تاجیک در روسیه، به طور مستقیم به سهم آنان در رشد اقتصاد روسیه اعتراف کرد و قول ایجاد شرایط بهتر برای آنان را داد. این موضوع برای اقتصاد تاجیکستان که به شدت به حواله‌های کارگران مهاجر وابسته است، حیاتی محسوب می‌شود.
مهم‌ترین تصمیم راهبردی این نشست، ایجاد قالب جدید همکاری با عنوان «همسود پلاس» (CIS Plus) بود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با استقبال از این تصمیم کلیدی، تصریح کرد: «ایجاد این قالب جدید به ما امکان می‌دهد که سایر کشورها و ساختارهای بین‌المللی را به طور فعال‌تری در برنامه‌های خود مشارکت دهیم.» این اقدام را می‌توان پاسخی هوشمندانه به نیاز گسترش دایره نفوذ و همکاری‌های فرامنطقه‌ای این اتحادیه تفسیر کرد. همچنین، پیشنهاد اعطای جایگاه ناظر به سازمان همکاری شانگهای در چارچوب همسود، گام دیگری در جهت هم‌پوشانی و تقویت نهادهای موازی تحت رهبری روسیه و چین است.
نظر شما